İmâd-zâde Velî b. Yûsuf-ı İmâdî’nin yazdığı Farsça-Türkçe manzum sözlük. Eserin bilinen tek nüshası İran/Tahran Kitâb-hâne-i Umûm-ı Âyetullâh Bahfî-i Mar‘aşî 2048 numarada kayıtlıdır. Bu nüsha 968/1560 tarihinde Ahmed b. Vildan-ı Akçeşehrî tarafından istinsah edilmiştir. Eser, Seyyid Ahmed-i Hüseynî tarafından tavsif edilmiş ve tavsifte eserin adı “İlm-i Lugat” şeklinde tespit edilmiştir (Öz 1996: 242). Ancak sözlüğün metninde yazar, eserinin ismine dair bir bilgi vermemiştir (Şişman 2016). Sözlüğün yazım tarihi, elde bulunan tek nüshasının istinsah tarihi olan 968/1560 veya bundan önce olmalıdır.

İlm-i Lugat, kıtalar halinde yazılmıştır ve toplam yetmiş bir kıtadan oluşmaktadır. Kıtalarda kafiye düzeni olmadığı gibi dizeler birbirine eş düzeyde de yazılmamıştır (Şişman 2016: 903). Yazar, eserin baş kısmında sözlüğü yazma sebebini küçük öğrencilerin Arapçayı öğrenmeden önce Farsça söylemeye rağbet ettiklerini, onlara Farsçayı öğretmek için bu eseri yazdığını belirtmiştir (Şişman 2016: 905). Eser, on kısım ve dört fasıldan meydana gelmiştir. Bu bölümlerde şu konular işlenmiştir: birinci kısım masdarlar, ikinci kısım mâzî, üçüncü kısım fiil-i müstakbel, dördüncü kısım hâl, beşinci kısım emr, altıncı kısım nehy, yedinci kısım nefy, sekizinci kısım cahd (inkâr), dokuzuncu kısım ism-i fâil, onuncu kısım ism-i mefûl; birinci fasıl der-esmâ-i semâvî vü ârâzî (yerin ve göğün adları), ikinci fasıl der-a‘zâ’i unâsîyu’l-fasl (insanın azaları), üçüncü fasıl der-esmâ‘î sanâ‘ât u âlât-ı u (sanatların ve aletlerinin isimleri), dördüncü fasıl der-esmâ-i hayvânât u ûrâ tuhfe (hayvan isimleri ve ona tuhfe) (Şişman 2016: 905-906).

Eser, Yusuf Öz tarafından bilim dünyasına tanıtılmış (1996), metni Rabia Şenay Şişman tarafından yayımlanmıştır (2016).

Şairin biyografisi için bk. “İmâdî, İmâd-zâde Veli Çelebi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/imadi-imadzade-veli-celebi