- Yazar Biyografisi (TEİS)
Necmî, Ömer Necmî Efendi, İstanbullu - Madde Yazarı: Dr. Mehmet Öztürk
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:28/10/2021
KASÎDE-İ ELFİYYE (NECMÎ)
şiirlerNecmî, Ömer Necmî Efendi, İstanbullu (d. 1815/1230 - ö. 1889/1307)
ISBN: 978-9944-237-87-1
19. yüzyıl mutasavvıflarından Ömer Efendi’nin tasavvufa dair nazmettiği eser. Biyografik ve bibliyografik kaynaklarda hakkında çok az malumat bulunan bu eserin yazılış tarihi net olarak bilinmemektedir. Eser üzerine yapılan yüksek lisans tezinde verilen 1307 tarihi şüphelidir. Bu konuda elimizdeki tek bilgi şairin "Ol zamandan sâl irdi ṭoḳsan bire/ Ben teḳâ‘üd olduġım günden dahâ" beytinden yola çıkarak bu eseri askerlik vazifesinden emekli olduktan sonra yazdığıdır.
Divan edebiyatının en uzun kasidelerinden biri olan Kasîde-i Elfiyye, bin beyitten müteşekkildir. Eserin beyit sayısı esere tesmiye kılınmıştır. Hacim ve muhteva itibariyle klasik kaside kurallarına uyulmamıştır. Bu yönüyle Kasîde-i Elfiyye divan şiiri geleneğimizde müstesna bir konuma sahiptir. Aruzun remel bahrinin fâilâtün fâilâtün fâilün kalıbı ile yazılmıştır. Beyit sayısı çok olmasına rağmen kafiye kullanımında son derece başarılı olup aynı kelimelerin tekrar edilmemesine veya uzun aralıklarla kullanılmasına özen gösterilmiştir. Eserin dili genel itibariyle sade ise de zaman zaman Arapça ve Farsça terkiplerle örülü ağdalı ifadeler de görülmektedir. Necmî, sonuna “Tetimme-i kasîde-i mebhûsa” başlıklı elli beyitlik bir manzume ekleyerek kasidesini bitirmiştir.
Kasîde-i Elfiyye’yi muhteva açısından iki kısım halinde incelemek mümkündür. İlk beş yüz beyitte şair; Allah’ın birliği, Nûr-ı Muhammedî, insanoğlunun yaratılışı gibi konuları işledikten sonra tasavvufun ve bir mürşide olan ihtiyacın gerekliliğinin önemini peygamber kıssalarından örnekler vererek anlatır. Akabinde dört halifeden ve Ehl-i Beyt'ten bahseder. Yezid’e lanet, Ehl-i Beyt'e muhabbet vurgusu yapar. İkinci beş yüz beyitlik kısımda ise hem şairin sülûk süreci hem de tarikata dair anlatımlar öne çıkmaktadır. Burada bir mürşitte olması gereken vasıflar, müridin uyması gereken tasavvuf adabı ele alınmıştır. Eser, şairin bağışlanma temennisiyle yaptığı dua ile tamamlanmıştır.
Kasîde-i Elfiyye, Erhan Paşazade tarafından İBB Atatürk kitaplığında bulunan yazma nüsha esas alınarak yüksek lisans tezi olarak çalışılmıştır (2002).
Ayrıca şairin biyografisi için bk. “Necmî, Ömer Necmî Efendi, İstanbullu”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/necmi-omer-necmi-efendi-istanbullu
Eserden Örnekler
Besmeleyle eyle ey dil ibtidâ
Bir kasîde nazmına sen bî-riyâ
Bin beyitle kıl tamam bu nazmı hem
Nâmına Elfiyye di kıl intihâ
Vahdet-i Hakkı beyâna kıl şürû‘
İsm-i pâki zikrederek evvelâ
Künt-i kenz esrârına vâkıf isen
Eyle sen câiz bu nazm-ı hoş-edâ (Ömer Necmî Efendi: 13b)
[…]
İsm-i Kayyûm ism-i Vâhid ism-i zât
Gerçi ismeyndir hurûf- tis‘a tâ
Hazf olundukda sekiz bâkî kalur
İsm-i Kayyûm’da müşedded harf-i yâ
Bu sekiz harf heşt cennâtı müşîr
O müşeddet harf-i yâ harf-i nidâ
‘Arş-ı cennât nüh ‘aded denmiş idi
İsm-i Hallâk ile ondur bâkiyâ
Resm-i hatta vâhidin mâ-kabline
Konsa bir nokta ‘aşer olur o yâ
İşbu nokta asl-ı bâ-yı besmele
Vâhidi kıldı ‘aşer geldikte tâ
‘Avdet itse on o demde bir kalur
İşte Hayy Kayyum Bâkî Hüdâ (Ömer Necmî Efendi: 32a-32b)
Kaynakça
Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. II. İstanbul.
Paşazade, Erhan (2002). Necmî Ömer Efendi'nin Dîvân, Tuhfe-i Vahdet ve Kasîde-i Elfiyye İsimli Eserlerinin Transkripsiyonlu Metni ve Divanı'nın İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | TÜRKÇE DÎVÂN (ÖMER NECMÎ) | Necmî, Ömer Necmî Efendi, İstanbullu | Araş. Gör. Kübra KACAR ALTIN |
Görüntüle | ||
2 | FARSÇA DÎVÂNÇE (NECMÎ) | Necmî, Ömer Necmî Efendi, İstanbullu | Dr. BİLGE KARGA GÖLLÜ |
Görüntüle | ||
3 | TUHFE-İ VAHDET (NECMÎ) | Necmî, Ömer Necmî Efendi, İstanbullu | Araş. Gör. Zehra Öztürk |
Görüntüle | ||
4 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
5 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
6 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
7 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
8 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
9 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
10 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
12 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
13 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |