- Yazar Biyografisi (TEİS)
Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı - Madde Yazarı: Bahir Selçuk
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:19. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:11/02/2022
İLCÂM-I HISÂM (RÂCÎ)
mesneviRâcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı (d. ?/? - ö. 1319/1901)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Hüseyin Raci Efendi’nin Zağra’da vakıf yöneticiliğinde bulunduğu sırada kaleme aldığı eser. 124 beyitten oluşan İlcâm-ı Hısâm, mesnevi nazım şekliyle ve aruzun "mef’ûlü mefâ’ilün fe’ûlün" kalıbıyla yazılmıştır. Hüseyin Râci, bu eserinde yönetici olduğu vakıf hakkındaki iddiaları dile getirmiş ve bu iddiaların asılsız olduğunu delillerle ispat etmeye çalışmıştır. Allah’ın varlığını ve birliğini ifade eden besmele mahiyetindeki bir beyitle başlayan manzume, hikemî üslupla yazılmış giriş mahiyetinde beyitlerle devam etmektedir. Sonrasında ithamlarda bulunan kişilerin özellikleri hakkında bilgi verilmekte; Müslüman bir kişide bulunması ve bulunmaması gereken vasıflar üzerine durulmaktadır. Kendisi ve vakıf hakkında asılsız iddialarda bulunulduğunu, bunu yapanların vakıflara el koymak ve Müslümanları yerlerinden etmek niyetinde olduklarını ifade eden şair, ithamlara cevap vermiş, vakfın gelir ve giderleri hakkında aydınlatıcı bilgiler vererek akıllardaki soru işaretlerini gidermeye çalışmıştır. İftira atan kişi(ler)in ne kadar kötü bir işe kalkıştığını, önceden de benzer bir durumla karşılaştığını ifade eden şair, iftira atan kişinin kötü bir akıbete duçar olduğunu söyleyerek uyarıda bulunur. Tüm ithamlara ve sıkıntılara rağmen vakıfların ayakta kaldığını ifade eden şair; maddi bir beklentisinin olmadığını, sırf Allah rızası için hizmet ettiğini, bundan dolayı da maruz kaldığı bütün sıkıntılardan Allah’ın yardımıyla kurtulduğunu dile getirir. Eserin hatime bölümü şeklindeki son beş beyitte şiirin kalıbı verilmekte, hasımlara göndermede bulunulmaktadır. Allah’ın varlığını ve birliğini bildiren dua mahiyetindeki Arapça beyitlerle manzume son bulmaktadır.
İlcâm-ı Hısâm’ın hangi tarihte yazıldığı tam olarak bilinmese de eserde yer alan bilgiler ve müellife ait olan müsvedde hâlindeki defterde eserin Bedrika adlı eserden hemen sonra yer alması, 1310/1893-94 tarihinden sonra yazıldığını göstermektedir. İlcâm-ı Hısâm’ın Prof. Dr. İnel’de bulunan müellif hatlı tek nüshası, kırmızı mürekkeple ve rika hattı ile yazılmıştır. Eser üzerine Selçuk ve Algül (2017) tarafından bir çalışma yapılmıştır.
Şairin biyografisi hakkında bk. “RÂCÎ, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı”. Türk Edebiyat İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/raci-huseyin-raci-efendi-karinabadli
Eserden Örnekler
Bed-tıynete her ne iylik etsen
Dünyâya velev ki melik etsen
Izrârını kasd eder yine ol
Bî-çâre denâ’et ile mecbûl
A’dâya si’âyet eyle ey mîr
Dîn kardaşını revâ mı tahkîr
Yok sende a dûn gayret-i dîn
İslâm’a ne ol adâvet ü kîn
Küffâra tabasbus u ri’âyet
Câ’iz mi köpekden isti’ânet
Lâzımsa da düşmene müdârâ
İzhâr-ı tezellül etme kat’â
Sözde denir adına Müselmân
Etvârı ‘adû-yı dîn ü îmân
Tek nâm ile Müslümânlık olmaz
Sâdık demek ile Sâdık olmaz
Bâlâya hasedle ta’n u teşnî’
Rütben a rezîl eder mi terfî’
Çirk-âba da düşse gerçi cevher
Kıymetde nakîsa bulmaz anlar
Her dînde harâm ifk ü bühtân
Bühtân hasâ’is-i le’îmân
Bühtân nifâk alâmetidir
Bühtân şerîr hasâletidir
Kibr ehline kibrdir tasadduk
Alçaklara etmeli teferruk
Kör olmuş iki gözü hasûdun
Geçsin yere ey denî vücûdun
Ser-tâ-be-kadem habâset-âlûd
Murdâr u rezîl ü merd-i merdûd
Bevvâl-ı la’în-i zemzem-âsâ
La’netle murâdı nâmın ibkâ (Selçuk, M. Algül 2017:183-184).
Kaynakça
Hüseyin Raci Efendi. İlcâm-ı Hısâm. (Prof. Dr. Yüksel İnel, Şahsi Kütüphane)
Selçuk, Bahir, Mesut Algül (2017). “Hüseyin Râci' Efendi'nin İlcâm-ı Hısâm ve İlzâm-ı ‘Avâm’ı”. Littera Turca. 3 (4): 168-196.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | BEDRİKA (HÜSEYİN RÂCÎ EFENDİ) | Râcî, Hüseyin Râcî Efendi | Dr. Öğr. Üyesi mesut algül |
Görüntüle | ||
2 | DÎVÂNÇE (RÂCÎ, HÜSEYİN RÂCİ EFENDİ) | Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı | Dr. Öğr. Üyesi mesut algül |
Görüntüle | ||
3 | ESER-İ AŞK (RÂCÎ) | Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı | Bahir Selçuk |
Görüntüle | ||
4 | HİCRET-NÂME (RÂCÎ) | Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı | Diğer Enes Alim |
Görüntüle | ||
5 | İLZÂM-I AVÂM (RÂCÎ) | Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı | Bahir Selçuk |
Görüntüle | ||
6 | TÂRÎHÇE-İ VAK'A-İ ZAĞRA (RÂCÎ) | Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı | Diğer Enes Alim |
Görüntüle | ||
7 | TELHÎSÜ'L-İNŞÂ (RÂCÎ, HÜSEYİN RÂCİ EFENDİ) | Râcî, Hüseyin Râcî Efendi, Karinabadlı | Dr. Öğr. Üyesi mesut algül |
Görüntüle | ||
8 | DİVANÇE (VÂZIH) | Mustafâ Vâzıh | Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN |
Görüntüle | ||
9 | MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) | İbrâhîm Zikrî | Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal |
Görüntüle | ||
10 | ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ | Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
11 | TARÎKÜ'L-İHTİSÂR | Nûrî, Osman Hanyevî | Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu |
Görüntüle | ||
12 | TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ | Mehmed Sabrî | Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz |
Görüntüle | ||
13 | RAVZ-I VERD | Şâkir, Ahmed Paşa | Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek |
Görüntüle | ||
14 | KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) | Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü | Diğer Öznur ÖZER |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
16 | MEVLİD (ABDÎ) | Abdî | Doç. Dr. Hasan Kaya |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂN (ABDÎ) | Abdî, Şarkîkarahisarlı | Dr. Hacer SAĞLAM |
Görüntüle |