KASÎDELER [SADR-I ESBAK MERHÛM REŞÎD PAŞA HAZRETLERİ'NİN SİTÂYİŞİNİ MUTAZAMMIN OLAN BA'ZI KASÂ'İD-İ ÂCİZÂNEMDİR] (ŞİNASİ)
kasideler
Şinasi (d. 1826 - ö. 12 Eylül 1871)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şinâsi’nin Mustafa Reşit Paşa’yı övmek için yazdığı kasidelerden oluşan eseri. Eserde; hak, adalet, akıl, kanun, medeniyet gibi kavramlar işlenmiştir. Ayrıca şair; tanzimat, millet, sadr-ı millet, kanun, devlet, reisicumhur, medeniyet, taassup, encümen-i dâniş gibi kavramlara şiirinde yer verip siyasal içerikli edebiyatın da kuruculuğunu ve öncülüğünü yapmıştır (Kahraman 2010: 168).

Eser 4 kasideden oluşur. Kasidelerin her birinin başında kime yazıldığını belirten ifadeler mevcuttur. Şiirlerin yalnızca birinde klasik kaside kurallarına dikkat eden şair, diğerlerinde nesib, girizgah, tegazzül gibi bölümleri şiire dahil etmemiş yalnızca medhiye, fahriye ve dua bölümlerine yer vermiştir.

On beş sayfadan oluşan bu eser, 1272/1858 yılında Tasvir-i Efkâr Matbaası’nda basılmıştır. Eserde Şinasi’nin Müntahabât-ı Eş’âr’ında yer alan 1265/1849, 1272/1856, 1273/1857 ve 1274/1858 tarihli dört kasidesi vardır. Şiirlerini aruz vezniyle yazan şair 1, 2, ve 4. kasidelerde aruzun "fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün" kalıbını, 3. kasidede "mefâ’ilün fe’ilâtün mefâ’ilün fe’ilün" kalıbı tercih etmiştir. Klasik kafiye düzenine dikkat eden şair, son kasidesini mesnevi kafiye düzeniyle yazmıştır. Ayrıca tam ve zengin uyak kullanımına özen göstermiştir.

Şinâsi, eserinde Arapça ve Farsça kelimeleri kullanmaktan kaçınmış, konuşma diline yakın bir Türkçeyle eserini oluşturmuştur. Sanatlı ifadeler ve abartıdan uzak durmuş, sade bir dille yazmıştır.

Eser, Atatürk Üniversitesi Seyfettin Özege Koleksiyonunda 0120290 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır.

Şairin biyografisi için bk. “Şinâsi ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sinasi 

Eserden Örnekler


Kaside

Âsafâ aklına dil-bestedir akl-ı faʻâl

Cevher-i hilkatine olmuş araz izz ü celâl


Zâtın adî ʻazametten dahi bâlâ-ter iken

Sana bir pâye midir mertebe-i âlüˈl-ʻâl


Gökte varsın ârasın yıldızın ehl-i tencîm

Nûr u irfân-ı cebînin sana necm-i ikbâl


Necm-i ikbâl değil ise o nûr-ı irfân

Efserindir senin ey pâdişah-ı taht-ı kemâl


Adl ü hikmetle eden sen gibi reˈy u tedbîr

Kahramandır ne kadar etmese de ceng ü cidâl


Adl ü hikmet sıfat-ı bâhire-i Mevlâdır

Zor u cüretse değil âdem ü hayvânda muhâl


Hakk u insâf ile kan etmeden ettin kanun

Oldu bâtıl işi cellâd-ı leîmin battâl


Öyle kânun-ı müebbet ki verir ez ser-i nev

Devlet ü mülke bekâ saltanata istiklâl (İbrahim Şinâsi 1960: 23).

Kaynakça


Çalışkan, Adem (2011). “İbrahim Şinasi Efendi’nin Mustafa Reşid Paşa Üzerine Bir Kasidesi ve Tahlili”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 4 (19): 32-59.

Kahraman, Alim (2010). “Şinâsi”. İslâm Ansiklopedisi. C.39. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 166-169.

Şinâsi, İbrahim (1960). Müntahabât-ı Eş’âr. (hzl: Süheyl Beken). Ankara: Dün Bugün Yayınevi.

Yılmaz, Sibel (2013). “Şinâsi’nin Düşünce Dünyası ve Mustafa Reşid Paşa’ya Yazdığı Kasidelerin Tematik Tahlili”. Gazi Türkiyat  (13): 157-185.

Atıf Bilgileri


ZENGİN, Akın. "KASÎDELER [SADR-I ESBAK MERHÛM REŞÎD PAŞA HAZRETLERİ'NİN SİTÂYİŞİNİ MUTAZAMMIN OLAN BA'ZI KASÂ'İD-İ ÂCİZÂNEMDİR] (ŞİNASİ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kasideler-sadr-i-esbak-merhum-resid-pasa-hazretleri-nin-sitayisini-mutazammin-olan-ba-zi-kasa-i. [Erişim Tarihi: 24 Nisan 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DURÛB-I EMSÂL-İ OSMÂNİYYE (ŞİNÂSÎ) Şinasi Dr. Öğr. Üyesi Murat Altuğ
Görüntüle
2 MÜNTEHABÂT-I EŞ'ÂRIM / DİVAN-I ŞİNASİ (ŞİNASİ) Şinasi Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
3 MÜNTEHABÂT-I TASVÎR-İ EFKÂR, BİRİNCİ KISIM: SİYÂSİYÂT (ŞİNASİ) Şinasi Dr. Necla Dağ
Görüntüle
4 ŞÂ'İR EVLENMESİ (ŞİNASİ) Şinasi Diğer Ezgi Şahin
Görüntüle
5 MÜNTEHABÂT-I MUSTAFA REFİK (MUSTAFA REFİK) Mustafa Refik Öğretmen Habibe Yılmaz
Görüntüle
6 MÜNTEHABÂT-I TASVÎR-İ EFKÂR, İKİNCİ KISIM: MÜBÂHASÂT-I EDEBÎYE (ŞİNASİ) Şinasi Dr. Necla Dağ
Görüntüle
7 TERCÜME-İ MANZÛME [FRANSIZ LİSÂNINDAN NAZMEN TERCÜME EYLEDİĞİM BAZI EŞ'ÂR / EXTRAİT DE POÈSİES ET DE PROSES TRADUİTS EN VERDS DU FRANÇAİS EN TURC] (ŞİNASİ) Şinasi Dr. Öğr. Üyesi Dinçer Atay
Görüntüle
8 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
9 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
10 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
11 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
12 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
13 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
14 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
15 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
16 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle