İNŞÂ-YI SÂMÎ (SÂMÎ)
müşeat, şiirler
Sâmî, Abdurrahmân Paşa (d. 1206/1792 - ö. 1296/1881)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Abdurrahman Sâmî Paşa’nın bir takım resmî ve gayriresmî yazıları ile bazı şiirlerinin yer aldığı eser. Eserin birinci kısmında resmî makamlara, devlet adamları ve dostlarına yazılmış maruzat, istirham, teşekkür, tebrik, takdim, takriz, teselli, taziye ve hasbihâl gibi konuları ihtiva eden elli beş adet münşeat metni bulunmaktadır. Metinlerde süslü nesir tarzı hâkimdir. Muhataba iletilmek istenen maslahat, duygu ve düşünceler söz hünerleri ile süslenerek sanatlı bir şekilde yansıtılır. Arapça ve Farsça kelime ve ibareler ağırlıktadır. Cümleler oldukça uzundur. Yer yer Farsça, Arapça ve Türkçe manzum parçalardan faydalanılır. Metinler nesir ve hitabet sanatının güzel örneklerinden olmanın yanı sıra yazarın hayatı, çevresi, dostları, dönemindeki devlet işleri, sosyal ve tarihi olaylar vb. hakkında pek çok bilgiyi de barındırmaktadır. Eserin ikinci kısmında Paşa’ya ait şiirlerden iki na't, iki kaside, on beş tarih, bir nazm, on iki gazel ve altı müstakil beyit yer almaktadır.

Eser 1290/1873-74 tarihinde Sâmî Paşa’nın oğlu Necib Bey tarafından hazırlanarak ‘birinci cüz’ kaydıyla 90 sayfa olarak bastırılmıştır. Necib Bey, eserin takdim kısmında babasının memuriyetleri esnasındaki maruzat ve muhatabalarını ikinci bir cüzde düzenleyip bastıracağını ifade etmektedir. Bununla birlikte ilgili cüzün basılıp basılmadığına dair bir bilgiye ulaşılamamıştır.

Şairin biyografisi için bk. “Sâmî, Abdurrahmân Paşa”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sami-abdurrahman-pasa


Eserden Örnekler


Sadr-ı Esbak Merhûm Âlî Paşa’ya Yazılan Tezkire Sûretidür

Tayy-ı mesâfe-i ömr-i müste’âr iden pîrân-ı köhne-zamânın demîde-i mer’â-yı âmâli olan veledân-ı tâze-nihâli meblağ-i rüşd ü sedâda resîde ve âb-yârî-i feyz-i Bârî ile ser-sebz ü kâmet-keşîde oldukda mağrûs-ı gülşen-serây-ı dîn ü devlet olup devha-i bâr-âver-i hayr-hidmet olması tarîk-i mes’adet-barîkini ictibâ vü ihtiyâr şâhid-i gül-rusâr-ı ecr-i dünyâ vü ukbâyı der-kenâr etmekdir (Abdurrahmân Sâmî Paşa 1290: 19).


Gazel

Gonce-i la’lin tebessüm-rîz iken güldür bana

Hand-i şîrînin dahi âvâz-ı bülbüldür bana


Mest-i nâzım bilmedim bu hâlet-i ruhsârını

Koklasam bahşende-i keyfiyyet-i müldür bana


Dest-şûy oldum der-i meyhâneden çekdim ayâg

Tekyegeh şimdengerü bâb-ı tevekküldür bana


Gam yemem kaldımsa hicr-i yâr ile bî-berg ü bâr

Mîve-i vaslın viren nahl-i tahammüldür bana


Pây-mâl etmekde saff-ı hâsid-i bed-tıyneti

Sâha-i nazm içre hâmem hayl-i düldüldür bana


Dergeh-i Sâmî-i Hakdan cerr-i âmâl etmeğe

Âsumân zencîr-i âhım ile keşküldür bana (Abdurrahmân Sâmî Paşa 1290: 85).

Kaynakça


Abdurrahmân Sâmî Paşa (1290). İnşâ-yı Sâmî. İstanbul.

Atıf Bilgileri


Eren, Abdullah. "İNŞÂ-YI SÂMÎ (SÂMÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/insa-yi-sami-sami. [Erişim Tarihi: 26 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 [DÎVÂNÇE] (SÂMÎ) Sâmî, Abdurrahman Paşa Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
2 KİŞVER-İ DERÛN (SÂMÎ) Sâmî, Abdurrahman Paşa Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
3 RUMÛZÜ’L-HİKEM (SÂMÎ) Sâmî, Abdurrahmân Paşa Prof. Dr. Abdullah Eren
Görüntüle
4 SERGÜZEŞT-İ SÂMÎ (SÂMÎ) Sâmî, Abdurrahman Paşa Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
5 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
6 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
7 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
8 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
9 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
10 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
11 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
12 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
13 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
14 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle