IZHÂR-I ESRÂR-I NİHÂN EZ ENVÂR-I HATM-İ HÂCEGÂN
Izhâr-ı Esrâr-ı Nihân Ez Envâr-ı Hatm-i Hâcegân
Salâhî, Abdullah Salâhaddîn (d. 1117/1705 - ö. 1197/27.12.1782)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Salâhî’nin telif ettiği eserlerdendir. Hatm-i Hâcegân, Nakşıbendî tarikatında zikirden sonra yapılan duadır. Bu hatme ve usulü hakkında ilk eser yazan Salâhî’dir (Öngören 476).  Salâhî bu eserinin adı ve telif sebebiyle ilgili şöyle demektedir: “Hatm-i Hâcegân, - nefeanallâhu bi-esrârihim fî külli ân - terkîb ve tertîbi ve a’dâd ve i’dâdı nice esrâr-ı garîbe ve âsâr-ı acîbeyi mutazammın olmağın bi-hasebi’l-makdûr hâtır-ı fâtire hutûr eden âverde-i silk-i sütûr kılınıp Izhâr-ı Esrâr-ı Nihân ez-Envâr-ı Hatm-i Hâcegân diyu tesmiye olundu.” (Salâhî, vr. 42b) Hatm-i hâce esnasında sırasıyla 7 Fâtiha, 100 salavât, 79 İnşirâh sûresi, 1001 İhlâs, 100 salavât, 7 Fâtiha okunur ve sonunda dua edilir. Eserin muhtevasında kısa adıyla Hatm-i hâce sırasında okunan sûrelerin ve salavâtların bu sırayla ve sayıyla okunmasının hikmetlerinin neler olduğuna dair bilgiler verilmekte bunların sırları genişçe anlatılmaktadır. (Akkuş 201) Salâhî, birçok eserinde olduğu gibi bu kitabın telif tarihini de bir manzumeyle tespit etmiştir. “Müzeyyen eyleye dehri cemâl-i nûr-ı Esrâr” mısraındaki harflerin ebced değerlerinin toplamından elde edilen 1174/1760 senesi eserin yazıldığı tarihi ifade etmektedir (Akkuş 202). Hatm-i Hâcegân hakkında müstakil bir eser bulunmamaktadır. 

Şairin biyografisi için bk. “Salâhî, Abdullah Salâhaddîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/salahi-abdullah-salahaddin

Eserden Örnekler


“Velhâsıl tecellî-i celâlden ruha heybet, heybet-i rûhtan kalbe feyz ve inkıbâz-ı kalbden nefse havf ârız olur. Ve tecellî-i cemâlden ruha üns ve üns-i ruhtan kalbe bast ve inbisât-ı kalbden nefse recâ hâsıl olur. Ve beyne’l-havf ve recâ olmak fikri huzûru ve huzûr murâkabeyi ve murâkabe hayâyı ve hayâ edebi ve edeb murâât-ı hudûdu … müntic olup …” “Evvelâ Fâtiha-i şerifenin yedi adede hasrı yedi ayet olduğundan ötürüdür ki hâtimesinde tekrarıyla Seb’u’-mesânî olur… ve bir sırrı merâtib-i seb’ada tesiri içindir. Yani evveli makâm-ı nefsde ve sânii makâm-ı sadrda ve sâlisi makâm-ı kalbde ve râbiı makâm-ı fuâdda ve hâmisi makâm-ı akılda ve sâdisi makâm-ı ruhta ve sâbiı makâm-ı sırda tesir içindir.” (Salâhî, 43b)

Kaynakça


Akkuş, Mehmet (2020). Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî, Hayatı ve Eserleri, İstanbul, Hikemiyât Yayınları.

Ceyhan Semih. "Salâhî Efendi", TDİA, c. 36, s. 17-19.

Salâhî. Izhâr-ı Esrâr-ı Nihân ez-Envâr-ı Hatm-i Hâcegân, A.Ü. Dil Tarih-Coğrafya Fakültesi Ktp. Muzaffer Ozak No.: II/7, vr.42b-51a.

Öngören Reşad. “Hatm-i Hâcegân”, TDİA, c. 16, s. 476-477

Atıf Bilgileri


AKKUŞ, MEHMET. "IZHÂR-I ESRÂR-I NİHÂN EZ ENVÂR-I HATM-İ HÂCEGÂN". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/izhar-i-esrar-i-nihan-ez-envar-i-hatm-i-hacegan. [Erişim Tarihi: 25 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 GÜL-İ SAD-BERG-İ EVRÂD BERÂ-YI TUHFE-İ ‘UBBÂD Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
2 MİR‘ÂTÜ’L-A’LÂM VE MİŞKÂTÜ’L-AHLÂM (FÜTÛH-I SALÂHÎ) Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
3 MİR’ÂT-I ESMÂ Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
4 CEVÂHİR-İ TÂC-I HİLÂFET Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
5 USÛl-İ EVRÂD-I UŞŞÂKİYE Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
6 MEDÂR-I MEBDE VE ME‘ÂD Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
7 MECMUÂ-I FENN-İ ZERÂFET Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
8 TUHFETÜ’L-UŞŞÂKİYE Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
9 RİSÂLE-İ REGÂİBİYYE Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
10 HILYE-İ HASENEYNİ’L-AHSENEYN Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
11 ATVÂR-I SEB‘A Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
12 DİVÂN-I NUÛT-I SALÂHÎ Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Araş. Gör. Dr. Bilge İlhan Toker
Görüntüle
13 DÎVÂN (SALÂHÎ) Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
14 ESÂMİ-İ HULEFÂ Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
15 MEVLİD Salâhî, Abdullah Salâhaddîn Prof. Dr. MEHMET AKKUŞ
Görüntüle
16 ŞEMÂ'İL-İ ŞERÎF TERCÜMESİ Ayn-ı Ekber, Şeyh Mehmed Doç. Dr. Erdem Can Öztürk
Görüntüle
17 MAKTEL-İ HÜSEYN / KİTÂB-I KERBELÂ (BEKÂYÎ) Bekâyî, Darendeli Bekâyî Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
18 KISSA-İ ERVE Bilâl Efendi, Oflu Dr. Öğr. Üyesi Tuba Onat Çakıroğlu
Görüntüle
19 DÎVÂN (CEMÂLÎ-İ UŞŞÂKÎ) CEMÂLÎ, Şeyh Seyyid Mehmed Cemâleddin Efendi Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya
Görüntüle
20 DÎVÂN (HÂMİD) Hâmid, Enderûnlu Mehmed Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
21 DÎVÂN (HİLMÎ) Hilmî, Yusûf-zâde Abdullâh Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
22 EL-KASRU'L-METÎN Fİ TERCEMETİ BUSTÂNİ'L-ÂRİFÎN İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi Dr. Necmettin Azak
Görüntüle
23 DÎVÂN (İZZÎ) İZZÎ, Eşref-zâde İzzeddîn Ahmed Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
24 DÎVÂN (MÜSELLEM) Müsellem, Ebulvefâ Şeyh Ahmed Müsellem Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle
25 İNSÂN-NÂME Nazîr/Nazîrâ, İbrahim Nazîr Çelebi Efendi ismail Aksoyak
Görüntüle