KALEM RİSÂLESİ (FASÎH, AHMED DEDE)

Fasîh, Ahmed Dede (d. ?/? - ö. 1111/1699-1700)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Mevlevî dervişi Fasîh Ahmed Dede tarafından mensur olarak yazılmış eserdir. Esrâr Dede tezkiresinde “üç dörd aded resâil-i latîfeleri...ˮ (Genç 2000:427) ifadesinden yola çıkarak bu vadide kaleme aldığı birkaç eserinden biri olarak yorumlayabiliriz. Eserin şimdiye kadar ulaşılabilinen yedi nüshası mevcuttur. Bu nüshaların birisi hariç diğerlerinin hepsi Divân’ın sonunda bulunmaktadır (İçli 2016:32).

Eserin giriş kısmı manzumdur. Daha sonra Kalem Suresi’nin ilk ayetiyle esere girizgâh yapılmıştır. Yaradılış sahnesine çıkan kalemin varlık sebebi anlatıldıktan sonra cisim olarak varlığı ve işlevine değinilmiştir. Makale; yazma işlevi olan “kalem” simgesinin aynı zamanda eğitim/öğretim ile birlikte rehberlik etme ve mesaj verme kavramlarıyla iç içe örüntüler halinde aktarılması amacıyla oluşturulmuştur. Dolayısıyla da peygamberlik/yol göstericilik/mesaj kavramları arasında kalem sembolik bir görev üstlenmektedir. Eserde aynı zamanda peygamberlik makamı ve peygamber hayatlarından alıntılarla kalem/mesaj örgülü sembolik bir anlatım vardır.

Fasîh Ahmed Dede’nin manzum bir Kalemiyye'si vardır. Bu eser mevzubahis Kalem Risâlesi'nden farklı olup sadece isim benzerliği özelliği taşımaktadır. Eser kalem hakkında geniş bilgiler vermektedir, 97 beyitten müteşekkildir. Ahmed Paşa’ya methiyedir.

Şairin biyografisi için bk. "Fasîh, Ahmed Fasîh Dede". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fasih-ahmed-fasih-dede

Eserden Örnekler


Hakkâ ki maksem be-Hâlıku’l-levhü’l-Kalem ve Rezzâk-ı âdem ü âlem olan…  (Çıpan 2003:36)


Ne turursın Fasîh-i güm-şode-dil

Gark olup bahr-i iztirâb u gama


Çekme hergiz kemân-i endîşe

Düşme bî-hûde hançer-i eleme


Böyledir tavr-i âlem-i fânî

Virme ma'nâ bu çarh-i pür-siteme


Sana besdür tesellî ile nazar

Vak'a-i her nebiyy-i muhtereme


Turma ol vâdîlerde meydân vir

Eşheb-i şûh-cünbüş-i kaleme


Eyle tefvîz umûrını onun ân

Hâfizu'l-levh ü hâliku'l-kaleme


Sad salât u selâm-i bî-hemtâ

Ekremü'l-halk u eşrefü'l-ümeme  (İçli 2016:32)

Kaynakça



Çıpan, Mustafa (2003). Fasih Dîvânı. Ankara: MEB Yay.

Çıpan, Mustafa (1995). “Fasih Ahmed Dede”. İslam Ansiklopedisi. C.12. İstanbul: TDV Yay. 213-214. 

Fasîh Ahmed Dede. Dîvân. Süleymaniye Ktp. Esad Efendi Bölümü 2682.

Genç, İlhan (2000). Esrâr Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.

İçli, Ahmet (2014). Fasîh-i Mevlevî Gül ü Mül. Ankara: Karadeniz Dergi Yay.

Komisyon (1987). "Fasîh Ahmed Dede". Büyük Türk Klasikleri. C. 5. İstanbul: Ötüken Yay.

İçli Ahmet (2016). "Risâletin Kalem’i, Kalem’in Risâlet’i: Fasîh’in Peygamberler Risâlesi Veya Risâle-İ Enbiyâsı". Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi 32 (32) : 53-63.

Ünsal Topçu, Gamze (2020). Fasîh Ahmed Dede Dîvânı Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


ÜNSAL TOPÇU, GAMZE. "KALEM RİSÂLESİ (FASÎH, AHMED DEDE)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/kalem-risalesi-fasih-ahmed-dede. [Erişim Tarihi: 17 Eylül 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
2 FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
3 MÜNÂZARA-İ GÜL Ü MÜL (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
4 MÜNÂZARA--İ RÛZ U ŞEB (FASîH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Doç. Dr. Songül Yağcıoğlu
Görüntüle
5 TENBÂKÛ-NÂME (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
6 BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
7 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
8 MAHMÛD U AYAS (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran
Görüntüle
9 MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Dede Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ ENBİYÂ (FASÎH, AHMED DEDE) Fasîh, Ahmed Fasîh Dede Prof. Dr. Ahmet İÇLİ
Görüntüle
11 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
12 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
13 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
14 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
15 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
16 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
17 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
18 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
19 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
20 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle