- Yazar Biyografisi (TEİS)
Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde - Madde Yazarı: Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı
- Eser Yazılış Tarihi:1288/1871
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:25/01/2022
KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE)
tarikat usûl ve âdâbına dair manzum-mensur eserMehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde (d.1267/1850-ö.1299/1882)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mehmed Kemâleddîn'in, halvetiyye tarikatı usûl ve âdâbına ilişkin Türkçe eseri. Eser, mukaddime, sekiz bölüm ve hâtimeden oluşmaktadır. Besmele, hamdele, salvele ve dua ile başlayan mukaddimede eseri tanıtan bilgiler ve eserin telif sebebi yer almaktadır. Tarikatın şeriata dayanması gerektiğinin vurgulandığı eserde ilk bölüm sahih i‘tikâd, şeriat, tarikat, tasavvuf, sülûk mertebeleri, zikir konularına ayrılmıştır. İkinci bölüm hakikat ve tarikatın şeriat ile münâsebeti, tarikatın faydaları ve sünnet-i Nebevî hakkındadır. Üçüncü bölümde tarikata intisap, hilâfet verme usûlleri ve müridin nitelikleri anlatılmaktadır. Halvetiyye tarikatının kollarında telkin edilen esmâ ve furûat, müridlere yeni esmâ verilmesi ve yedi nefis mertebesinden bahsedilmiştir. Harîrî-zâde kendi tarikat silsilesini kaydetmiş ancak eserin cahil, sahtekâr kimselerin eline geçmesi ve bu kimselerin şeyhlik iddiasında bulunmasından endişe ettiği için biat hakkında detaylı bilgi vermemiştir. Mürşid-i kâmil ve sâdık müridin özelliklerine ilişkin dördüncü bölümde mürşide teslimiyet örneklerle açıklanmış, mürşidin şeriata uyması gerektiği ve müridin bu hususlarda yalancı kimselere karşı dikkatli olması vurgulanmıştır. Beşinci bölümde sohbet ve râbıta kavramları incelenmiş; mürşidin sohbetinde bulunmanın önemine ve dikkat edilmesi gereken kâidelere temas edilmiştir. Altıncı bölümde müridin ihvânına ve kendi nefsine karşı âdâbına, zikirde uyması gereken kurallara değinilmiştir. Yedinci bölümde Halvetiyye tâcının özellikleri ve ifade ettiği sembolik anlamlardan bahsedilmiştir. Son bölüm sûfîlerin devrânı, devrânın delilleri ve cevâzına dair fetvalara ayrılmıştır. Hâtime kısmında eserde toplam 70 kitap ve risâleden istifade ettiğini belirten Harîrî-zâde, eserin muhtelif başlıklarında bunlardan 54’ünün ismini zikretmiştir. En çok İsmâîl Hakkı Bursevî ve Mustafâ el-Bekrî’nin eserlerinden faydalanmıştır.
Eserde bâb başlıklarında Farsça, alt başlıklarda Farsçanın yanı sıra Arapça terkipler tercih edilmiştir. Âyet, hadis, şiir ve kelâm-ı kibârın yer aldığı eserde en fazla Nûru’l-Arabî ve Hasan Ünsî’nin sözleri, Niyâzî Mısrî ve Bursevî’nin şiirleri bulunmaktadır.
Eserin ikisi Süleymaniye Kütüphanesi’nde olmak üzere üç nüshası mevcuttur. Kenzü’l-feyz üzerine Ayşenur Aydınlı tarafından üç nüshasının karşılaştırıldığı bir yüksek lisans tezi (2015) hazırlanmış, eser aynı kişi tarafından kitap olarak neşredilmiştir (2021).
