KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE)
tarikat usûl ve âdâbına dair manzum-mensur eser
Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde (d.1267/1850-ö.1299/1882)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mehmed Kemâleddîn'in, halvetiyye tarikatı usûl ve âdâbına ilişkin Türkçe eseri. Eser, mukaddime, sekiz bölüm ve hâtimeden oluşmaktadır. Besmele, hamdele, salvele ve dua ile başlayan mukaddimede eseri tanıtan bilgiler ve eserin telif sebebi yer almaktadır. Tarikatın şeriata dayanması gerektiğinin vurgulandığı eserde ilk bölüm sahih i‘tikâd, şeriat, tarikat, tasavvuf, sülûk mertebeleri, zikir konularına ayrılmıştır. İkinci bölüm hakikat ve tarikatın şeriat ile münâsebeti, tarikatın faydaları ve sünnet-i Nebevî hakkındadır. Üçüncü bölümde tarikata intisap, hilâfet verme usûlleri ve müridin nitelikleri anlatılmaktadır. Halvetiyye tarikatının kollarında telkin edilen esmâ ve furûat, müridlere yeni esmâ verilmesi ve yedi nefis mertebesinden bahsedilmiştir. Harîrî-zâde kendi tarikat silsilesini kaydetmiş ancak eserin cahil, sahtekâr kimselerin eline geçmesi ve bu kimselerin şeyhlik iddiasında bulunmasından endişe ettiği için biat hakkında detaylı bilgi vermemiştir. Mürşid-i kâmil ve sâdık müridin özelliklerine ilişkin dördüncü bölümde mürşide teslimiyet örneklerle açıklanmış, mürşidin şeriata uyması gerektiği ve müridin bu hususlarda yalancı kimselere karşı dikkatli olması vurgulanmıştır. Beşinci bölümde sohbet ve râbıta kavramları incelenmiş; mürşidin sohbetinde bulunmanın önemine ve dikkat edilmesi gereken kâidelere temas edilmiştir. Altıncı bölümde müridin ihvânına ve kendi nefsine karşı âdâbına, zikirde uyması gereken kurallara değinilmiştir. Yedinci bölümde Halvetiyye tâcının özellikleri ve ifade ettiği sembolik anlamlardan bahsedilmiştir. Son bölüm sûfîlerin devrânı, devrânın delilleri ve cevâzına dair fetvalara ayrılmıştır. Hâtime kısmında eserde toplam 70 kitap ve risâleden istifade ettiğini belirten Harîrî-zâde, eserin muhtelif başlıklarında bunlardan 54’ünün ismini zikretmiştir. En çok İsmâîl Hakkı Bursevî ve Mustafâ el-Bekrî’nin eserlerinden faydalanmıştır.

Eserde bâb başlıklarında Farsça, alt başlıklarda Farsçanın yanı sıra Arapça terkipler tercih edilmiştir. Âyet, hadis, şiir ve kelâm-ı kibârın yer aldığı eserde en fazla Nûru’l-Arabî ve Hasan Ünsî’nin sözleri, Niyâzî Mısrî ve Bursevî’nin şiirleri bulunmaktadır.

Eserin ikisi Süleymaniye Kütüphanesi’nde olmak üzere üç nüshası mevcuttur. Kenzü’l-feyz üzerine Ayşenur Aydınlı tarafından üç nüshasının karşılaştırıldığı bir yüksek lisans tezi (2015) hazırlanmış, eser aynı kişi tarafından kitap olarak neşredilmiştir (2021).

Müellifin biyografisi için bk. “Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mehmed-kemaleddin-haririzade  

