- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fedâî, Abdürrahîm - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Oğuz Yılmaz
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:19/07/2022
KASÎDE-İ NÛNİYYE
manzum eserFedâî, Abdürrahîm (d. ? - ö. 1303/11886)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Fedâî mahlaslı Prizrenli Abdürrahîm b. Ali’nin (d. ? - ö. 1303/1886) Melâmîliğin hallerine dair kaleme aldığı eseri. Kasîde-i Nûniyye’nin -aralarında farkların da bulunduğu- dört nüshasının tespit edildiği belirtilmiştir (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 136)
Kaside nazım şeklini esas aldığı, 1387 beyitten müteşekkil eserinde Fedâî, vezin olarak mefâʻîlün mefâʻîlün mefâʻîlün mefâʻîlün kalıbını kullanmıştır. Dil olarak ise dinî-tasavvufî muhtevanın da etkisiyle Türkçe dışında Arapça ve Farsça kökenli lafızlara da yer vermiştir. Müellif, Kasîde-i Nûniyye’yi başlıklar üzerine kurgulamıştır. Niyâz mâkamında sözler (münâcât) ve kitabın nazmedilme sebebi dışında eser 65 ana başlıktan oluşmaktadır. Bu başlıklarda esas itibarıyla tevhîd/vahdet-i vücûd doktrini merkezli bir şekilde genel olarak Melâmilîğin halleri özelde ise Son Dönem Melâmîliğinin ilkeleri ve esaslarını konu edinmiştir.
Fedâî sebeb-i telîf bölümünde; bir gece ihvân ile muhabbette/sohbette oldukları sırada onların melâmete dair her şeyi açıklamasını kendisinden talep etmeleri üzerine eserini kaleme aldığını dile getirmiş, eserin muhtevasına da dikkat çekmiştir. Daha sonra ise bu muhtevanın her birini başlıklandırmıştır. Müellif öncelikle Muhammedî meşrep olarak vasıflandırdığı Melâmîliğin hâllerine, zikirlerine, mertebeleri ve makamlarına değinmiştir. Bunun yanı sıra yine ayrı ayrı başlıklarla; muhakkikler, havâs ehli, Hakk ehli, isimler ve sıfatlar, iman ve imanın çeşitleri, ibadet, ahlak, ceza-mükafat, mürşid-i kâmil, semâvî kitaplar ve dinler, Peygamber’e ittibâʻ, Fâtiha suresi ve Besmele’nin sırları, hakîkat-i Muhammediyye, rûh-i aʻzâm, ism-i aʻzâm, özellikle Melâmîlik mertebe ve makamlarıyla ilgili başlıklarla da irtibatlandırarak çeşitli ayetlerin, hadislerin, kelâm-ı kibârların hangi anlamları, hikmetleri ya da sırları içerdiği gibi hususları ihtiva eden konulara yer vermiştir.
Kasîde-i Nûniyye hakkında -transkribe metni de yer alan- bir tez çalışması (Şahin 2009) yapılmıştır. Ayrıca Fedâî’nin külliyatını içeren kitap çalışmasında da (Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 129-253) eserin tanıtımına ve latinize metnine yer verilmiştir.
Şairin biyografisi için bk. “Fedâî, Abdürrahîm”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fedai-abdurrahim.
Eserden Örnekler
Ol mecliste olan ʻuşşâk talebler kıldılar ol ân
Ki ol şehr-i melâmette bulunan küll ola ʻayân
Edem ehl-i melâmetin biraz vasfın edem tefsîr
Nicedir anlara seyret ki kimler oldu edîbân
Nicedir anlara varmak ki zevklerin dahi bulmak
Nice feyze varır sâlik ki kimdir hamrâ-yı nûşân
[...]
Bu gün ders-i melâmetten sebâk almış nice merdân
Birisi mübtedî bil sen bir evsat olan irfân
Dahi meziyyetler vardır o dersten sırrı almışlar
Hülâsâ üç kısm olmuş o derse cân atan ʻirfân
Bidâyet ehli gördüler tulûʻ etmiş rubûbiyyet
Bugün matlaʻ-ı efʻâlden oluptur cümlesi sekrân
[...]
Çü Fâtihada bi’l-cümle olan esrâr olup şâmil
Dahi besmelede oldu işit cânâ edip îkân
İsim ol şey-dürür ki bir şey anınla biliniptir
Nedir ismullâh işit kim dediler ehl-i tahkîkân
Dahi bil sen ki envâʻ-ı suver cânâ olur esmâ
Hakka anlar ki zîrâ cümlesi eder delâletân
Kemâlât u havâsları ile dahi hüviyyâtla
Sıfât u zâta hem dâlldir odur esrâr hem Kur’ân
[...] Yılmaz, Anılır ve Doğan 2021: 129-253)
Kaynakça
Şahin, Mine (2009). Abdürrahim Fedâî’nin Kasîde-i Nûniyyesi (Transkripsiyon-Nesre Çeviri-İnceleme). Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
Yılmaz, Oğuz; Anılır, Burak ve Doğan, Ender (2021). Prizrenli Abdürrahîm Fedâî Külliyatı ve Bestelenmiş İlâhileri. İstanbul: H Yayınları. 121-128.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | MERÂTİB-İ VÜCÛD | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLE-İ VEHBİYYE | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
3 | ŞERH-İ SIRR-I ENE'L-HAK | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
4 | HEDİYETÜ’L-HAC | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
5 | TERCEME-İ BEYÂN-I HAKÎKAT-İ MELÂMİYYE | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
6 | RİSÂLE-İ İRÂDE-İ CÜZ'İYYE | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
7 | DÎVANÇE (FEDÂÎ) | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
8 | ŞERH-İ BEYT-İ HÂFIZ ŞİRÂZİ | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
9 | RİSÂLE-İ 'ÎDİYYE | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
10 | TEFSÎR-İ SÛRETÜ'L-KEVSER | Fedâî, Abdürrahîm | Dr. Öğr. Üyesi oğuz yılmaz |
Görüntüle | ||
11 | MİFTÂHÜ'L-KULÛB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
12 | NUHBETÜ'L-ÂDÂB (AZMÎ) | Azmî, Hüseyin Azmî Dede | Dr. Öğr. Üyesi Ayşegül Mete |
Görüntüle | ||
13 | KENZÜ'L-FEYZ Fİ'S-SÜLÛK VE ÂDÂBİ'T-TARÎKİ'L-HALVETİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrî-zâde | Araş. Gör. Ayşenur Aydınlı |
Görüntüle | ||
14 | MEDÂR-I VÂHİDİYYET VE MERKEZ-İ AHADİYYET (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
15 | RAVZATÜ'L-ALİYYE FÎ TARÎKATİ'Ş-ŞÂZELİYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
16 | SEYRÜ'L-ESMÂ VE SIRRU'L-MÜSEMMÂ FÎ ŞERHİ'L-ESMÂ'İ'L-İSNÂ AŞERE ER-RUFÂ'İYYE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
17 | ŞERH-İ TUHFETÜ'L-MÜRSELE (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
18 | TİBYÂNU VESÂ'İLÜ'L-HAKÂYIK FÎ BEYÂNİ SELÂSİLİ'T-TARÂ'İK (HARÎRÎZÂDE) | Mehmed Kemâleddîn, Harîrîzâde | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle | ||
19 | DÎVÂN (SERMEST) | Abdullah Sermest, Kilisli | Doç. Dr. Osman Kufacı |
Görüntüle | ||
20 | ÂDÂBÜ’Z-ZÂKİRÎN VE NECÂTÜ’S SÂLİKÎN | Fuhûlî, Karamollazâde Şeyh Abdülhamîd | Dr. Öğr. Üyesi Betül Saylan |
Görüntüle |