- Yazar Biyografisi (TEİS)
Şikârî - Madde Yazarı: Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
- Eser Yazılış Tarihi:1614/1615
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Tercüme
- Türü/Formu:Tarih
- Yayın Tarihi:07/07/2022
KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ)
TarihŞikârî (d. ?/? - ö. 992/1584)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şikârî tarafından kaleme alınan Karamannâme ya da Kitâb-ı Karamaniyye olarak bilinen ilk ve tek Karamanoğulları tarihi. Osmanlı arşivlerinde bu esere benzer, Karamanoğulları hakkında yazılmış herhangi bir metne rastlanmamaktadır. Karamanoğullarının bakış açısıyla yani o dönem eserlerinde görmediğimiz Osmanlı Devleti’ne karşı, eleştirel bir tutumla yazılmış ilk nesir örneğidir.
Şikârî, eserinde Dehhânî’nin başladığı ancak Yâricânî adlı Fars şairin tamamlamış olduğu Şehnâme tarzında yazılmış Farsça manzum Karamannâme’yi, Türkçeye tercüme ettiğini belirtir. Şikârî’nin Karamannâme’sinde Yâricânî’nin yapmış olduğu Farsça eserden manzum parçalar bulunur; ancak bahsedilen bu Farsça eser kayıptır. Şikârî, Karamanoğullarının başından geçen kahramanlıklar, savaşlar, entrikaları ve ihanetleri anlattığı bu metinde sadece Yâricânî’nin eserini tercüme etmemiş “râvi eydür” diyerek sözlü kaynaklardan da yararlanmıştır. Müellifin çevirdiğini söylediği Karamannâme’de Alaeddin Bey dönemi sonrası da kaleme alınmıştır. Bu da bize Şikârî’nin metni, metindeki tarihî kapsamı genişlettiğini gösterir.
Karamannâme, Hazreti Muhammed’in peygamberliğe başlamasından önce Rum’a hükmeden kayser Yusanus ile başlayıp Yavuz Sultan Selim zamanında Karamanoğlu Kasım Bey’in kethüdası Hocantioğlu tarafından zehirlenmesiyle nihayete erer ve Karamanoğullarının çöküşü Osmanlıların kadir bilmezliğiyle ilişkilendirilir. Osmanlılar ve Karamanlılar arasındaki çekişmenin resmi çizilirken Osmanlılara, Osmanlıların kökenine dair olumsuz tespitlerde bulunulur.
Eser, sade bir Türkçeyle, destansı bir üslupla kaleme alınmıştır. Karaman beylerinin kahramanlıklarını konu edinir. Metinde; savaşlar, eğlence meclisleri, av etkinlikleri, Karaman beylerinin yaşadığı mucizevi olaylar, Karamanoğullarının yaşayışına dair dikkate değer bir manzara sunulmaktadır.
Edebi ve tarihî metin özelliği taşıyan, Osmanlı arşivlerinde hiç görünmeyen, Karamanoğulları penceresinden yazılmış ilk ve tek Karamanoğulları tarihi olması bakımından Karamannâme, büyük bir ehemmiyet arz eder.
Bilinen altı nüshası olan eser üzerine birkaç yayın yapılmıştır.
Yazarın biyografisi için bk. "Şikârî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sikari
Eserden Örnekler
Eğer bilmek dilerseñ bu Gubârı
Ayaklar durağı yani Şikâri
Dehhânî’nüñ Hudâ şâd eylesün rûh-ı revânın. Yârîcâni’nüñ dahı türbesi pür-nûr olsun. Ol üstâd-ı nâmdâr ve feylesof-ı büzürgvâr şöyle rivâyet eyler ki Alâeddin bin Keykubâd tahta geçüp oturdı. Yigirmi dört vezir, dört yüz pehlivân ve biñ altı yüz çavuş, dört yüz didebân, altmış biñ kapukulu, dört yüz manidâr şeyh, vâ‛iz, âlim, âbid bile oturdı. Veli pâdişâh idi. Râvi eydür: Rûm, Yunân, Şâm, Ermeni, Mağrib cümle musahhar eylemiş idi; geh ‛adâlet geh siyâset; kâh şikâr kâh ‛ayş u ‛işretde idi [Karamannâme / Yusuf Ağa Nüshası (5b)].
Kaynakça
Aköz, Alâeddin (1989). “XVI. Yüzyıl Sonunda Karaman”. Osmanlı Araştırmaları -The Journal of Ottoman Studies IX.
Armutlu, Dr. H. Mehmet (2001). Karamanoğulları Tarihi. Karaman: Karaman Valiliği Yay.
Âşık Çelebi (2018). Meşâ’irü’ş-Şu’arâ: Hzl. Filiz Kılıç. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59036,asik-celebi-mesairus-suarapdf.pdf?0 [Erişim tarihi 10.10.2021.
İpekten, Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay.
Kanar, Mehmet (2010). Farsça-Türkçe Sözlük. İstanbul: Say Yay.
Konyalı, İbrahim Hakkı (1967). Abideleri ve Kitâbeleri ile Karaman Tarihi, Ermenek ve Mut Âbideleri. İstanbul: Baha Matbaası.
Koman, Mesut (1946). Şikari’nin Karamanoğulları Tarihi. Konya: Konya Halkevi Tarih ve Müze Komitesi Yay.
Köprülü, Fuad (1988). Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.
Sözen, Metin ve Necdet Sakaoğlu (2005). Şikârî Karamannâme [Zamanın kahramanı Karamanîler’in Tarihi]. İstanbul: Karaman Valiliği- Karaman Belediyesi Yay.
Steıngass F. (2005). Persian-English Dictionary. İstanbul: Çağrı Yay.
Şemseddin Sami (2004). Kâmûs-ı Türkî. İstanbul: Çağrı Yay.
Tekindağ, M. C. Şihâbeddin (1950). “Karamanlılar”. İslâm Ansiklopedisi. C. 5. İstanbul: MEB Yay. 316-330.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | YÛSUF U ZÜLEYHÂ (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ |
Görüntüle | ||
2 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
3 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
4 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
5 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
6 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
7 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
8 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
9 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDÜLHAY CELVETÎ) | Abdülhay Celvetî | Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği Doç. Dr. Hamza KOÇ |
Görüntüle |