Kıssa-ı Kûdeknâme, 15. yüzyılda yaşamış Çağatay sahasının Yesevi şairleri arasında yer alan, doğum ve ölüm tarihi bilinmeyen ancak Vefâtnâme-i Hazret-i İbrahîm, Kıssa-ı Yetîmnâme, Elifnâme ve çeşitli mecmualardaki hikmetleriyle varlığı bilinen Şems-i Âsî (Şemseddin Özkendî) mahlaslı şaire ait bir eserdir. Yazma eser kataloglarında Yesevi şairinin bu eseri Kıssa-ı Kûdeknâme, Kûdeknâme (Dmitrieva 2002: 262) ve Cühûdnâme (A story of Cahud) (Hofman 1969: 242) gibi farklı adlarla geçmektedir. 

Musammat gazel biçiminde söylenen Kıssa-ı Kûdeknâme toplam 77 beyitten meydana gelmektedir. Bu tarzdaki manzumelerin beyitleri ortadan ikiye bölündüğünde dörtlük nazım birimine de dönüşebilmektedir. Bu da hikmet geleneğinde daha çok karşılaşılan dörtlük birimi açısından önem arz etmektedir. Eserin ölçüsü, aruzun bahr-i medid kalıbı olarak tespit edilmiştir. Metinde aruz ölçüsünün uygulamasıyla ilgili özellikle hece eksikliği veya fazlalığından kaynaklanan birtakım kusurlar görülmektedir. 

Eser; yedi yaşındaki Yahudi bir aileye mensup olan çocuğun, bir gün Tevrat’ı okunurken İslam peygamberi Hz. Muhammed’in adını duymasıyla başlar. Bu addan etkilenen çocuk, Hz. Muhammed’i görmek için öncelikle babasıyla mücadele eder. Ardından yollara düşüp bir kervanla birlikte Medine’ye gider, günlerce aç susuz bir şekilde güçten düşen bu çocuk Medine’ye varınca peygamberin ölüm haberini alır. Bunun üzerine günlerce feryat figan eder, sonra imanla meşgul olup aşk ateşiyle bu dünyadan göçer. Bütün bu yaşananlar metinde lirik bir üslupla manzum olarak hikâye edilmiştir. Eserin başından beri hâkim olan tahkiyeli üslup sonlara doğru yerini öğretici bir tarza bırakmıştır. Eserin sonunda tüm bu anlatılanlardan ümmetin ders çıkarması dile getirilmiştir.

Kıssa-ı Kûdeknâme, genel olarak yazım, ses ve biçim bilgisi ile söz varlığı bakımından Çağatay Türkçesinin dil özelliklerini taşımaktadır. Metinde tarihî Doğu Türk yazı dilinin ağız atlası çalışmalarında kullanılacak bazı dilsel verilerin de bulunduğunu vurgulamak gerekir. Özellikle Çağatay Türkçesinin devamı niteliğindeki çağdaş Türk yazı dillerinden Özbek Türkçesi ve Yeni Uygur Türkçesine ait çeşitli dilsel göstergeler Kıssa-ı Kûdeknâme'nin geç dönem yazma nüshalarında karşımıza çıkmaktadır: Bar mu kin "acaba var mı?" tutaşmak "tutuşmak", yapaşmak " yapışmak, bitişmek", yitküzmek "ulaştırmak" vb.

Eserin şimdiye kadar tespit edilmiş yedi yazma nüshası bulunmaktadır. Bunlardan altısı Leningrad'da B343, B2415, C148, C4109, A1543, A1325 numaralar ile ve biri Paris'te Bibliothéque National'de 1191 numarada kayıtlıdır (Bakırcı 2016: 20-21). Paris nüshası sondan eksik olup toplam 34 beyit içermektedir (Bakırcı 2016: 26). Kataloglarda verilen bilgilere göre bu yazma nüshaların hemen hepsi 18. veya 19. yüzyılda istinsah edilmiştir (Dmitrieva 2002: 262, Blochet 1993: 193). 

Eser üzerine Fatih Bakırcı (2016) tarafından filolojik bir metin neşri yapılmıştır. Bakırcı bu çalışmasında Rusya Bilimler Akademisi Doğu Yazmaları Enstitüsü’ndeki B 343 numarada kayıtlı olan Arap harfli yazma nüshayı kullanmıştır. Yapılan çalışmada metnin çeviri yazısı, Türkiye Türkçesine aktarımı, gramatikal dizini ve sözlüğü hazırlanmış, dil bilgisi yönünden incelemesi yapılmış ve son olarak yazmanın tıpkıbasımı eklenmiştir. 

Ayrıca daha önce “Kıssa-yı Kudekname” adıyla Önal Kaya (2000) tarafından Yesevi şairlerinden Kul Süleyman’a ait bir eser yayımlanmıştır. İsim benzerliğine rağmen Kaya’nın çalıştığı bu eser, Şems-i Âsî’nin bir başka eseri olan Kıssa-ı Yetîmnâme’dir. Dolayısıyla Kaya tarafından “Kıssa-yı Kudekname” olarak yayımlanan bu eser aslında Şems-i Âsî’nin Kıssa-ı Yetîmnâme’sine ait nüshalardan biridir (Bakırcı 2020: 31-32).

Şairin biyografisi için bk. "Şems-i Âsî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semsi-asi.