- Yazar Biyografisi (TEİS)
NEVRÛZ BİN ÎSÂ ADANAVÎ - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Ramazan Çelik
- Eser Yazılış Tarihi:1231/1816
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Maktel-i Hüseyn
- Yayın Tarihi:29/03/2024
KISSA-İ KERBELÂ (NEVRÛZ BİN ÎSÂ)
dinî-tasavvufi mesnevi/maktelNEVRÛZ BİN ÎSÂ ADANAVÎ (d. 1206/1792- ö. 1276/ 1860)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Seyyid Nevrûz b. Îsâ Adanavî’nin Kerbelâ hadisesini anlattığı manzum eseri.
Eser müellifi hakkında bibliyografik kaynaklarda bilgi yoktur. Kendi eserlerindeki bilgilerden hareketle şair, 1206/1792 yılında Tarsus’un Bağlarbaşı köyünde doğmuş ve yaşamıştır. Hayatının bir bölümünde Malatya’da, Dedekargın Ocağı’na bağlı bir dergâhta hizmet ettiğini söyleyen Seyyid Nevrûz, 1276/1860 yılında vefat etmiştir.
Millî Kütüphane’de, Manzûme-i Kıssa-i Kerbelâ adıyla kayıtlı olan eser, aynı hatla yazılmış 262 yapraklı bir el yazması eserin 1a-137b varakları arasındadır. Eserin geneli mesnevi nazım şekli ile yazılmıştır. Bununla birlikte içinde bahr-ı tavil, gazel, murabba, kaside gibi nazım biçimleri de vardır. Baş tarafı eksiktir. Eserdeki mesnevi bölümü 3282 beyittir, diğer şiirlerle beraber toplamda 4226 beyit vardır. Tek nüshasına ulaşılabilen eser maktel türündedir. Tamamında Kerbelâ’da Hz. Hüseyin’in şehit edilmesi anlatılır. Kendini Caferî olarak tanıtan şair, eserde Ehl-i beyt ve on iki imam övgüsüne geniş yer verir (Yüksel 2012: 4-5). Eserin son bölümünde Hz. Peygamber’in (sav.) ravza-i mutahharasının hadimi Şeyh Ahmet’ten rivayet edilen bir hikâye vardır. Mesnevi dışındaki nazım şekillerinde, Nevrûz b. Îsâ’nın hayatı hakkında bilgi veren şiirler de vardır. Genelinde sade ve anlaşılır bir üslup kullanılan eserde, dil ve imla açısından yanlış kullanımlar da mevcuttur. Şair, vezin ve nazım şekilleri konusunda başarılı değildir (Yıldızhan 2014: 3-5)
Müellif hattı olduğu düşünülen Manzûme-i Kıssa-i Kerbelâ, 1231/1816 yılında yazılmıştır. Tespit edilebilen tek nüshası Millî Kütüphane Yazma Eserler Kütüphanesi, Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, nr. 06 Hk 5044/1’de kayıtlıdır.
Eser üzerinde iki yüksek lisans tezi hazırlanmış (Yüksel 2012; Yıldızhan 2014), iki de makale yazılmıştır (Yüksel 2020a; Yüksel 2020b).
Şairin biyografisi için bk. “NEVRÛZ BİN ÎS”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/2023-TEIS1-12
Eserden Örnekler
Bak imdi ne oldı takdîr-i Hudâ
Bu söz bunda koyalım ey dede
Dedim bir neşter ile okunur bir hikâyet
Getirem nazma olur hûb kıssa zîbâ
İmâm Hüseyin kitâbı vardır ammâ
Nazma gelmez gümân etme sen aslâ
Dedim ‘inâyetu’llâh ile men anı
Nazma getirem hidâyet iderse
Mevlâ Dediler getiribilirsen hoşdur
Ammâ gelmesi zordur bilmem illâ
Başlayıp o gice istihâre yatdım
Vâkı’am ta’bîr itdim gör nedir rü’yâ
Hemendem bir pîr çıkageldi yanıma
Selâm virip eyledi merhaba
Bir tabak durur öñünde gör hem
Hâmî zü’l-celâli yanınca kılmış berrân
Didim yâ pîr bu hâmeniñ aslı ne
Dedi saña yâdigârım bu şi’r
Pîr benim ile biraz eyledi sohbet
Hem bir deryâ balık virdi ey ehibbâ
Balığı hemen aldım elime acıdım
Azâd itdim yanımda yakın idi deryâ
Ba’de uyḫudan bîdâr olup uyandım
Hudâya kıldım hamd-ile çok senâ
Gümân etmezlerdi bu kitâb nazma gele
Bilmezlerdi ki mende var dürr-i yektâ
Sıfatıma bakan hîc etmezdi me’mûl
Demezlerdi ki bu şahıs şi’r-i şehbâ (Yıldızhan 2014: 94-95)
Kaynakça
Yıldızhan, Hüseyin (2014). Nevrûz bin İsâ Adanavî Manzûme-i Kıssa-i Kerbelâ İnceleme-Çeviri yazı-Sözlük-Tıpkıbasım. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
Yüksel, Yahya (2012). Nevrûz bin İsâ’nın Manzûme-i Kıssa-i Kerbelâ’sı (v70a-139b). Yüksek Lisans Tezi. Ordu: Ordu Üniversitesi.
Yüksel, Yahya (2020a). "Nevrûz b. Îsâ’nın Manzûme-İ Kıssa-i Kerbelâ Adlı Mesnevisinde Geçen Ayetler". Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 6/3: 639-658.
Yüksel, Yahya (2020b). “Klâsik Türk Edebiyatında Maktel Türü ve Nevrûz B. İsâ’nın Manzûme-i Kıssa-i Kerbelâ Adlı Eseri” Dede Korkut Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, IX/21: 1-14.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SİRÂC-I GAYB (ÂBİD) | Âbid, Zeynelâbidîn | Dr. Öğr. Üyesi Musa Tozlu |
Görüntüle | ||
2 | TERCÜME VE ŞERH-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ÂBİDİN PAŞA) | Âbidin Paşa | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle | ||
3 | DÎVÂN (ÂCİZ) | Âciz, Mehemmed Helife | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
4 | FARSÇA DÎVÂN (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Prof. Dr. mehmet atalay |
Görüntüle | ||
5 | DÎVÂN (CEVDET) | Cevdet, Recâîzâde Ahmed | Prof. Dr. Mehmet Sarı |
Görüntüle | ||
6 | DÎVÂN (FERÎDE HANIM) | Ferîde Hanım, Bahâr-zâde | Prof. Dr. Eyüp Akman |
Görüntüle | ||
7 | DÜRRETÜ’L-BEYZÂ FÎ-ŞEREFİ MEVLİDİ’L-MUSTAFÂ (GAZZÎZÂDE ABDÜLLATÎF) | Gazzîzâde Şeyh Abdüllatîf Efendi | Dr. Bilal Güzel |
Görüntüle | ||
8 | KIRIM ZAFERNÂMESİ / HAYRÂBÂD (HAYRÎ) | Hayrî, Mehmed Hayrî Efendi, Türk Hayrî | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
9 | DÎVÂN (HULÛSÎ) | Hulûsî, Ömer | Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Şamil BAŞ |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (HULÛSÎ/MENFÎ/YESÂRÎ) | Hulûsî/Menfî/Yesârî, Hüseyin Hulûsî Efendi | Doç. Dr. Özgür KIYÇAK |
Görüntüle |