ÎKÂZ-I MİLLET (RÜŞDÎ)
risale
Rüşdî, Antakyalı (d.1264/1847-48 - ö. ?/?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Antakyalı Mehmed Rüşdî Efendi'nin dinî ve ahlaki öğütleri ihtiva eden risalesi. Müellif, eserini Allah rızası için yazdığını, maksadının İslam dinine, vatana ve millete hayırlı hizmetlerde bulunmak, insanlara güzel öğütler vermek ve onları kötü fiillerden sakındırmak olduğunu ifade etmiştir.

Mehmed Rüşdî Efendi'nin amacı halka hitap ederek onları bilgilendirmek ve bilinçlendirmek olduğu için eseri sade bir Türkçe ile yazmış ve anlatımda vaaz tekniğini kullanmıştır. Ele aldığı her konuyu daha iyi açıklamak için ayetler, hadisler, hikmetli sözler, nasihatler; peygamberler, halifeler ve diğer sahabenin hayatından ve güzel ahlakından örnekler vermiştir.

Eser, İfade, Adalet, Meşveret, Uhuvvet ve Umuma Nasihat olmak üzere beş bölümden oluşmuştur. Eserin son bölümü olan Umûma Nasîhat ise vaaz kürsüsünden yapılmış öğüt ve ikazları hatırlatmaktadır. Mehmed Rüşdî Efendi bu bölümde her ferdin ahlakını güzelleştirmesi gerektiğini belirtmiş, buna katkıda bulunmak için çeşitli dinî ve ahlaki meseleleri örnek vermiştir. 

Eser, 1326(1908-1909)'da İstanbul Mahmud Beg Matbaası'nda 15 sayfa olarak basılmıştır. Eserin yeni harflere çevirisi ve tıpkıbasımı yapılmıştır (Tekin 1993).

Şairin biyografisi için bk. "Rüşdî, Antakyalı". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/rusdi-antakyali 

Eserden Örnekler


                                              Adâlet

                                        Âyât-i Kerîme

İnnellâha ye’muru bi'l-adli ve'l-ihsân

(Vâcibü Teâlâ ve tekaddes hazretleri kullarına adl ve ihsân ile emreyler)

……….

                                     Ehâdîs-i Şerîfe

İnne ehabbe'n-nâsi ilâllâhi yevme'l-kıyâmeti ve akrebehüm minhu meclisen imâmun âdil

(Yevm-i kıyâmetde insânların Cenâb-ı Hakka en ziyâde sevgili olanı ve meclis cihetinden en ziyâde karîb olanı imâm-ı âdildir).

……….

                             Hikemiyyât-i İslâmiyye

Mülkün devâm ve sebâtı adl iledir.

Adl mîzân-ı Rahmândır, cevr mikyâl-i şeytândır

Mehmed Rüşdî, Îkâz-ı Millet, s.7-8.

Kaynakça


Mehmed Rüşdî (1326). Îkâz-ı Millet. İstanbul: Mahmud Beg Matbaası.

Tekin, Mehmet (1993). Mehmed Rüşdî, Îkâz-ı Millet. Antakya: Mehmet Tekin Yayınları.

Atıf Bilgileri


Güfta, Hüseyin. "ÎKÂZ-I MİLLET (RÜŞDÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/ikaz-i-millet-rusdi. [Erişim Tarihi: 22 Ekim 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MÜŞTEREK MEVLİD / İLAVELİ MEVLİD (RÜŞDÎ VE MES’ÛD) Rüşdî, Antakyalı Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
2 HALLÜ’L-İŞKÂL FÎ MEBÂHİSİ’L-CÜZ’İ'L-İHTİYÂRÎ (RÜŞDÎ) Rüşdî, Antakyalı Prof. Dr. Hüseyin Güfta
Görüntüle
3 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
4 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
5 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
6 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
7 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
8 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
9 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
10 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
11 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
12 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle