KIRK HADİS (RIHLETÎ)
fakirlerin ve fakirliğin fazileti hakkında kırk Arapça rivayetin tercümesi
Rıhletî (d. ?/? - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Rıhletî’nin fakirlerin hâllerine dair manzum kırk hadis tercümesi. Eserin manzum-mensur başlangıcında Allah’a hamd ederken kullandığı bazı kelimelerle konusunu ima eden mütercim, bundan sonra Hz. Peygamber’i övgüyle anlatmaya çalışmıştır. Şair, risalenin yazılış sebebi bölümünde, gençlik çağından yaşlılık zamanına kadar nefsinin heva ve hevesi yolunda yuvarlanıp gittiğini, tanıdık-tanımadık kimselerden gelen öğütleri dinlemeyip isteklerini elde etmeye çalıştığını, bazen uygunsuz işlerinden dolayı pişman olup Allah’a yalvardığını itiraf eder. Nerede bir derviş görse, ona hürmet ve kendilerinin sohbetine rağbet ettiğini de belirten yazarın eline bir kitapçık geçmiştir. Bu eserin başında, Hz. Peygamber’in fakir (derviş)lerin fazilet ve meziyetleri hakkındaki hadislerinden kırkı toplanmıştır.

Uzun bir zamandır dervişlere sevgiyle bağlanmış ve onları rehber edinmiş olan Rıhletî, "hadisleri" “fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilâtün fâ'ilün” kalıbında üçer beyitle Türkçeye tercüme etmiş; çalışmasını manzum bir münacat ve "fukarâ" (dervişler) övgüsüyle tamamlamıştır. Şairin “hadis” diye tercüme ettiği Arapça sözler, yazma bir nüshasında (British Museum Library, ADD 7831, vr. 1b-19b) “Sultân el-Hacı Bektâşu’l-Horasânî”ye ait olduğu bildirilen mensur kırk hadis tercümesinde de yer alan rivayetlerdir. Burada tercüme edilen sözlerden sadece ikisi sahih olup dördü zayıf, üçü mevzu, 31’i temel hadis kitaplarında bulunamayan metinlerdir.

Şairin biyografisi için bk. "Rıhletî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rihleti 

Eserden Örnekler


El-hadîsü’s-sâlisü ve’l-işrûne: Kâle Sehl bin Sadin radıya’llâhu anh: Câ’e raculün ile’n-Nebiyyi aleyhi’s-selâm, fekâle dülînî alâ amelin izâ amiltuhu ehabbüni’llâhu Teâlâ fe-ahabbüni’n-nâsü. Kâle aleyhi’s-selâm: İzhed fîmâ hubbi’d-dünyâ yuhibbüke’llâhu Teâlâ, ve’zhed fîmâ eydi’n-nâsi yuhibbuke’n-nâsü.

Geldi bir kimse Habîb-i Ekreme didi revân

Bana bir kâr it delâlet anı kılmakla hemân

Cennete olam sezâ Hakk’a ve halka dost hem

Bes buyurdı Fahr-i Âlem zübde-i kevn ü mekân

Hubb-ı dünyâdan geçüp kıl halkdan kat‘-ı tama‘

Ne dilersen bu recâ Hak’dan revâ ola ol ân” (AÜ DTCF Ktp. İsmail Saib Nu. 3254. vr. 12a).


“El-hadîsü’s-sâdisü ve’l-işrûne: Men teşebbehe bi-kavmin fehüve minhüm ve men ehabbe kavmen huşira ma‘ahum yevme’l-kıyâmeti.

Bir kişi bir kavme ger kılsa teşebbüh âkıbet

Ol kavimden olur ol eyle buyurmuş çün Resûl

Sevdigiyle haşr olur herkes begüm rûz-ı cezâ

Eyiler kandeyse anlarunla ol var sen sen ol

Yâr-i bedden kıl hazer sâlihler ile tur otur

Şey mukârin hükmin ahz eyler sözimi kıl kabûl” (AÜ DTCF Ktp. İsmail Saib Nu. 3254. vr. 12b).

Kaynakça


Ceyhan, Âdem (2006). Türk Edebiyatı’nda Hazret-i Ali Vecizeleri. Ankara: Öncü Kitap.

Karahan, Abdülkadir (1954). İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadîs Toplama, Tercüme ve Şerhleri. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yay.

Özcan, Nurgül (2012). “Hacı Bektaş Velî’nin Hadis-i Erbaîn Adlı Eseri”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi (64): 77-96.

Sevgi, Ahmet (1999). “Molla Câmî’nin ‘Erba‘în’i ve Türkçe Manzum Tercümeleri”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (6): 1-145.

Sevgi, Ahmet (2000). Molla Câmî’nin Erba‘în’i ve Manzûm Türkçe Tercümeleri. Konya.

Şafak, Turgay, İ. Akpınar. (2021). Hz. Ali’nin Sözlerinin Farsça ve Türkçe Manzum Tercümeleri. Tercümetü’l-le’âlî ve Tezkiretü’l-meâlî Hoca Mesûd- Tercümeti’l-leâlî Rıhletî. İstanbul: Büyüyen Ay Yay.

Yüceer, Mustafa (2020). Hadis İlmi Açısından Osmanlı Manzum Hadis Edebiyatında Yer Alan Rivâyetler. Doktora tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Ceyhan, Adem. "KIRK HADİS (RIHLETÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kirk-hadis-rihleti. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ÇİHL HADİS TERCÜMESİ (RIHLETÎ) Rıhletî (d ?/?- ö. ?/?) Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
2 TERCEMETÜ'L-LEÂLÎ (RIHLETÎ) Rıhletî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
3 NEVÂ-YI HORÛS (ABDÎ/VEHHÂBÎ) Abdî, Abdülvehhâb es-Sâbûnî, Abdülvehhâb Hemedânî Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
4 TUHFETÜ'L-UŞŞÂK (ATÂ) Atâ, Üsküplü Atâ ismail Aksoyak
Görüntüle
5 DÎVÂN (İLMÎ) İlmî, İlmî Dede Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
6 GÜL-İ SAD-BERG (HALVETÎ MUHYÎ) Halvetî Muhyî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
7 DÎVÂN (NEBÂTÎ) Nebâtî, Nebâtî Çelebi Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
8 SERGÜZEŞT-NÂME (NEBÂTÎ) Nebâtî, Nebâtî Çelebi Dr. Ahmet UĞUR
Görüntüle
9 GENC-İ ESRÂR-I MA'NÎ (NİDÂÎ) Nidâî, Şa'bân Nidâî Ankaravî Prof. Dr. Nuran ÖZTÜRK
Görüntüle
10 ESRÂRÜ'L-'ÂRİFÎN (SEYYİD SEYFÎ) Seyyid Seyfî/Seyyid Nizamoğlu, Şeyh Seyyid Seyfullah Kasım b. Şeyh Seyyid Nizameddin Efendi Prof. Dr. Muhsin Macit
Görüntüle
11 MİR'ÂTÜ'L-AHLÂK (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Prof. Dr. Ahat Üstüner
Görüntüle
12 MENÂKIB-I İMÂM-I A‘ZAM (ŞEMSÎ) Şemsî, Şemseddîn Sivasî Dr. okan doğan
Görüntüle