- Yazar Biyografisi (TEİS)
Somuncu Baba - Madde Yazarı: Dr. Mahmut Ulu
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Tekke Edebiyatı
- Dönemi:Başlangıç-15. Yüzyıl
- Dili:Arapça
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:22/11/2022
HÜZB-Ü ŞEYH HÂMİD (SOMUNCU BABA)
dua ve zikirlerSomuncu Baba (d. ?/? - ö. 815/20.09.1412)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şeyh Hâmid-i Veli’ye atfedilen dokuz sayfalık dua, vird ve zikirlerinin yer aldığı risâle. Müellif, Zikir Risâlesi’nde Silâhü’l-Mürîdîn adlı bir dua mecmuası da telif ettiğinden bahsetmiştir (Şeyh Hâmid-i Velî (yz), Nu. 81/6b; Ulu 2021a: 58-75). Silâhü’l-Mürîdîn’in orada bahsedilen özellikleri yansıtıyor olması, eserin Somuncu Baba’ya ait olabileceği kanaatini oluşturmuştur. Bununla birlikte eserin ona aidiyeti kesin değildir (Ulu 2021: 163-167).
Eser besmele, hamdele, salvele, dua, istiğfar, ta’zim, tekbir, dua ve senâ içerikli ayetler, övgüler ve bazı hatırlatmaları kapsamaktadır. Somuncu Baba, bu eserinde herhangi bir kaynak zikretmez, herhangi bir kaynağa atıf yapmaz. Sadece Kur’an’ı Kerimden bazı ayetleri alır. Somuncu Baba, eserinde hamda özel bir önem atfeder (Şeyh Hâmid (yz), Nu. 1510: 307). Ayrıca “Lâilâhe illallah” cümlesi üzerinde durur bunun yanında “Hayy, Kayyûm, Kadîr, Hakîm, Selâm, Zü’l-celâl ve’l-ikrâm, Afüv, Bâkî, Celle celâl, Alî, Azîm, Kerîm, Gafûr, Rahîm, Şekûr, Halîm, Evvel, Kadîm, Ahîr, Mukîm, Vâhid, Hak gibi Allah’ın isim ve sıfatlarını zikreder. (Şeyh Hâmid (yz), Nu. 1510: 307-308) O, farzları, sünnet ve nafileleri ve diğer şer’i hükümleri layıkıyla yerine getirdikten sonra kalan zamanları dua ve zikirle geçirmenin önemini vurgular. Somuncu Baba, bu eserinde peygamberimizi de anar. Kelime-i tevhid ile zikir faslının ardından Hz. Muhammed’in Allah’ın vahyini hâkim kılan ve emirlerini yerine getiren elçisi olduğunu belirtir (Şeyh Hâmid (yz), Nu. 1510: 309-310).
