- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fuâdî, Ömer - Madde Yazarı: Prof. Dr. Hakan Yekbaş
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Pendname
- Yayın Tarihi:13/01/2022
KASİDE-İ PENDİYYE (FUÂDÎ)
nasihatnâmeFuâdî, Ömer (d. 966?/1559? - ö. 1046/1636)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şa‘bâniyye Tekkesi şeyhlerinden âlim ve edîb Ömer Fuâdi’nin nasihat-nâme türündeki kasidesi. Eserin tam adı “Kasîde-i Pendiyye Berây-ı Hasb-i Hâl İbn-i Zamân Li-’Ömerü’l-Fu’âdî Kuddise Sırruhu” şeklindedir. 133 beyitten müteşekkil olan nasihatnâme, Millî Kütüphane FB 503/12 numarada bir mecmua içinde yer almaktadır.
Ömer Fuâdî, kasidesinde monotonluğu kırmak için yer yer kıt’a, lâyiha ve beyt başlığı altında bölümlere yer vermiştir. Şair, bu başlıklar altında konuyla ilgili özet mahiyetinde ifadeler kullanmış, bu suretle metinde konu bütünlüğünü sağlama yoluna gitmiştir. Nasihat-nâmenin ilk 26 beytinde dinî, ahlaki ve sosyal konulara değinen Fuâdî, “Tavsîf-i Sultân-ı Âdil” başlığı altında dönemin padişahını öven 4 beyitlik bir bölüme yer vermiştir. Ardından güzel ahlak konusunda bir kıt’a söyleyen şair, asıl konuya giriş yapar. Eskilerin, padişahı bir ağaca benzettiğini ifade eden şair, halkın ise bu ağacın kökleri olduğunu ve eğer halk ahlaki değerleri korur ve yaşatırsa devletin de ayakta kalacağını vurgular. Fuâdî, bu tespiti yaptıktan sonra toplumun yozlaşan yönlerini ortaya koyar. Halk arasında hırsızlık, yalan, rüşvet, fitne, zulüm, israf ve hile gibi kötü vasıfların arttığını söyler.
“Netîce-i Kasîde-i Pendiyye” ve “Hâtime-i Pendiyye” başlıkları altında ise bahsi geçen kötü huylara karşı yapılması gerekenleri sıralayan şair; kurtuluşun nefis terbiyesinden geçtiğini, bunun için bir mürşide bağlanılması gerektiğini belirtir. Kasidenin sonunda aynı vezinde tasavvufî bir de gazel yer almaktadır.
Fuâdî’nin pendiyyesinde dinî ve ahlaki konular dışında sosyal hayata yönelik birçok nasihat yer almaktadır. Ömer Fuâdî’nin yaşadığı zaman dilimi; Osmanlının siyasi, sosyal ve kültürel anlamda duraklama ve gerilemeye başladığı bir dönemi kapsamaktadır. Toplum meselelerine duyarlı bir şair olan Ömer Fuâdî, yaşadığı dönemdeki bozulmayı, açık yüreklilik ve samimi bir dille ifade etmiştir. Bu bakımdan Pendiyye, özellikle devlet ve halk kademesindeki değişimi göstermesi bakımından dikkate değer bir vesikadır. Ömer Fuâdî, manzumesinde; yaşadığı devrin sosyal ve ekonomik aksaklıklarından bahsetmiş, bu sorunların çözümüne ilişkin bazı öğütlerde bulunmuştur.
Manzume, nasihat verme amacıyla yazıldığı için anlaşılır ve sade bir dille kaleme alınmıştır. Fuâdî; sanatkârene söyleyişten uzak samimi bir dille ahlaki tavsiyelerde bulunmuş, konuyla ilgili hadis-i şerif ve darb-ı mesel tarzında sözlere de yer vermiştir.
