İSKENDER-NÂME (FİGÂNÎ)
tarihî-kahramanlık konulu mesnevi
Figânî, Figânî-i Kadîm, Figânî-i Karamanî (d.?/?-ö.?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Karamanlı Figānî’nin İskender hikâyesini konu alan henüz ele geçmemiş mesnevisi. Latîfî (öl. 1582), şairin İskender-nâme'yi Nizâmî (ö. 1214?)’nin hamsesinden Şeh-nâme bahrinde tercüme ettiği bilgisini vermektedir (Canım 2000: 437). Kınalı-zâde Hasan Çelebi (öl. 1546-7) de aynı bilgiyi tekrarlamaktadır (Kutluk 1989: 763). Buna göre eser, Şeh-nâme’de kullanılan feʽûlün, feʽûlün feʽûlün feʽûl vezniyle yazılmıştır. Hasan Çelebi eserin tercüme olduğunu anmaz. Kâtip Çelebi (öl. 1657), Keşfü'z-Zünûn’da İskender-nâmelerden söz ederken Figânî’nin baş kısmı Farsça, gerisi Türkçe olarak mütekarip bahrinde bir eserinin olduğunu haber vermektedir (2007: I/117). Bunların yanında Gibb, Osmanlı Şiir Tarihi adlı eserinde Figânî’ye ait İskender-nâme için, “... Batı Türk edebiyatında Ahmedî’ninkinden başka yalnız bir İskender-name daha vardır. O da 15. yy.ın sonlarında, hüviyeti pek bilinmeyen Figānî adında bir şaire aittir; fakat bu eser pek büyük bir başarı elde edememiş ve hemen hemen unutulup gitmiştir.” değerlendirmesini yapmıştır (1999: 186). Hammer, söz konusu bu eseri Trabzonlu Figânî’ye (öl. 1531-2) atfetmiş ancak Gibb bu yanlışlığı düzeltmiştir (Levend 1951: 144; Ünver 1975: 321-2, Ece 2009: 34-5).

Kataloglarda, Süleymaniye Ktp. ve Manisa İHK’de Trabzonlu Figânî adına kayıtlı eserler görünmektedir. Ancak kaynaklarda Trabzonlu Figânî’nin İskender-nâme türünde bir eserinin olduğuna dair bir bilgi yoktur. Bunun Karamanlı Figânî ile Trabzonlu Figânî adlarının karıştırılmasından ileri geldiği anlaşılmaktadır. Manisa’daki 6465 numarada kayıtlı eser İskender-nâme değildir, 6466 numarada ise manzum değil mensur-manzum bir İskender-nâme mevcuttur. Süleymâniye Ktp. Yazma Bağışlar 4201 numarada kayıtlı eser de mensur-manzum bir İskender-nâmedir. Figânî’nin İskender-nâme’si henüz ele geçmemiştir (Avcı 2014: 68-9).

Şairin biyografisi için bk. “Figânî, Figânî-i Kadîm, Figânî-i Karamanî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. TEİS. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/figani-figanii-kadim-figanii-karamani


Kaynakça


Avcı, İsmail (2014). Türk Edebiyatında İskendernâmeler ve Ahmed-i Rıdvân'ın İskendernâm’si. Ankara: Gece Kitaplığı.

Canım, Rıdvan (hzl.)(2000). Latîfî, Tezkiretü'ş-şu'arâ ve Tabsıratü'n-nuzamâ (İnceleme-Metin). Ankara: AKM Yay.

Ece, Selami (2009). “Figānî From Karaman and his İskendername”. International Review of Turkology 2(3): 29-37.

Gibb, E. J. Wilkinson (1999). Osmanlı Şiir Tarihi, A History of Ottoman Poetry. Çev. Ali Çavuşoğlu. C. I-II. Ankara: Akçağ Yay.

Kâtip Çelebi (2007). Keşfü'z-Zunûn. Çev. Rüştü Balcı. C. I. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay.

Kutluk, İbrâhîm (hzl.)(1989). Kınalı-zâde Hasan Çelebi, Tezkiretü'ş-Şuarâ. C. II. Ankara: TTK Yay.

Levend, Agâh Sırrı (1951). “Bilinmeyen Eski Eserlerimizden: Ahmed Rızvân’ın İskender-nâmesi”. Türk Dili I (3): 143-51.

Ünver, İsmail (1975). Türk Edebiyatında Manzum İskender-nâmeler. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


AVCI, İsmail. "İSKENDER-NÂME (FİGÂNÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/iskender-name-figani. [Erişim Tarihi: 15 Ocak 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (FİGÂNÎ) Figânî, Figânî-i Kadîm, Figânî-i Karamanî Diğer Özge KARAKOÇ KAYGUSUZ
Görüntüle
2 LEYLÎ VÜ MECNÛN (FİGÂNÎ) Figânî, Figânî-i Kadîm, Figânî-i Karamanî Dr. Öğr. Üyesi Munise KOÇ
Görüntüle
3 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
4 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
5 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
6 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
7 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
8 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
9 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
10 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
11 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
12 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle