Bilal Efendi’nin (d. ?/? - ö. 1204/1790) kaleme aldığı aşk mesnevisi. Eserin adı Kıssa-i Yûsuf u Zelîhâ’dır. Şair, telif tarihini eserin 1619. beytinde 1167/1753 olarak kaydeder (Kuzubaş 2010: 241).

Kıssa-i Yûsuf u Zelîhâ, mesnevi nazım biçimiyle yazılsa da eserin içerisinde gazel ve kaside nazım biçimleriyle yazılmış parçalar da vardır. Eserde bu parçalar mesnevi gibi kullanılmış, bu bölümlerde de konu devam ettirilmiştir. Eser aruzun beş farklı kalıbıyla yazılmıştır. Gazel ve kaside biçiminde yazılmış bölümlerde uzun vezinler tercih edilirken, mesnevi biçiminde yazılmış bölümlerde kısa vezinler kullanılmıştır. Eserdeki vezinler mefâ‘ilün mefâ‘ilün mefâ‘ilün mefâ‘ilün, mefâ‘ilün mefâ‘ilün fe‘ûlün, fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün, fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün, müstef‘ilün müstef‘ilün müstef‘ilün müstef‘ilün şeklindedir (Kuzubaş 2010: 33, 53).

Eserde mesnevi geleneğinde yaygın olarak yer verilen tevhid, münâcât, na’t ve sebeb-i telif gibi bölümler yer almaz. Bilâl Efendi, esere Allah’a hamd ve Peygamber’e salat ile başlar. Daha sonra Yûsuf suresinin indirilmesi hakkındaki iki rivayeti aktarır. Şair, Kur’an-ı Kerim ve Tevrat’taki bilgilere dayanarak Hz. Yûsuf ile Zelîhâ’nın hikâyesini aktarır. Eserde Hz. Yûsuf’un hayat hikâyesi, Yûsuf ile Zelîhâ’nın aşk hikâyesinin önündedir. Şairin konuların arasında yer verdiği nasihat beyitleri; yalnızca edebî kaygı taşımadığının, öğreticiliğe de önem verdiğinin göstergesidir (Kuzubaş 2010: 31-32).

18. yüzyılda kaleme alınan eser devrinin dil özelliklerini yansıtır. Eserde Arapça ve Farsça kelimelerin de yer aldığı anlaşılır bir dil kullanılır. Şairin yaşadığı Karadeniz Bölgesi’ne özgü kelime ve kullanımlar da vardır (Kuzubaş 2010: 55-56).

Eserin tespit edilen iki nüshası vardır. İkisi de Millî Kütüphanede kayıtlı olan nüshalara dayalı tenkitli metin Muhammet Kuzubaş tarafından hazırlanmıştır (2010).

Şairin biyografisi için bk. “Bilâl Efendi, Oflu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/bilal-efendi-oflu