Âşık Paşa’ya (d. 670/1271-72 – ö.13 Safer 733/3 Kasım 1332) ait gösterilen kimya ve tasavvuf konulu kısa mesnevi. Aruzun “mefâ'îlün mefâ'îlün fe'ûlün” kalıbında yazılan eser 158 beyit tutarındadır. Metnin bilinen tek nüshası Milli Kütüphane Yz. A 3103/6 numarada kayıtlı bir risaleler mecmuasının 44b-48b sayfaları arasında bulunmaktadır. Varlığı Zeki Kaymaz tarafından tespit edilerek bir tebliğle bilim dünyasına duyurulan (2008) eserin yazılış tarihi, bilinen yegâne nüshanın da istinsah tarihi ve müstensihi belli değildir. 

Tevhid ve na't gibi bölümleri bulunmayan mesnevi “Elâ ey tâlib-i sırr-ı İlâhî / Hakîkat bil anun sensin güvâhı” beytiyle doğrudan okuyucuya hitaben başlar ve sonuna kadar aynı üslûpla devam eder. Eserde ara başlıklar bulunmamaktadır, ancak ilk 42 beyti “giriş” kabul edilebilir. Bu kısımda şair, okura insanın kendisini tanıması için gönül sırrına ermesi gerektiğini, anlatacaklarının da bu “gizli sırr”a ait şeyler olduğunu söyler. Yazacaklarının uykuda kendisine işaret edildiğini belirtir. Bu bölümde hepsini “Mîr” unvanıyla andığı, Mahdûm, Envâr ve Hüseynî isimli kişilerden bahseder ve Ahlât-ı Hüseynî adlı zatın bu işin piri olduğunu vurgular. Eserinin dertlilerin dertlerine çare olacağını, sırrına Hz. Âdem’in vâkıf olduğu buğdayın kızgın ateşte ısıtılmasıyla ateş ve suyun ortaya çıkacağını, bunların aslının da zîbak (civa) ve kibrit (kükürt) olduğunu söyler. Civa ve kükürt karışınca yedi maden (demir, gümüş, altın, bakır, har-çini, kalay ve kurşun)  meydana gelir. Metinde sıkça geçen “heft” ile buna işaret edilir. Eser bu minval üzere devam eder. Heft (yedi) sayısı nefsin derecelerine yine sık sık geçen çehâr (dört) de anasır-ı erbaanın (su, ateş, hava, toprak) yanı sıra tasavvuftaki dört kapıyla (şeriat, tarîkat, marifet, hakikat) ilişkilendirilir. Bu eczanın (heft ve çâr) insanı kurtuluşa erdireceği vurgulanır. Eser “hâtime” mahiyetindeki beş beyitle sona erer.

Gerek Garîb-nâme’de kimyayla ilgili bir bahis bulunmaması gerekse bu mesnevinin herhangi bir yerinde Âşık mahlasının geçmemesi, eserin Âşık Paşa’ya aidiyeti hususunda kuşku uyandırmaktadır. Ancak dilin Eski Anadolu Türkçesi özellikleri göstermesi ve üslûbun Âşık Paşa’nın söyleyişine benzemesi ile başlıktaki "Kelâm-ı Âşık Paşa" ibaresi, eseri şimdilik Âşık Paşa’ya ait kabul etmemizi gerektirmektedir. 

Şairin biyografisi için bk. “Âşık Paşa, Âşık”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asik-pasa-asik