- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rûşenî, Dede Ömer - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi Necip Fazıl Şenarslan
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Azerbaycan
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:04/08/2022
KALEMNÂME/ DER BEYÂN-I SIFAT-I KALEM (RÛŞENİ ÖMER DEDE)
Alegorik MesnevîRûşenî, Dede Ömer (d. 810?/1407? - ö. 892/1487)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Dede Ömer Rûşenî tarafından mesnevî nazım biçimiyle kaleme alınmış alegorik eser. Eserin beyit sayısı hakkında ihtilaf bulunmaktadır. Dede Ömer Rûşenî üzerine çalışmaları olan Mustafa İsmet Uzun'a göre beyit sayısı yazmadan yazmaya değişmekle birlikte 250 civarındadır. Yine konu hakkında yüksek lisans çalışması bulunan Semra Aydemir'e göre beyit sayısı 99'dur. Konu hakkında yapılan diğer çalışmalar bu iki kaynaktaki bilgileri aktarmaktadırlar. Necip Fazıl Şenarslan'ın hazırladığı doktora tezine göre ise beyit sayısı 101 olarak tespit edilmiştir. Dede Ömer Rûşenî'nin tüm eserlerinin toplandığı külliyâtlarda Der beyân-ı sıfat-ı kalem veya Der beyân-ı sıfat-ı kalem 'alâ sebîlü'n-nasîhat gûyed isimleriyle adlandırılmıştır. Muhteva bakımından kalem, kendi diliyle vasıflarından bahsetmektedir. Bazı nüshalarda divana dahil edilmiş, bazılarındaysa yine müellifin Neynâme isimli mesnevîsinin sonuna eklenmiştir. Eser tek başlıktan oluşmaktadır ve hatimesi yoktur. Gerek hacminin küçük olması gerekse hatimenin olmayışı eserin tamamlanamamış olduğu izlenimini vermekle beraber eser, muhteva bakımından tutarlıdır. Hatimenin olmayışı sebebiyle eserin tam yazılış tarihi belli değildir.
Müellifin biyografisi için bk. "Rûşenî, Ömer Dede, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ruseni-dede-omer
Eserden Örnekler
Der-Beyân-ı Sıfat-ı Kalem
Kâtibün destinde fermân-bürde[y]em
Anun ile zinde ansız mürde[y]em
Gâh ider rûyum sefîd u geh siyâh
Gâh zerd ü gâh sürh ü sebz gâh
Geh yügürdür başum üstine revân
Akıdup ak kâgad üzre kara kan
Sürh-i minkâram gehî bebgâ gibi
Zerd-rû geh nîl-gûn şeydâ gibi
Gâh sandal rengem ü geh sebz-fâm
Hâsılı bu boyanur her renge fâm
Yidi levn ile mülevvindür yüzüm
Yitmiş iki dilden artukdur sözüm
Kâtibün destinde hayyam nâtıkam
Sözümi sen sanma kâzib sâdıkam
Safha-yı kâfura müşg-efşân menem
Asl ile fer' ile 'âlî-şân menem
Hamrını hum-ı devânun nûş iden
Yola geh egri ü geh togrı giden
Egri gitdügümde togrıdur velî
Nişe kim bilmecedür yârun eli
Hubr-ı 'ilmem mest-i asram yâ sabî
Bana muhayyirdür piyâle hibr mey
Kumrı-yı kârî menem minkâr-ı kîr
Kebg-rû bebgâ-zebân 'ankâ-safîr
Lahnı Dâvudun sarîrimdür menüm
Çeşmesi Hızrun zamîrümdür menüm
Çeşme-yi hayvân lu'âbumdan hacel
Îsâ-yı Meryem sözümden münfa'il
Bî-tekellümdür kelâmum her yire
Bî-tekellüfdür selâmum her yire
Gelmişem mecmû'-ı 'âlemlerden ilk
Geh kalem okurlar adum geh kilk (Şenarslan 2020: 451-452).
Kaynakça
Aydemir, Semra (1990). Dede Ömer Rûşenî (Hayatı, Eserleri ve Dîvânı'nın Tenkîdli Metni. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
Bursalı Mehmed Tahir (1972). Osmanlı Müellifleri. C 2. (hzl. A.F. Yavuz, İ. Özen). İstanbul: Meral Yay.
Şenarslan, Necip Fazıl (2020). Rûşenî Dede Ömer Aydınî Külliyâtı (Miskin-nâme, Şobân-nâme, Der Kasemiyât ve Münâcât, Der Medh-i Mesnevî-i Ma'nevî-i Mevleviyyet, Ney-nâme, Kalem-nâme, Divan) Dil İncelemesi-Metin-Dizin. Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
Tavukçu, Orhan Kemal (2005). Dede Ömer Rûşenî; Hayatı, Eserleri, Edebî Kişiliği ve Dîvânının Tenkidli Metni. Erzurum: Suna Yay.
Uzun, Mustafa (1982). Dede Ömer Rûşenî'nin Hayatı, Eserleri ve Miskinnâmesi. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Uzun, Mustafa (1990). Dede Ömer Rûşenî, Neynâme. İstanbul:yyy.
Uzun, Mustafa (1994). "Dede Ömer Rûşenî", İslam Ansiklopedisi. C. 9. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 81-83.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (RÛŞENÎ) | Rûşenî, Dede Ömer | Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu |
Görüntüle | ||
2 | ÇOBANNÂME (RÛŞENÎ, DEDE ÖMER) | RÛŞENÎ, Dede Ömer | Prof. Dr. Hanifi Vural |
Görüntüle | ||
3 | MİSKİNLİKNÂME (RÛŞENÎ, DEDE ÖMER) | Rûşenî, Dede Ömer | Prof. Dr. Orhan Kemal Tavukçu |
Görüntüle | ||
4 | NEYNÂME (RÛŞENÎ DEDE ÖMER) | RÛŞENÎ, Dede Ömer | Dr. Faruk Sönmez |
Görüntüle | ||
5 | ÂSÂR-I AŞK | Rûşenî, Dede Ömer | Dr. Ömer UYAN |
Görüntüle | ||
6 | KÜLLİYÂT-I KÂSIM-I ENVÂR | Kâsım-ı Envâr, Muîneddîn Alî b. Nâsir b. Hârûn b. Ebü’l-Kâsım Hüseynî | Prof. Dr. Muhsin Macit |
Görüntüle |