KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ)
Tarih
Şikârî (d. ?/? - ö. 992/1584)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şikârî tarafından kaleme alınan Karamannâme ya da Kitâb-ı Karamaniyye olarak bilinen ilk ve tek Karamanoğulları tarihi. Osmanlı arşivlerinde bu esere benzer, Karamanoğulları hakkında yazılmış herhangi bir metne rastlanmamaktadır. Karamanoğullarının bakış açısıyla yani o dönem eserlerinde görmediğimiz Osmanlı Devleti’ne karşı, eleştirel bir tutumla yazılmış ilk nesir örneğidir.

Şikârî, eserinde Dehhânî’nin başladığı ancak Yâricânî adlı Fars şairin tamamlamış olduğu Şehnâme tarzında yazılmış Farsça manzum Karamannâme’yi, Türkçeye tercüme ettiğini belirtir. Şikârî’nin Karamannâme’sinde Yâricânî’nin yapmış olduğu Farsça eserden manzum parçalar bulunur; ancak bahsedilen bu Farsça eser kayıptır. Şikârî, Karamanoğullarının başından geçen kahramanlıklar, savaşlar, entrikaları ve ihanetleri anlattığı bu metinde sadece Yâricânî’nin eserini tercüme etmemiş “râvi eydür” diyerek sözlü kaynaklardan da yararlanmıştır. Müellifin çevirdiğini söylediği Karamannâme’de Alaeddin Bey dönemi sonrası da kaleme alınmıştır. Bu da bize Şikârî’nin metni, metindeki tarihî kapsamı genişlettiğini gösterir.

Karamannâme, Hazreti Muhammed’in peygamberliğe başlamasından önce Rum’a hükmeden kayser Yusanus ile başlayıp Yavuz Sultan Selim zamanında Karamanoğlu Kasım Bey’in kethüdası Hocantioğlu tarafından zehirlenmesiyle nihayete erer ve Karamanoğullarının çöküşü Osmanlıların kadir bilmezliğiyle ilişkilendirilir. Osmanlılar ve Karamanlılar arasındaki çekişmenin resmi çizilirken Osmanlılara, Osmanlıların kökenine dair olumsuz tespitlerde bulunulur.

Eser, sade bir Türkçeyle, destansı bir üslupla kaleme alınmıştır. Karaman beylerinin kahramanlıklarını konu edinir. Metinde; savaşlar, eğlence meclisleri, av etkinlikleri, Karaman beylerinin yaşadığı mucizevi olaylar, Karamanoğullarının yaşayışına dair dikkate değer bir manzara sunulmaktadır. 

Edebi ve tarihî metin özelliği taşıyan, Osmanlı arşivlerinde hiç görünmeyen, Karamanoğulları penceresinden yazılmış ilk ve tek Karamanoğulları tarihi olması bakımından Karamannâme, büyük bir ehemmiyet arz eder.

Bilinen altı nüshası olan eser üzerine birkaç yayın yapılmıştır.

Yazarın  biyografisi için bk. "Şikârî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğühttp://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sikari 

Eserden Örnekler


Eğer bilmek dilerseñ bu Gubârı

Ayaklar durağı yani Şikâri

Dehhânî’nüñ Hudâ şâd eylesün rûh-ı revânın. Yârîcâni’nüñ dahı türbesi pür-nûr olsun. Ol üstâd-ı nâmdâr ve feylesof-ı büzürgvâr şöyle rivâyet eyler ki Alâeddin bin Keykubâd tahta geçüp oturdı. Yigirmi dört vezir, dört yüz pehlivân ve biñ altı yüz çavuş, dört yüz didebân, altmış biñ kapukulu, dört yüz manidâr şeyh, vâ‛iz, âlim, âbid bile oturdı. Veli pâdişâh idi. Râvi eydür: Rûm, Yunân, Şâm, Ermeni, Mağrib cümle musahhar eylemiş idi; geh ‛adâlet geh siyâset; kâh şikâr kâh ‛ayş u ‛işretde idi [Karamannâme / Yusuf Ağa Nüshası (5b)]. 

Kaynakça


Aköz, Alâeddin (1989). “XVI. Yüzyıl Sonunda Karaman”. Osmanlı Araştırmaları -The Journal of Ottoman Studies IX.

Armutlu, Dr. H. Mehmet (2001). Karamanoğulları Tarihi. Karaman: Karaman Valiliği Yay.

Âşık Çelebi (2018). Meşâ’irü’ş-Şu’arâ: Hzl. Filiz Kılıç.  https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59036,asik-celebi-mesairus-suarapdf.pdf?0 [Erişim tarihi 10.10.2021.

İpekten, Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.

Kanar, Mehmet (2010). Farsça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Say Yay.

Konyalı, İbrahim Hakkı (1967). Abideleri ve Kitâbeleri ile Karaman Tarihi, Ermenek ve Mut Âbideleri. İstanbul: Baha Matbaası.

Koman, Mesut (1946). Şikari’nin Karamanoğulları Tarihi. Konya: Konya Halkevi Tarih ve Müze Komitesi Yay.

Köprülü, Fuad (1988). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Sözen, Metin ve Necdet Sakaoğlu (2005). Şikârî Karamannâme [Zamanın kahramanı Karamanîler’in Tarihi]. İstanbul: Karaman Valiliği- Karaman Belediyesi Yay.

Steıngass F. (2005). Persian-English Dictionary. İstanbul: Çağrı Yay.

Şemseddin Sami (2004). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yay.

Tekindağ, M. C. Şihâbeddin (1950). “Karamanlılar”. İslâm Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: MEB Yay. 316-330.

Atıf Bilgileri


Coşkun Özgür, Mizan. "KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/karaman-name-sikari. [Erişim Tarihi: 05 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 YÛSUF U ZÜLEYHÂ (ŞİKÂRÎ) Şikârî Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
Görüntüle
2 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
3 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
4 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
5 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
6 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
7 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
8 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
10 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDÜLHAY CELVETÎ) Abdülhay Celvetî Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Doç. Dr. Hamza KOÇ
Görüntüle