- Yazar Biyografisi (TEİS)
Fasîh, Ahmed Dede - Madde Yazarı: Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Diğer
- Yayın Tarihi:17/08/2022
KALEM RİSÂLESİ (FASÎH, AHMED DEDE)
Fasîh, Ahmed Dede (d. ?/? - ö. 1111/1699-1700)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Mevlevî dervişi Fasîh Ahmed Dede tarafından mensur olarak yazılmış eserdir. Esrâr Dede tezkiresinde “üç dörd aded resâil-i latîfeleri...ˮ (Genç 2000:427) ifadesinden yola çıkarak bu vadide kaleme aldığı birkaç eserinden biri olarak yorumlayabiliriz. Eserin şimdiye kadar ulaşılabilinen yedi nüshası mevcuttur. Bu nüshaların birisi hariç diğerlerinin hepsi Divân’ın sonunda bulunmaktadır (İçli 2016:32).
Eserin giriş kısmı manzumdur. Daha sonra Kalem Suresi’nin ilk ayetiyle esere girizgâh yapılmıştır. Yaradılış sahnesine çıkan kalemin varlık sebebi anlatıldıktan sonra cisim olarak varlığı ve işlevine değinilmiştir. Makale; yazma işlevi olan “kalem” simgesinin aynı zamanda eğitim/öğretim ile birlikte rehberlik etme ve mesaj verme kavramlarıyla iç içe örüntüler halinde aktarılması amacıyla oluşturulmuştur. Dolayısıyla da peygamberlik/yol göstericilik/mesaj kavramları arasında kalem sembolik bir görev üstlenmektedir. Eserde aynı zamanda peygamberlik makamı ve peygamber hayatlarından alıntılarla kalem/mesaj örgülü sembolik bir anlatım vardır.
Fasîh Ahmed Dede’nin manzum bir Kalemiyye'si vardır. Bu eser mevzubahis Kalem Risâlesi'nden farklı olup sadece isim benzerliği özelliği taşımaktadır. Eser kalem hakkında geniş bilgiler vermektedir, 97 beyitten müteşekkildir. Ahmed Paşa’ya methiyedir.
Şairin biyografisi için bk. "Fasîh, Ahmed Fasîh Dede". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fasih-ahmed-fasih-dede
Eserden Örnekler
Hakkâ ki maksem be-Hâlıku’l-levhü’l-Kalem ve Rezzâk-ı âdem ü âlem olan… (Çıpan 2003:36)
Ne turursın Fasîh-i güm-şode-dil
Gark olup bahr-i iztirâb u gama
Çekme hergiz kemân-i endîşe
Düşme bî-hûde hançer-i eleme
Böyledir tavr-i âlem-i fânî
Virme ma'nâ bu çarh-i pür-siteme
Sana besdür tesellî ile nazar
Vak'a-i her nebiyy-i muhtereme
Turma ol vâdîlerde meydân vir
Eşheb-i şûh-cünbüş-i kaleme
Eyle tefvîz umûrını onun ân
Hâfizu'l-levh ü hâliku'l-kaleme
Sad salât u selâm-i bî-hemtâ
Ekremü'l-halk u eşrefü'l-ümeme (İçli 2016:32)
Kaynakça
Çıpan, Mustafa (2003). Fasih Dîvânı. Ankara: MEB Yay.
Çıpan, Mustafa (1995). “Fasih Ahmed Dede”. İslam Ansiklopedisi. C.12. İstanbul: TDV Yay. 213-214.
Fasîh Ahmed Dede. Dîvân. Süleymaniye Ktp. Esad Efendi Bölümü 2682.
Genç, İlhan (2000). Esrâr Dede, Tezkire-i Şu’arâ-yı Mevleviyye. Ankara: AKM Yay.
İçli, Ahmet (2014). Fasîh-i Mevlevî Gül ü Mül. Ankara: Karadeniz Dergi Yay.
Komisyon (1987). "Fasîh Ahmed Dede". Büyük Türk Klasikleri. C. 5. İstanbul: Ötüken Yay.
İçli Ahmet (2016). "Risâletin Kalem’i, Kalem’in Risâlet’i: Fasîh’in Peygamberler Risâlesi Veya Risâle-İ Enbiyâsı". Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi 32 (32) : 53-63.
Ünsal Topçu, Gamze (2020). Fasîh Ahmed Dede Dîvânı Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
2 | FARSÇA DÎVÂNÇE (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
3 | MÜNÂZARA-İ GÜL Ü MÜL (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
4 | MÜNÂZARA--İ RÛZ U ŞEB (FASîH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Doç. Dr. Songül Yağcıoğlu |
Görüntüle | ||
5 | TENBÂKÛ-NÂME (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
6 | BEHİŞT-ÂBÂD (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
7 | HÜSREV Ü ŞÎRÎN (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
8 | MAHMÛD U AYAS (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Dr. Öğr. Üyesi Fatih Odunkıran |
Görüntüle | ||
9 | MÜNŞE'AT (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Dede | Dr. Öğr. Üyesi GAMZE ÜNSAL TOPÇU |
Görüntüle | ||
10 | RİSÂLE-İ ENBİYÂ (FASÎH, AHMED DEDE) | Fasîh, Ahmed Fasîh Dede | Prof. Dr. Ahmet İÇLİ |
Görüntüle | ||
11 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
12 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
13 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
14 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
15 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
16 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
17 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
18 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
19 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
20 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |