KENZÜ’L-MİHEN (NEVVÂB)
Kerbela vakasından sonra gelişen olayları anlatan manzum eser
Nevvâb, Mir Möhsün (d. 1249/1833 - ö. 1337/1919)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Nevvâb'ın Kerbela vakasından sonra gelişen olayları anlatan manzum eseri. Kenzü’l-Mihen, Bahrü’l-Hüzen’in devamı olarak yazılmış ve telifi 1281 yılının Safer ayında başlayarak aynı yılın Cemazeyilevvel ayında (6 Temmuz – 2 Ekim 1864) tamamlanmıştır. Eser, Allah’a hamd, Peygamber Efendimize ve Hz. Ali’ye sena ile başlıyor. Ardından eserin telif sebebi ve yazılma tarihi aktarılıyor. Daha sonra ise İmam Cafer es-Sadık’ın Kerbela mazlumları için şiir söylemenin sevabına ilişkin sözleri nazma çekilmiştir. Mesnevide başlıca olarak Kerbela vakasından sonra gelişen olaylar ele alınmıştır. Yezid’in askerlerinin Kerbela katliamı ardından hayatta kalmış olan ehlibeyit mensuplarını esir etmeleri, Hanım Zeyneb ile İmam Seccâd (Zeynelabidin) arasındaki diyalog, esirlerin Kûfe şehrine getirilmesi, İmam Zeynelabidin’in Kûfelilerle mükâlemesi, İmam Zeynelabidinin Kerbela şehitleri için ağlayıp inlemesi, bu arada gerçekleşen kerametler ve sıra dışı olaylar, esirlerin İbn Ziyad’ın meclisine getirilmesi, Abdullah Afif’in İbn Ziyad’a karşı ayaklanması ve şehit edilmesi, İbn Ziyad ile Yezid arasındaki mektuplaşmalar, esir edilmiş olan ehlibeyit mensuplarının Şam’a gönderilmesi ve yolculuk esnasında yaşananlar konu edilmiştir. Daha sonra esirlerin Şam’a ulaşması, Sehl b. Sa’d ile Sekine Hatun arasındaki mükâleme, Yezid’in zalimane davranışları, Yezid ile İmam Zeynelabidin arasında mükâleme, Şam’da bulundukları sürede ehlibeyit mensuplarının başına gelenler, onların Şam’ı terk ederek tekrar Kerbela’ya gelmeleri, İmam Zeynelabidin’in Medine şehrine adam göndererek olup bitenleri duyurması, ehlibeytin Medine’ye gelişi, Nevvâb’ın kendi hastalığından şikâyet etmesi ve Allah’tan yardım dilemesi, zamanın ve onun ehlinin vefasızlığı ve ehlibeyit sevgisinin önemi, Muhammed Bâkır, Cafer es-Sadık, Musa el-Kâzım, İmam Rıza, Muhammed et-Taki, Ali en-Naki ve Hasan Askerî gibi ehlibeytin diğer imamlarının dönemlerinde yaşanmış olan mühim hadiseler aktarılmıştır. Akabinde Şiilerin 12. imamı olan İmam Sâhibü’z-Zaman hakkında bilgi verilmiştir. Bunları takiben bir münacat ve devamında Muhtar’ın destanı sunulmuştur. Burada Hz. Hüseyin’in intikamını almaktan ötürü Muhtar’ın ayaklanarak İbn Ziyad ile savaşması ve onu öldürmesi, ayrıca Kerbela vakasında cinayetler işlemiş olan diğer kimseleri cezalandırması anlatılmıştır.

Eserin sonunda hatime yer alıyor. Nevvâb esere sözlük de eklemiştir. Bahrü’l-Hüzen ve Kenzü’l-Mihen sözlüğü M-147 kayıt numaralı elyazmasının 137 b-144 b varakları arasındadır.

Kenzü’l-Mihen’in Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsünde üç nüshası muhafaza edilmektir. M-147 kayıt numaralı 164 varaktan oluşan müellif nüshası, içinde bulunduğu mecmuanın 73b-106b varak aralığını ihtiva ediyor. Bu elyazmasının içerisinde Nevvâb’ın diğer eserleri de (Bahrü’l-Hüzen vr. 1b-72a; Türkçe, Farsça ve Arapça çeşitli şiirler: mersiyeler, kasideler, madde-i tarihler vs.) yer almaktadır. Eserin iki elyazması daha (D-347; D-920) Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsünde bulunmaktadır (Геюшов,1994: 266). Kenzü’l-Mihen şimdiye kadar araştırılmaya tabi tutulmamış ve yayınlanmamıştır.

