KASÎDE-İ NÛNİYYE
manzum eser
Fedâî, Abdürrahîm (d. ? - ö. 1303/11886)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Fedâî mahlaslı Prizrenli Abdürrahîm b. Ali’nin (d. ? - ö. 1303/1886) Melâmîliğin hallerine dair kaleme aldığı eseri. Kasîde-i Nûniyye’nin -aralarında farkların da bulunduğu- dört nüshasının tespit edildiği belirtilmiştir (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 136)

Kaside nazım şeklini esas aldığı, 1387 beyitten müteşekkil eserinde Fedâî, vezin olarak mefâʻîlün mefâʻîlün mefâʻîlün mefâʻîlün kalıbını kullanmıştır. Dil olarak ise dinî-tasavvufî muhtevanın da etkisiyle Türkçe dışında Arapça ve Farsça kökenli lafızlara da yer vermiştir. Müellif, Kasîde-i Nûniyye’yi başlıklar üzerine kurgulamıştır. Niyâz mâkamında sözler (münâcât) ve kitabın nazmedilme sebebi dışında eser 65 ana başlıktan oluşmaktadır. Bu başlıklarda esas itibarıyla tevhîd/vahdet-i vücûd doktrini merkezli bir şekilde genel olarak Melâmilîğin halleri özelde ise Son Dönem Melâmîliğinin ilkeleri ve esaslarını konu edinmiştir.

Fedâî sebeb-i telîf bölümünde; bir gece ihvân ile muhabbette/sohbette oldukları sırada onların melâmete dair her şeyi açıklamasını kendisinden talep etmeleri üzerine eserini kaleme aldığını dile getirmiş, eserin muhtevasına da dikkat çekmiştir. Daha sonra ise bu muhtevanın her birini başlıklandırmıştır. Müellif öncelikle Muhammedî meşrep olarak vasıflandırdığı Melâmîliğin hâllerine, zikirlerine, mertebeleri ve makamlarına değinmiştir. Bunun yanı sıra yine ayrı ayrı başlıklarla; muhakkikler, havâs ehli, Hakk ehli, isimler ve sıfatlar, iman ve imanın çeşitleri, ibadet, ahlak, ceza-mükafat, mürşid-i kâmil, semâvî kitaplar ve dinler, Peygamber’e ittibâʻ, Fâtiha suresi ve Besmele’nin sırları, hakîkat-i Muhammediyye, rûh-i aʻzâm, ism-i aʻzâm, özellikle Melâmîlik mertebe ve makamlarıyla ilgili başlıklarla da irtibatlandırarak çeşitli ayetlerin, hadislerin, kelâm-ı kibârların hangi anlamları, hikmetleri ya da sırları içerdiği gibi hususları ihtiva eden konulara yer vermiştir.

Kasîde-i Nûniyye hakkında -transkribe metni de yer alan- bir tez çalışması (Şahin 2009) yapılmıştır. Ayrıca Fedâî’nin külliyatını içeren kitap çalışmasında da (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 129-253) eserin tanıtımına ve latinize metnine yer verilmiştir.

Şairin biyografisi için bk. “Fedâî, Abdürrahîm”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fedai-abdurrahim.

Eserden Örnekler


Ol mecliste olan ʻuşşâk talebler kıldılar ol ân

Ki ol şehr-i melâmette bulunan küll ola ʻayân


Edem ehl-i melâmetin biraz vasfın edem tefsîr

Nicedir anlara seyret ki kimler oldu edîbân


Nicedir anlara varmak ki zevklerin dahi bulmak

Nice feyze varır sâlik ki kimdir hamrâ-yı nûşân

[...]

Bu gün ders-i melâmetten sebâk almış nice merdân

Birisi mübtedî bil sen bir evsat olan irfân


Dahi meziyyetler vardır o dersten sırrı almışlar

Hülâsâ üç kısm olmuş o derse cân atan ʻirfân


Bidâyet ehli gördüler tulûʻ etmiş rubûbiyyet

Bugün matlaʻ-ı efʻâlden oluptur cümlesi sekrân

[...]

Çü Fâtihada bi’l-cümle olan esrâr olup şâmil

Dahi besmelede oldu işit cânâ edip îkân


İsim ol şey-dürür ki bir şey anınla biliniptir

Nedir ismullâh işit kim dediler ehl-i tahkîkân


Dahi bil sen ki envâʻ-ı suver cânâ olur esmâ

Hakka anlar ki zîrâ cümlesi eder delâletân


Kemâlât u havâsları ile dahi hüviyyâtla

Sıfât u zâta hem dâlldir odur esrâr hem Kur’ân

[...] Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 129-253)

Kaynakça


Şahin, Mine (2009). Abdürrahim Fedâî’nin Kasîde-i Nûniyyesi (Transkripsiyon-Nesre Çeviri-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.

Yılmaz, Oğuz; Anılır, Burak ve Doğan, Ender (2021). Prizrenli Abdürrahîm Fedâî Külliyatı ve Bestelenmiş İlâhileri. İstanbul: H Yayınları. 121-128.

Atıf Bilgileri


yılmaz, oğuz. "KASÎDE-İ NÛNİYYE". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kaside-i-nuniyye. [Erişim Tarihi: 02 Mayıs 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MERÂTİB-İ VÜCÛD Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
2 RİSÂLE-İ VEHBİYYE Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
3 ŞERH-İ SIRR-I ENE'L-HAK Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
4 HEDİYETÜ’L-HAC Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
5 TERCEME-İ BEYÂN-I HAKÎKAT-İ MELÂMİYYE Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
6 RİSÂLE-İ İRÂDE-İ CÜZ'İYYE Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
7 DÎVANÇE (FEDÂÎ) Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
8 ŞERH-İ BEYT-İ HÂFIZ ŞİRÂZİ Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ 'ÎDİYYE Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
10 TEFSÎR-İ SÛRETÜ'L-KEVSER Fedâî, Abdürrahîm Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz
Görüntüle
11 MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
12 NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) Azmî, Hüseyin Azmî Dede Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete
Görüntüle
13 KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı
Görüntüle
14 MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
15 RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
16 SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
17 ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
18 TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle
19 DÎVÂN (SERMEST) Abdullah Sermest, Kilisli Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
20 ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan
Görüntüle