- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ahmed Fahri Mustafa - Madde Yazarı: Doç. Dr. Dilek ÇETİNDAŞ
- Eser Yazılış Tarihi:1302/1885
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yenileşme Dönemi Türk Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum-Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tiyatro
- Yayın Tarihi:29/08/2022
KÂTİL-İ KERÎME YÂHUD BİR PEDERİN GÂİB OLAN EVLÂDINI KATLETMESİ (AHMED FAHRİ)
tiyatroAhmed Fahri Mustafa (d. ? - ö. ?)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ahmed Fahri Mustafa'nın yüz bir sayfalık tiyatrosu. Yazar, önsözde Sultan II. Abdülhamit'e teşekkürlerini iletir, oyunun konusunu özetler. Dört fasıl, beş perdeden oluşan eserin içerisinde beyit adı verilen şiirler bulunmaktadır. İki tanesi eserin erkek kahramanının, iki tanesi de kadın kahramanın söylediği bu beyitler, halk hikâyelerinin olay örgüsünden etkilenme içerir. Örneğin kadın kahramanın zindanda söylediği beyitler, onun sevdiği tarafından tanınmasını sağlar.
1845 sene-i miladiyesinde Paris şehrinde vuku bulmuş olduğu söylenen eserin vaka yapısı kısaca şöyle özetlenebilir. Oyunun kahramanı Platon, Almanyalı zengin bir ailenin çocuğudur. Varlık içinde yaşayan kahraman, sıkılarak İngiltere ve İspanya’ya gider. Uzun süre sonra babasının savaşta kaybolduğunu, annesininse acıya dayanamayarak öldüğünü öğrenir. Evine döndüğünde bütün servetlerini kaybetmiş olduklarını gören Platon, sefil düşer. Boynunda babasının kendisine hediye ettiği tılsımlı bir madalyondan başka hiçbir şeyi kalmayan kahraman, Paris’e gelerek sokaklarda yaşamaya başlar. Paris’in önemli ailelerinden birinin kızı olan Mary Jon, orman yolunda uyuyan Platon’a, ilk görüşte âşık olur. Kilisenin yakınındaki mezarlığın duvar dibinde Platon’u tekrar gören Mary, duygularını itiraf eder. Platon, kiliseden çıkacak cemaatin, durumu yanlış anlayacağını söyler ve gitmesini rica eder. Reddedilmenin acısına dayanamayan Mary, hançeriyle kendi canına kasteder. Platon kızı kurtarır ve içten konuşmasından etkilenerek Mary’a âşık olur. Birbirlerine sadık kalacaklarına yemin ederler. Mary’nin ağabeyi Adolf ise kardeşini aramaktadır. Ona yakalanmamak için bir mezar taşının arkasına saklanırlarsa da yakalanırlar ve Adolf, vaziyeti yanlış anlayarak ikisini de tahkir eder. Platon’un düello davetine ve Mary’nin tüm yalvarmalarına rağmen, Adolf, Platon’u cinayet suçlamasıyla hapse attırır.
İkinci fasılda Adolf, müstakbel damatları Antoine ile istişare içindedir. Mary, elinden hileyle alınan nişan senedi neticesinde Antoine ile nişanlı durumundadır. Mary’nin babası, meşhur bir komutandır. Savaş şartları neticesinde hastalanmış ve tebdili havaya gönderilmiştir. Evlenme akdinin yapılabilmesi için babanın dönmesi beklenmektedir ki gelen mektup, dönüşe iki gün kaldığını bildirmektedir. Adolf, kardeşini evlenme konusunda sıkıştırmaya başlar. Mary, Platon’dan ayrılmayacağını söyleyince Adolf, onu yaptığı ahlaksızlığı ifşa etmekle tehdit eder.
Üçüncü mecliste Mary, ağabeyinin odasındadır. Hem kendisini namussuz olarak ifşa edeceğinden endişe ettiği hem de sevgilisinin haksız yere hapiste kalma nedeni olarak gördüğü için kardeşini öldürür. Platon’u zindancıya rüşvet vererek kaçırmayı planlarken bahçede babası ile karşılaşır. Babası cesedi görünce Mary yaşananları anlatır ve babasının eliyle zindana gönderilir. Platon ve Mary’nin bulundukları zindan, idamı mahkumlarının bulunduğu yerdir. İki genç zindanda karşılaşır. Birlikte ölecek olmanın saadetini düşünerek sona hazırlanırlar. Cellatlar, onları idam alanına götürürler.
Dördüncü fasılın dördüncü perdesinde kahramanlar, cellatların önünde diz çökmüş vaziyette giyotini beklemektedir. Mary’nin babası sürekli kızının idamını teşvik eder ve kızın boynu vurulur. Platon’un boynundaki koruyucu tılsım nedeniyle cellat, giyotini ıskalar. Cellat tılsımı görünce onun oğluna ait olduğunu söyler. Platon’u oğlunun katili zanneder. Anlaşılır ki cellat, Platon’un babasıdır fakat oğlunu tanımaz. Mary’nin babası, celladı acele etmesi için tehdit edince cellat korkuyla aniden Platon’u öldürür. Derken gökler yarılır, etrafa nurlar dökülür ve bir hayalet mektup getirir. Cellat, ölen eşinden gelen mektubu okuduğunda biraz önce öldürdüğü kişinin öz oğlu olduğunu öğrenir ve üzüntüsünden vefat eder. Mary’nin babası ise nedamet getirir ve oyun sonlanır.
Eser, 1302/1885 yılında İstanbul Mekteb-i Sanayi Matbaası'nda basılmıştır.
Eserden Örnekler
"Ah merhamet et aman mösyö, benden sana asla bir veçhile zarar gelmez ancak bir kere yalnız halimi zatınıza ifade edeceğim. Biraz müsaade buyurmanızı rica ederim. Namusumla geldim, yine namusumla gideceğim.. Allah aşkına olsun bana beş dakika müsaade (der, diz çöküp niyaz ederek) yalnız beş dakika mösyö"[...]
“Şu birkaç gün içinde ömrümün nihayet dakikaları. Aman yarab… dizlerim titremeye başlıyor.. gözlerim zulmet içinde, kendime malik değilim. Ah, Platon’um. Son hayatımda seni dünya gözüyle bir kere göremez de… ölür isem gözlerim açık kalır… Ah.. Sevda-yı aşk.. yeter bana…"
“Kimsem yoktur etsin imdâd
Merhamet senden ey halik-i yezdan” (Ahmed Fahri Mustafa 1302/1885: 16, 86).
Kaynakça
Ahmed Fahri Mustafa (1302/1885). Kâtil-i Kerîme yâhud Bir Pederin Gâib Olan Evlâdını Katletmesi. İstanbul: Mekteb-i Sanayi Matbaası.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | EBÜLULÂ YAHUT MÜRÜVVET (BEDRÎ PAŞA KÜTAHYALI) | Bedrî Paşa (Kütahyalı) | Öğr. Gör. Abdullah Ezik |
Görüntüle | ||
2 | KÖSE KÂHYA (RİŞTUNİ) | Riştuni | Araş. Gör. Murat ASLAN |
Görüntüle | ||
3 | SANKİ AŞK (ALİ NECİB PAŞAZÂDE AHMET HAMDİ) | Ali Necib Paşazâde Ahmet Hamdi | Araş. Gör. Elif Paliçko |
Görüntüle | ||
4 | GÜLZÂR-I AŞK (AHMET REMZİ AKYÜREK) | Ahmet Remzi Akyürek | Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Altunmeral |
Görüntüle | ||
5 | TUHFETÜ'S-SÂ'İMÎN (AHMET REMZİ) | Ahmet Remzi Akyürek | Dr. ALİ DUMAN |
Görüntüle | ||
6 | MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) | Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
7 | SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) | Abdülvehhâb, Bolulu | Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek |
Görüntüle | ||
8 | BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) | Ahmed Hamdi, Şirvânî | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
9 | LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) | Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
10 | LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) | Ahmed Vefîk Paşa | Diğer Hamza Havuz |
Görüntüle | ||
11 | ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) | Avnî, Yenişehirli | Dr. Bihter Gürışık Köksal |
Görüntüle | ||
12 | BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) | Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı | Prof. Dr. Mücahit Kaçar |
Görüntüle | ||
13 | HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) | Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
14 | SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) | Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu | Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ |
Görüntüle | ||
15 | SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) | Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey | Doç. Dr. Macit Balık |
Görüntüle |