Eserden Örnekler


Hazret-i İsmâîl Ankaravî kuddise sirruhû Minhâcuˈl-fukarâ nâm kitabında buyurur: Meşâyih-ı tarîkatın her hâli ve ef‘âli âyet ve hadîsten ve âsâr ve ahbâr-ı selef-i kibârdan me’hûzdur. Zîrâ bir kimesneye sülûkü ve tarîkı âyât-ı [32b] Kur’ân ve hadîs ve sünnet-i habîb-i Hâlik-ı kevn u mekân ve kavl-i meşâyih-ı âlişân üzere olmaya, onun sülûkü turuk-ı şeytânî üzere olur. Ve kendisi dahi âhirüˈl-emr ıdlâl-i nâsda şeytanet mertebesin bulur. Ve onlar ile haşr olur. Ve kurbet-i ilâhî ve vuslat-ı Rabbânîˈden mahrûm kalır. Tarîk-ı müstakîm ve sırât-ı kavîm oldur ki sâlik ondan gümrâh olmaya ve onu terk eyleyen Hakkˈa yol bulmaya. İfrât ve tefrîtten berî ve ta‘tîl ve teşbîhten ve cebr ve kaderden ârî ola. Akvâl ve ef‘âl ve ahvâl ve i‘tikādda ve sıfât ve ahlâkta vasat ve i‘tidâl üzere ola. İntehâ (Aydınlı 2021: 74-75).

Kaynakça


Aydınlı, Ayşenur (2015). Harîrîzâde Kemâleddin Efendi’nin Kenzü’l-feyz İsimli Eseri (Metin ve İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Aydınlı, Ayşenur (2021). Harîrîzâde Mehmed Kemâleddin Efendi, Kenzü’l-feyz: Halvetiyye Usûl ve Âdâbı. İstanbul: Buhara Yay.

Atıf Bilgileri


Aydınlı, Ayşenur. "KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kenzu-l-feyz-fi-s-suluk-ve-adabi-t-tariki-l-halvetiyye-mehmed-kemaleddin. [Erişim Tarihi: 21 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 HAZRET-İ MISRÎ'NİN ÜÇ ADED GAZELLERİNİN ŞERHLERİ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
2 KEMÂL-NÂME-İ ÂL-İ ABÂ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
3 MEDEDÜ'L-BEKRÎ MİN SEYYİDİ'L-BEKRÎ / MENÂKIB-I MUSTAFÂ ŞEMSÜDDÎN BEKRÎ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
4 REŞEHÂTÜ'L-ESNÂ ALÂ TEVECCÜHÂTİ'L-ESMÂ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
5 RÛŞEN-İ DİL-NÜVÂZ ŞERH-İ GÜLŞEN-İ RÂ (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
6 SALÂTU'L-İTHÂF Bİ-ŞERH-İ SALÂTİ'S-SİKÂF (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
7 SIRRU'L-ESRÂR VE NÛRU'L-ENVÂR (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğr. Gör. ÖZLEM KAHRAMAN
Görüntüle
8 EL-İMDÂD Fİ'L-MEBDE' VE'L-ME'ÂD (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Diğer Rumeysa Güven
Görüntüle
9 ŞERH-İ HİZBÜ'L-BAHR EL-MÜSEMMÂ Bİ-ZİYÂ'İ'L-BEDR (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
10 ŞERH-İ HİZBÜ'L-KEBÎR Lİ'Ş-ŞÂZELÎ EL-MÜSEMMÂ Bİ-REŞFİ'L-GADÎR (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
11 ŞERH-İ SALÂTU'L-ENVERİYYE FÎ ŞERH-İ SALÂTİ'L-EKBERİYYE (MEHMED KEMÂLEDDÎN) Mehmed Kemâleddin, Harîrî-zâde Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
12 EL-KAVLÜ'L-MÜBÎN FÎ AHVÂLİ'Ş-ŞEYH NÛREDDÎN CERRÂHÎ EL-HALVETÎ (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
13 MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
14 MİR'ÂT-I HAKÎKAT (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
15 RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
16 MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
17 NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
18 DÎVÂN (SERMEST) Abdullah Sermest, Kilisli Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
19 ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
20 HÂŞİYE ALÂ SERHİ TENVÎRÜ’L-EBSÂR TERCÜMESİ (7 CİLT) Abdülhamid Efendi Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
21 DÎVÂN (ACZÎ) Aczî, Müridzâde Aczî Ağa Prof. Dr. Ali DUYMAZ
Görüntüle
22 HÂTEMÜ’L-ESRÂR Ahmed Hamdi, Rizeli Diğer SEVİNÇ GÜLEN KARACA
Görüntüle
23 BAHRU’L-HAYÂT Ahmed Hamdi, Rizeli Diğer SEVİNÇ GÜLEN KARACA
Görüntüle
24 MECMÛA-YI TEKÂYÂ Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
25 MİR’ÂTU’T-TURUK Ahmed Münib, Bandırmalı-zâde Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle