KİTÂBU'L-FEVÂİD (HACI BEKTAŞ VELİ)
dinî-tasavvufî ahlaki eser
Hacı Bektaş Veli (d. 1207?/? - ö. 1271?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Herhangi bir konuda faydalı, öğrenilen bilgiler ve kazanılan mal anlamına da gelen Fevaid, Hacı Bektaş Velî (d. 606/1209, ö. 669/1270)’nin dinî, tasavvufi ve ahlaki öğütler içeren eseridir. Makalat-ı Gaybiyye ve Kelimatı Ayniyye gibi Farsça olarak kaleme alınan Fevaid, din ve tasavvuf büyüklerine ait birçok eser gibi Hacı Bektaş Veli'nin sohbetlerini takip edenler aracılığıyla bize ulaşmıştır (Hacı Bektaş Veli 2010: 27) Fevaid'de Hacı Bektaş’ın dışında başka din büyüklerinin sözlerine de yer verildiği ve onlardan da bilgiler aktarıldığı görülmektedir. Bu durum, eserin Hacı Bektaş’a ait olup olmadığı hususunda tereddütlere sebep olur. Gölpınarlı, eserde ele alınan konuların önemli bir kısmının Mesnevi’de, Sultan Veled’in eserlerinde ve Molla Cami’nin Nefahat’ında da bulunduğunu dile getirir (Gölpınarlı 1953: 33). Dil ve üslup bakımından bu eser, Hacı Bektaş’ın diğer eserleriyle ortak özellikler taşımakla birlikte, Hacı Bektaş’ın Makâlât adlı eserinde yer alan “Dört Kapı Kırk Makam” ile ilgili bilgilerin Fevaid’de de ele alınmış olması Fevaid’in Hacı Bektaş’ın eseri olduğu hususunda tereddütleri ortadan kaldırmaktadır. Eser hakkında bizi ilk haberdar eden Fuad Köprülü’dür. (Köprülü 1922: 23). Esat Coşan Fevaid’in İstanbul Üniversitesi kitaplığı Türkçe yazmalar bölümü Nadir Eserler 55’de kayıtlı bir nüshasını (Coşan 1971:  XXXIX); Abdülbaki Gölpınarlı da bundan daha geniş bir nüshasından bahseder. Ethem Rûhi Fığlalı, Kitabu’l-Fevâid’in Ahmed Yesevî’nin Divân-ı Hikmet’i örnek alınarak yazıldığını, eserin Hacı Bektaş’ın kendi kaleminden çıktığı ve isminin bizzat onun tarafından verildiğini belirtir (Fığlalı 1996: 159). Fevâid’in bazı bölümleri, ilk defa 1936 yılında Farsça’dan Türkçe’ye çevrilir. Daha sonra bu çeviri, 1959’da ilk kez İ. Ö. tarafından Latin harflerine aktarılır (1959). Bu nüsha Mehmet Yaman (yty) ve Baki Öz (1996) tarafından Latin alfabesine aktarılarak yeniden yayımlanır. Adil Ali Atalay Vaktidolu’nun 2007’de yayımladığı Fevâid ise Shahram Bahadori Gharacheh tarafından Türkçeye çevrilmiştir (Atalay [Vaktidolu] 2007). Fevaid, derin bir felsefe ve samimi bir imanın izlerini taşımaktadır. Eser, insanın olgunluğa ermesinin ve bunun için neler yapması gerektiğini ortaya koyar.

Fevaid’e ait nüshalar şunlardır: Fevâid Tercümesi, Bulunduğu yer: Atatürk Kitaplığı OE Yz 000312’de kayıtlıdır. Müstensih kaydı bulunmamaktadır, 26 varak ve tarihsizdir. Fevâid, Atatürk Kitaplığı/İstanbul Kitaplığı Bölümü 948 numarada kayıtlıdır. Müstensih kaydı bulunmamaktadır. 37 varak ve tarihsizdir. Kitâb-ı Fevâid, İstanbul Üniversitesi/Nadir Eserler Kütüphanesi 962’de kayıtlıdır. Müstensih kaydı bulunmamaktadır. 55 varak ve tarihsizdir. Kitâb-ı Fevâid, müstensihi Mehmed Bin Hayrullah, Arnavutluk Devlet Arşivleri/Osmanlı Yazmalar Kataloğu 106’da kayıtlıdır. 80 varak ve tarihsizdir. Kitâbbü’l-Fevâid, Müstensih kaydı ulunmamaktadır. Arnavutluk Devlet Arşivleri/Osmanlı Yazmalar Kataloğu 286’de kayıtlıdır. 142 varak ve tarihsizdir. Kitâb-ı Fevâid, Müstensih kaydı bulunmamaktadır. Arnavutluk Devlet Arşivleri/Osmanlı Yazmalar Kataloğu 413’de kayıtlıdır. Kitab-ı Fevaid, Atatürk Kitaplığı QE-Yz-000312’de kayıtlıdır. Kitab-ı Fevaid, İstanbul Nadir Eserler Kütüphanesi T-55’te kayıtlıdır.