Risâlenin, tespit edilebilen üç nüshası mevcuttur. İlki Ahmed Ziyâeddîn Gümüşhânevî’ye ait Mecmûatü’l-Ahzâb’ın Şazelî cildinde “Hâzâ Hüzb’üş-Şeyh Hâmîd el-Ârif Kaddesallahu sırrahû ve nefe’anâ bih” adıyla 306-315. sayfaları arasında yer alan nüsha; ikincisi Millet Yazma Eserler Ktp., Ali Emîri Arapça, 730/5 numarada 10-14 varakları arasında kayıtlı olan nüsha; sonuncusu Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi kütüphanesinde bulunan, “Evrâd Hâmidüddîn Hâmid Aksarâyî” şeklinde 37307 yer numara ile kayıtlı olan mecmuanın 177b-182b varakları arasında yer alan nüshadır. Silâhü’l-Mürîdîn’in bu üç nüshasıyla ilgili olarak şu çalışmalar yapılmıştır: Mecmûatü’l-Ahzâb nüshası metin olarak Ahmed Akgündüz tarafından yayınlanmış ancak çevirisi yapılmamıştır (Akgündüz 2009: 445-450). Eserin ilk Türkçe çevirisi bu nüsha esas alınmak kaydıyla Mahmut Ulu tarafından yapılmıştır (Ulu 2020: 111-124). Millet Yazma Eserler nüshası Recep Dikici tarafından çevirisi yapılmadan yayınlanmıştır (Dikici 2017: 34-43). Bu nüshanın çevirisi, hem Arapçasına hem okunuşuna yer verilmek suretiyle Selami Şimşek tarafından yapılmıştır (Şimşek 2020: 41-76). Ankara Üniv. İlahiyat Fakültesi Kütüphanesi nüshasının neşri henüz yapılmamıştır. Bununla birlikte Şeyh Hâmid-i Velî’nin buraya kadar bahsedilen üç eserinin yukarıda belirtilen kimi nüshaları ilk kez tek kitapta toplanıp üçünün de hem Arapça hem Türkçe çeviri metinleri 2015 yılında yapılmak suretiyle yayınlanmıştır (Ulu 2015: 63-124; Ulu 2020; Ulu 2021c: 226-240). Bunların dışında mezkûr eserle ilgili içerik analizi şeklinde bir makale Mahmut Ulu tarafından yayımlanmıştır (Ulu 2021b: 135-146).
Müellifin biyografisi için bk. "Somuncu Baba". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/somuncu-baba
Eserden Örnekler
“Bismillahirrahmanirrahim. Verdiği bütün nimetlere karşılık ve eksiltmeyip artırdıklarına bedel olabilecek bir hamd ile sadece Allah’a hamd edilir. Bilip bilmediğimiz bütün övgülerle; tadıp tatmadığımız her nimet için sana hamd ederiz. Her hal ve durum için Yüce Allah’tan bağışlanma dileriz. O Allah ki, O’ndan başka hiçbir ilah yoktur. O diridir. Ve işleri idare edendir. O’ndan bağışlanma dileriz. Ya Rabbi! Şüphe yok ki sen her şeye gücü yetensin. Ey Allah’ım! Sen selâmsın. Selâm (esenlik ve barış) sendendir ve sana dönecektir. Rabbimiz bizi esenlikle selâmla. Bizi selâm yuvana girdir. Sen mübarek ve aşkın oldun ey celâl ve ikram sahibi! Ey Allah’ım! Ey koruyan! Bizleri affınla ateşten koru. Allah’tan başka ilâh yoktur. O tektir. Hiç bir ortağı yoktur. Mülk O’nundur. Hamd; öldüren, dirilten, asla uyumayıp uyanık olan, ölmeyen, kesinlikle yok olmayacak olan, mülkü yed-i kudretinde olan Allah’a aittir. Dikkat edin! Yaratma ve bütün işler O’na aittir. Âlemlerin rabbi Allah ne mübarek oldu. Yaratıcıların en mükemmeli Allah ne mübarek oldu. Allah, efendimiz Muhammed’e, âline, ashabına salât kılsın! (Şeyh Hâmid-i Velî. Silâhü’l-Müridîn(yz), 1510: 306-315; Ulu 2021c: 226-240)
Kaynakça
Akgündüz, Ahmed (2009). Arşiv Belgeleri Işığında Somuncu Baba ve Neseb-i Âlisi. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yay.
Dikici, Recep (2017). Hamîd-i Velî (Somuncu Baba) Hacı Bayrâm-ı Velî Taceddîn-i Velî ve Evradları. İstanbul: Akif Yay.
Şeyh Hâmid-i Velî. Evrâd Hâmidüddîn Hâmid Aksarâyî (yz). Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Ktp., Nu. 37307, vr. 177b-182b.
Şeyh Hâmid-i Velî. Risâle fî Zikri Kelimeti La İlâhe İllallah. Manisa İl Halk Ktp., Zeynelzâde Kitaplığı, Nu. 81/2.
Şeyh Hâmid-i Velî. Silâhü’l-Müridîn(yz), (Ahmed Ziyâeddîn Gümüşhânevî, Mecmûatü’l-Ahzâb). Süleymâniye Kütüphanesi, İzmirli İsmail Hakkı Koleksiyonu, Nu. 1510.
Şeyh Hâmid-i Velî. Silâhü’l-Müridîn(yz). Millet Yazma Eserler Ktp., Ali Emîri Arapça, Nu. 730/5, vr. 10-14.
Şimşek, Selami (2020). Somuncu Baba Hazretlerinin Evrâdı ve Evrâd-ı Safeviyye. İstanbul, Buhara Yay.
Ulu, M. (2015). Şeyh Hâmid-i Velî Somuncu Baba Hayatı ve Eserleri. Aksaray: Aksaray Valiliği Yay.
Ulu, M. (2020). Şeyh Hâmid-i Velî Somuncu Baba Hayatı ve Eserleri. 40. Baskı, Konya: Manolya Yay.
Ulu, M. (2021a). "Şeyh Hâmid-i Velî (Somuncu Baba) ve Ona Atfedilen “Zikir Risâlesi” Adlı Eser". Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi: Hacı Bektaş Veli Özel Sayısı. C. 11. 58-75.
Ulu, M. (2021b). “Şeyh Hâmid-i Velî ve Silâhü’l-Mürîdîn Adlı Eseri”. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi. 5(1). 135-146.
Ulu, M. (2021c). Tarih, Tabakat, Arşiv Belgeleri ve Yazmalar Ekseninde Somuncu Baba (Şeyh Hâmid-i Velî) Hayatı Eserleri Görüşleri. Berikan Yayınevi, Ankara.
Ulu M. (2022). "Şeyh Hâmid-i Velî’ye (Somuncu Baba) Atfedilen ve Ondan Bahseden Eserlerdeki Tasavvufî Kavramlar". Eskiyeni. (46): 395-426.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba | Prof. Dr. Enbiya Yıldırım |
Görüntüle | ||
2 | ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî | Diğer Tuğba Nurlu Ertürk |
Görüntüle | ||
3 | KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) | Şeyh Hâmid-i Velî | Öğretmen TALAT OLGUN |
Görüntüle | ||
4 | SİLÂHU’L-MÜRÎDÎN / EVRÂD-I HAMÎDİYYE (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba Hamîdüddîn-i Aksarâyî | Diğer Ahmet Kuşsan |
Görüntüle | ||
5 | SOMUNCU BABA HAMÎDÜDDÎN-İ AKSARÂYÎ’NİN TÜRKÇE ŞİİRLERİ (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî | Diğer Ahmet Kuşsan |
Görüntüle | ||
6 | SOMUNCU BABA NUTK-İ ŞERİFİ (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba | Dr. mahmut ulu |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE FÎ ZİKRİ KELİMETİ LA İLÂHE İLLALLAH (SOMUNCU BABA) | Somuncu Baba, Şeyh Hâmid-i Veli | Dr. mahmut ulu |
Görüntüle | ||
8 | MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) | Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî | Doç. Dr. Mehmet Ünal |
Görüntüle | ||
9 | MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) | Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
10 | MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) | Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân | Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan |
Görüntüle | ||
11 | TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) | Konevî, Sadreddin | Doç. Dr. Mevlüt Gülmez |
Görüntüle | ||
12 | KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) | Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib | Dr. Mehmet Bilal Yamak |
Görüntüle | ||
13 | RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) | Akşemseddin, Şemseddin Muhammed | Araş. Gör. Harun ALKAN |
Görüntüle | ||
14 | MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) | Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi | Diğer Edibe Taş |
Görüntüle | ||
15 | RİSÂLE-İ TEVHÎD (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
16 | MUKADDİMETÜ’S-SÂLİHA (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle | ||
17 | KEŞFÜ’L-ESRÂR (MARMARAVÎ) | Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî | Prof. Dr. AHMET ÖGKE |
Görüntüle |