Kırımlı Mahmûd'un Deşt (Kırım) dilinde yazdığı, Türkçe Yûsuf u Züleyhâ hikâyelerinin ikincisi olan ancak orijinal nüshası bugün için mevcut olmayan manzum eserinin Halîloğlu Alî isimli şair tarafından yapılan tercümesi. Halîloğlu Alî'nin belirttiğine göre Kırımlı Mahmûd kitabını tamamlayamadan vefat etmiş, kendisi de manzumeyi çevirerek yeniden yazmış ve sonlandırmıştır (Gökcan Türkdoğan 2011: 42). İsmail Hikmet Ertaylan, eserin orijinal nüshasının dil özellikleri açısından “Deşt-i Kıpçak lisanı” olması gerektiği kanaatindedir (1960: 18). Fuat Köprülü de manzume hakkında aynı fikirdedir (1981: 357). P. Falev, tercümenin XIV. asırda Azerbaycan veya İran sahasında yazıldığını iddia etmiş, Ahmet Caferoğlu da şivece Cenup Türkçesinin Azeri şivesine meyleden Dede Korkud üslûbunda bir eser olduğunu belirtmiştir (Deniz 1998: 78). Halîloğlu Alî, kendi mısralarından anlaşıldığına göre, Kırımlı Mahmûd'un yanında bulunmuş, ondan ders almıştır. Hocasının eserini kolayca anlaşılması için “Türkî” dile, Oğuz Türkçesine tercüme etmiştir (Ertaylan 1960: 19). Tercüme eserin yazıldığı dönem tam olarak bilinmemekle beraber, Altınordu’ya mensup Batu Han’ın hüküm sürdüğü 621-653/1224-1256 yılları arası olduğu tahmin edilmektedir (Deniz 1998: 75).

Türk edebiyatında yazılan Yûsuf u Züleyhâ konulu eserlerin büyük bir kısmı mesnevidir. Hikâye, her yüzyılda belli sayıda mensur hikâye şeklinde de kaleme alınmıştır. XIII-XIV. yüzyıllara denk gelen “erken dönem” olarak nitelendirilebilecek devre ait olan Alî/Kul Gali, Kırımlı Mahmûd ve Halîloğlu Alî’nin bu konudaki eserleri ise Türk milli nazım birimi olan dörtlükler hâlinde,  hece vezni ile ve halk şiiri üslûbuyla kaleme alınmıştır. Söz konusu manzumeler, sadece vezin, kafiye ve nazım şekli yönünden değil, söz dağarcığının ağırlıklı olarak Türkçe kelimelerden oluşması, destan ve masal unsurlarının zenginliğiyle de diğerlerinden ayrılmaktadır. 7’li hece ölçüsüyle yazılan ve 1414 dörtlükten oluşan metinde eski Türk şiiri özelliklerinin yanı sıra "fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün" vezninde iki gazel bulunması ve bazı başlıklarda Farsça ibarelere rastlanması ise manzumenin bir geçiş dönemi eseri niteliği taşıdığını göstermektedir (Gökcan Türkdoğan 2014). 

Kitap, besmele, hamdele ve salvele kısımlarının ardından bir mukaddime ve on dokuz meclis halinde düzenlenmiştir. Manzume, temel epizotları açısından Alî/Kul Gali’nin Kıssa-i Yûsuf’uyla paralellik arz etmektedir. Hikâyenin İlk meclisinde Yakûb’un ailesi ve çocuklarının anlatımı görülür. Bu özellik manzumeyi, bu türdeki klasik dönem mesnevilerinde sıkça görüldüğü üzere, Kitâb-ı Mukaddes'ten kaynaklanan epizot düzeninden ayırır. Hamdî'nin mesnevisinde olduğu gibi pek çok eserde vak'a zamanı, Hz. İshak'ın oğulları arasındaki nübüvvet mücadelesinin anlatıldığı sahneden başlar. Alî'nin manzumesi fazla mufassal değildir. Son meclisin son kıtalarında şair Halîloğlu kendinden bahsetmektedir. Ertaylan'ın belirttiğine göre Halîloğlu Alî Kıssa-i Yûsuf’u benzeri erken dönem metinlerde olduğu gibi halkı dinî konularda bilinçlendirmek amacıyla ve dinleyici kitlesine hitap eder bir üslupla yazmıştır (1960: 19)

Şairin biyografisi için bk. "Alî, Halîloğlu Alî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ali-haliloglu-ali