Müellifin biyografisi için bk. "Hacı Bektaş Veli", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/haci-bektas-veli

Eserden Örnekler


(1.b) Resulullah Allah’ın salat ve selamı üzerine olsun buyurdu: “Şeriat, sözlerimdir. Tarikat, işlerimdir. Hakikat, hâllerimdir. Marifet, elde ettiğim sermayemdir. Fazilet, dinimdir. Sevgi, esasımdır. Şevk, yol bineğimdir. Korku, arkadaşım. İlim silahımdır. Tevekkül, elbisemdir. Kanaat, gizli hazinemdir. Sadakat, varmaya çalıştığım yerdir. Yakin-Bilgi, sığınacak yerimdir. Fakirliğimle şeref duyar, diğer peygamberlere karşı övünürüm.” Âlimler ve fakirler her biri bu konuda bir söz söylemişler, Allah’ın birliğine inananlar da bu konu üzerinde işarette bulunmuşlar.

….

(2.b) Ve kim ki varlığından geçer, bu dünyanın ve ahiretin yüzü akı olur. Allah Kur’an’ın 3/45 ayetinde buyurdu: “Dünyada da ahirette de şanı yüce olanlardır.” yani bu dünyada makam, şeref ve kudret sahibi olanlar, ibadetle yahut sırayla ya babasız olarak yaratılmakla yahut göğe yükselmekle ya da Muhammed Allah’ın salat ve selamı üzerine olsun dinine iman ile ya ahir zamanda Deccal’i öldürmekle ya ahirette şefaatle yahut da derecesinin yüceliği ile makam, şeref ve kudreti elde etmiştir. Ve her kim ki bu sıfatlarla sıfatlanmaz da “fakr” iddiasında bulunursa bu dünyanın ve ahiretin yüz karasıdır (Altınok 2010).

Kaynakça


Altınok, Baki Yaşar (2010). “Kitab’ül-Fevâid (Faydalı Öğütler)”. Hacı Bektaş Veli Külliyatı. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Yay.

Atalay, Adil Ali (Vaktidolu) (2007). Fevâid. İstanbul: Can Yay.

Coşan, Esad (1971). Makâlât. Ankara: Seha Neşriyat.

Eraslan, Kemal (1997). “Yesevî’nin Fakr-namesi”. İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyat Fakültesi Dergisi. C. XXII. 49-52.

Fığlalı, Ethem Rûhi (1996).Türkiye’de Alevilik-Bektaşilik. Ankara: Selçuk Yay. 

Gölpınarlı, Abdülbaki (1953). “Bektaş”. Türk Ansiklopedisi. C. 6. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi. 33.

Hacı Bektaş Veli (2010). Hacı Bektaş Veli Külliyatı, “Kitab’ül-Fevâid (Faydalı Öğütler)”. (hzl. B. Y. Altınok). Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Yay.

Hacı Bektaş-ı Veli (1971). Makâlât. (hzl. E. Coşan). Ankara: Seha Neşriyat.

İ. Ö. (1959). Kitâbu’l-Fevâid. İstanbul: Dizerkonca Matbaası.

Köprülü, Fuat (1922). “Anadolu’da İslâmiyet: Türk İstilasından Sonra Anadolu Tarih-i Dinîsine bir Nazar ve Tarihinin Membaları”. Darülfünun Edebiyat Fakültesi Mecmuası. C. IV. 23.

Öz, Baki (1996). Fevâid. İstanbul: Can Yay.

Yaman, Mehmet (yty). Fevâid. Ankara: Ayyıldız Yay.


Atıf Bilgileri


AYTAŞ, GIYASETTİN. "KİTÂBU'L-FEVÂİD (HACI BEKTAŞ VELİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kitabu-l-fevaid-haci-bektas-veli. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MAKÂLÂT (HACI BEKTAŞ VELİ) Hacı Bektaş Veli Prof. Dr. Hamiye Duran
Görüntüle
2 ŞERH-İ BESMELE (HACI BEKTAŞ VELİ) Hacı Bektaş Veli Prof. Dr. Hamiye Duran
Görüntüle
3 FATİHA TEFSİRİ (HACI BEKTAŞ VELİ) Hacı Bektaş Veli Prof. Dr. Hamiye Duran
Görüntüle
4 ŞATHİYYE (HACI BEKTAŞ VELİ) Hacı Bektaş Veli Prof. Dr. Hamiye Duran
Görüntüle
5 MAKÂLÂT-I GAYBİYYE VE KELİMÂT-I AYNİYYE (HACI BEKTAŞ VELİ) HACI BEKTAŞ VELİ Prof. Dr. GIYASETTİN AYTAŞ
Görüntüle
6 DÎVÂN (CAFERÎ) Caferî Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle
7 NÛRU’L-ULÛM (HARAKÂNÎ) Harakânî, Ebü’l-Hasan Ali b. Ahmed (Cafer) Doç. Dr. Reyhan Keleş
Görüntüle
8 DÎVÂN-I İLÂHİYYÂT (YAHYÂ BİN BAHŞİ) Yahyâ Bin Bahşi Dr. Öğr. Üyesi İmran Gündüz Alptürker
Görüntüle
9 HÂŞİYE-İ SADRU'Ş-ŞERİ'A /YAHYÂ BİN BAHŞİ) Yahyâ Bin Bahşi Diğer Çağla YILMAZ
Görüntüle