Fuâdî'nin biyografisi için bk. “Fuâdî, Ömer”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fuadi-omer
Eserden Örnekler
Kasîde-i Pendiyye Berây-ı Hasb-i Hâl İbn-i Zamân ʻÖmerü’l-Fu’âdî Kuddise Sırruhu
Pâdişeh bir şecerdir köki durur raʻiyyet
Kökledir sebâtı her şecerin ey püser
Mülhid-i bî-dîn olan şettâm-ı bî-zebânlar
Mü’mine sögmek degil dîn ü îmâna söger
Raʻiyyetin mâlların almağa ikdâm içün
Dînlerine sögerler mızrağ ile çalarlar
…
Harâm olan irtişa gizlü idi ezelden
Şimdi alanlar anı âşikâre alurlar
Rüşvet ile ʻâleme geldi ziyâde fetret
Mürteşî buldı gınâ olur sonında efkar
Altun gurûş ehline mazlûmlar oldı muhtâc
Zâlimleriñ salgunı itdi anları der-be-der
…
Emmârenin dalâlı efʻâl u kâle geldi
Oldı fesâd ile pür-rûy-ı zemîn bahr u ber
Zulm [u] fısk u ʻisyân oldı bu dem âşikâr
Defʻine çâre ķalmadı nehy-i münker
Pend-i kelâm-ı leyyin itmedi zerre te’sîr
Zâlimlerin kulûbı oldı misl-i mermer
Ķul şedîd-i hikmete olmağla muhâlif
Defʻ-i zulm-ı ʻunf ile olmadı hîç müyesser
Zâlimlerin itdügi zulm kaldı yanına
Meger intikâmını ala Hudâ-yı ekber
Hubb-ı mâl u riyâset buldı ziyâde rağbet
Hakâretle görindi ʻârif ü ehl-i hüner
Ehl-i kibr bulmadan sadr-ı şerîʻatların
Sadr-nişîn olmaġa ʻâlî-makâmlar ister
İtdi zamâne meyli câhil ü bed-hûlara
ʻÂlim ü ehl-i hikmet söylemegi kesdiler
Baʻzı kimesne var ki fursat eline girse
Azlem olan şakîden olur idi şakî ter
Defʻ-i zulm itmege çâre sanup kendüye
Ehl-i zulm resmine girmege yüz tutdılar
Ehl-i hevâ olmağın nefs ile şeytânlar
Aldayup ol ahmağı yine yolın urdılar
Maʻârif ü ʻulûma ķalmadı hîç iʻtibâr
Şimdiki halk içinde mâl u gınâ muʻteber
Tevekkül ü kanâʻat ehli azaldı gâyet
Gaflet idüp anlamaz hâli kaza vü kader
Yorgana göre kösil dinse ana pend içün
Harîs olup ʻaceble kendüyi medyûn ider (Fuâdî yty: 54a-54b).
Kaynakça
Ömer Fuâdî (yty). Kasîde-i Pendiyye. Millî Kütüphane. No. FB 503/12. v. 53b-55a.
Yazar, İlyas (1999). Ömer Fuâdî, Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Bülbüliyye’sinin Metni. Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MENÂKIB-I ŞA'BÂN-I VELÎ (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
2 | BÜLBÜLİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Doç. Dr. İlyas YAZAR |
Görüntüle | ||
3 | TÜRBENÂME (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
4 | RİSÂLE-İ HÂBİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Prof. Dr. Gencay Zavotçu |
Görüntüle | ||
5 | HAYÂTİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
6 | MUSLİHU'N-NEFS (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE-İ ASELİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer Fuâdi Efendi | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
8 | RİSÂLE-İ GÜLLÂBİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ HALVET (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ MÜSELLESÂT (MÜSELLESÂT-I TÂSİYYE) (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
11 | RİSÂLE-İ TEVHÎDİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
12 | RİSÂLE-İ VİRDİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. asuman ünal özcan |
Görüntüle | ||
13 | RİSÂLE-İ ZİKR (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
14 | RİSÂLE-İ SADEFİYYE (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Diğer Sevda Tuğçe Kahriman |
Görüntüle | ||
15 | SİLSİLENÂME (FUÂDÎ) | Fuâdî, Ömer | Dr. Mutlu Melis Özgeriş |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE ŞEYH ABDULLÂH EFENDİ) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Bekir Belenkuyu |
Görüntüle | ||
17 | GENCÎNE-İ İ'CÂZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde Şeyh Abdullâh Efendi | Araş. Gör. Emrah Baş |
Görüntüle | ||
18 | DÎVÂN-I LUGAZ (ABDÎ, HİMMET-ZÂDE) | Abdî, Himmet-zâde, Şeyh Abdullâh Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
19 | DÎVÂN (BEHCETÎ HÜSEYİN EFENDİ) | Behcetî Hüseyin Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
20 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
21 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
22 | BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
23 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
24 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
25 | DÎVÂN (FENÂYÎ, CENNET MEHMED EFENDİ) | Fenâyî, Cennet Mehmed Efendi | Prof. Dr. ABDULLAH AYDIN |
Görüntüle |