Yazarın biyografisi için bk. "Nevvâb, Mir Möhsün". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/nevvab-mir-mohsun

Eserden Örnekler


Be pâyân resânîdem în dâstân,

Be yârî-i Yezdân-ı heft âsmân.


Begüftem men în nâme der çâr mâh,

Ne ez behr-i mâl ü ne ez behr-i câh.


Be nâm-ı şehenşâh-ı dîn güfteem,

Güherhâ-yı dâniş çenîn süfteem.


Tercümesi

Bu destanı sona erdirdim,

Yedi göğün Tanrı’sının yardımıyla.

Ben bu eseri dört ay içinde söyledim,

Bunu mal ve mevki için yapmadım.

Dinin şehinşahı (Hz. Hüseyin) için söyledim,

Bilgi incilerine böylece delik açtım.

Nevvâb Mir Möhsün (M-147). Kenzü’l-Mihen. Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsü, vr. 106a.

Kaynakça


Nevvâb Mir Möhsün (M-147). Kenzü’l-Mihen. Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsü.

Nevvâb Mir Möhsün (D-347). Kenzü’l-Mihen. Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsü.

Nevvâb Mir Möhsün (D-920). Kenzü’l-Mihen. Azerbaycan Milli Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsü.

Геюшов Н. Дж., Наджафов Г. Г. (1994). Каталог персидских рукописей. Том 1. Баку: Орнек.

Atıf Bilgileri


MUSALI, Vüsale. "KENZÜ’L-MİHEN (NEVVÂB)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kenzu-l-mihen-nevvab. [Erişim Tarihi: 11 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 TÜRKÇE DÎVÂN (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
2 FARSÇA DÎVÂN (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
3 TEZKİRE-İ NEVVÂB (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
4 ŞEMSÜ’L-HİDÂYE (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
5 BAHRÜ’L-HÜZEN (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
6 KİFÂYETÜ’L-ETFÂL (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
7 BÂTILÜ’S-SİHR (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
8 NÛRÜ’L-ENVÂR (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
9 VUZÛHÜ’L-ERKÂM (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
10 PENDNÂME / NASİHATNÂME (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
11 KEŞFÜ’L-HAKÎKA (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
12 ŞERH-İ USTURLAB (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
13 MAZLÛMNÂME (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
14 KİTÂB-I ZİYÂ’Ü’L-ENVÂR DER ZİKR-İ TÂİFE-İ BÂBİYYE VE AHBÂBİYYE (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
15 MEZÂMİR (NEVVÂB) Nevvâb, Mir Möhsün Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
16 DÎVÂN (ÂCİZ) Âciz, Ali Akber Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
17 DÎVÂN / DÎVÂN-I KASÂİD Ü GAZELİYYÂT (DÎDE) Dîde, Mirza Nasrullah Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
18 KİTÂBÜN-NASÂYİH (DÎDE) Dîde, Mirza Nasrullah Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
19 KİTÂB-I MAKTEL (DÎDE) Dîde, Mirza Nasrullah Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
20 DÎVÂN (DİLSÛZ) Dilsûz, Muhammed Emîn Prof. Dr. Yakup POYRAZ
Görüntüle
21 [DÎVÂN] (ANDELÎB) Andelîb Karacadağî Prof. Dr. Vüsale MUSALI
Görüntüle
22 GÜLŞEN-İ İRFÂN (FAKÎR) Fakîr, Hacı Ağa Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
23 SA’LEBİYE (HALHÂLÎ) Halhâlî, Muhammed Bâkir Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
24 DÎVÂN (HASAN) Hasan, Ali oğlu Karabağî Yüzbaşov Öğr. Gör. ÖZLEM KAHRAMAN
Görüntüle
25 TİLKİ İLE KURT (HASAN) Hasan, Ali oğlu Karabağî Yüzbaşov Araş. Gör. Seher Erenbaş Pehlivan
Görüntüle