Müellifin biyografisi için bk. “Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmed-kemaleddin-haririzade
Eserden Örnekler
Hazret-i İsmâîl Ankaravî kuddise sirruhû Minhâcuˈl-fukarâ nâm kitabında buyurur: Meşâyih-ı tarîkatın her hâli ve ef‘âli âyet ve hadîsten ve âsâr ve ahbâr-ı selef-i kibârdan me’hûzdur. Zîrâ bir kimesneye sülûkü ve tarîkı âyât-ı [32b] Kur’ân ve hadîs ve sünnet-i habîb-i Hâlik-ı kevn u mekân ve kavl-i meşâyih-ı âlişân üzere olmaya, onun sülûkü turuk-ı şeytânî üzere olur. Ve kendisi dahi âhirüˈl-emr ıdlâl-i nâsda şeytanet mertebesin bulur. Ve onlar ile haşr olur. Ve kurbet-i ilâhî ve vuslat-ı Rabbânîˈden mahrûm kalır. Tarîk-ı müstakîm ve sırât-ı kavîm oldur ki sâlik ondan gümrâh olmaya ve onu terk eyleyen Hakkˈa yol bulmaya. İfrât ve tefrîtten berî ve ta‘tîl ve teşbîhten ve cebr ve kaderden ârî ola. Akvâl ve ef‘âl ve ahvâl ve i‘tikādda ve sıfât ve ahlâkta vasat ve i‘tidâl üzere ola. İntehâ (Aydınlı 2021: 74-75).
Kaynakça
Aydınlı, Ayşenur (2015). Harîrîzâde Kemâleddin Efendi’nin Kenzü’l-feyz İsimli Eseri (Metin ve İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Aydınlı, Ayşenur (2021). Harîrîzâde Mehmed Kemâleddin Efendi, Kenzü’l-feyz: Halvetiyye Usûl ve Âdâbı. İstanbul: Buhara Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | HAZRET-İ MISRÎ'NİN ÜÇ ADED GAZELLERİNİN ŞERHLERİ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
2 | KEMÂL-NÂME-İ ÂL-İ ABÂ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
3 | MEDEDÜ'L-BEKRÎ MİN SEYYİDİ'L-BEKRÎ / MENÂKIB-I MUSTAFÂ ŞEMSÜDDÎN BEKRÎ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
4 | REŞEHÂTÜ'L-ESNÂ ALÂ TEVECCÜHÂTİ'L-ESMÂ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
5 | RÛŞEN-İ DİL-NÜVÂZ ŞERH-İ GÜLŞEN-İ RÂ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
6 | SALÂTU'L-İTHÂF Bİ-ŞERH-İ SALÂTİ'S-SİKÂF (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
7 | SIRRU'L-ESRÂR VE NÛRU'L-ENVÂR (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Öğr. Gör. ÖZLEM KAHRAMAN |
Görüntüle | ||
8 | EL-İMDÂD Fİ'L-MEBDE' VE'L-ME'ÂD (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Diğer Rumeysa Güven |
Görüntüle | ||
9 | ŞERH-İ HİZBÜ'L-BAHR EL-MÜSEMMÂ Bİ-ZİYÂ'İ'L-BEDR (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
10 | ŞERH-İ HİZBÜ'L-KEBÎR Lİ'Ş-ŞÂZELÎ EL-MÜSEMMÂ Bİ-REŞFİ'L-GADÎR (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
11 | ŞERH-İ SALÂTU'L-ENVERİYYE FÎ ŞERH-İ SALÂTİ'L-EKBERİYYE (MEHMED KEMÂLEDDÎN) | Mehmed Kemâleddin, Harîrî-zâde | Öğretmen Emre Şengül |
Görüntüle | ||
12 | EL-KAVLÜ'L-MÜBÎN FÎ AHVÂLİ'Ş-ŞEYH NÛREDDÎN CERRÂHÎ EL-HALVETÎ (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
13 | MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
14 | MİR'ÂT-I HAKÎKAT (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
15 | RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
16 | MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
17 | NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN (SERMEST) | Abdullah Sermest, Kilisli | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
19 | ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN | Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
20 | HÂŞİYE ALÂ SERHİ TENVÎRÜ’L-EBSÂR TERCÜMESİ (7 CİLT) | Abdülhamid Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
21 | DÎVÂN (ACZÎ) | Aczî, Müridzâde Aczî Ağa | Prof. Dr. Ali DUYMAZ |
Görüntüle | ||
22 | HÂTEMÜ’L-ESRÂR | Ahmed Hamdi, Rizeli | Diğer SEVİNÇ GÜLEN KARACA |
Görüntüle | ||
23 | BAHRU’L-HAYÂT | Ahmed Hamdi, Rizeli | Diğer SEVİNÇ GÜLEN KARACA |
Görüntüle | ||
24 | MECMÛA-YI TEKÂYÂ | Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
25 | MİR’ÂTU’T-TURUK | Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle |