Hamse şairi Hamidî-zâde Celîlî’nin aşk mesnevisi. Celîlî'nin hamsesinin ilk mesnevisi olan, 2012 beyitten oluşan ve Yavuz Sultan Selim (ö. 1520)’e sunulan Husrev ü Şîrîn, aruzun mefâ‘îlün mefâ‘îlün fe‘ûlün kalıbıyla yazılmıştır.

Toplam 197 beyit ve yedi başlıktan oluşan giriş bölümünden sonra konunun işlendiği bölüme geçilir. Husrev ü Şîrîn’in esas konusunun işlendiği bu bölüm, kendisi içinde 45 küçük bölüme ayrılmıştır. Her ara bölümün başında Farsça bir başlık bulunmaktadır. Bunların uzunlukları ve kısalıkları, o bölümde anlatılan olaylara göre değişmektedir. Celîlî, Husrev ü Şîrîn'in akışı içerisinde mesnevi nazım biçiminde ama gazel havasında şiirler söylemiştir. Celîlî, eserinin hâtime bölümünde mesnevisini 918/1512 yılında yirmi beş yaşında tamamladığını söyler. Bu zor işe Nizâmî (ö. 1214) gibi hamse sahibi olmak için başladığını, geçim sıkıntısı çektiğini fakat bütün bu zorluklara rağmen yazdıklarının rengârenk ve taze manalarla dolu olduğunu anlatır. Eserinin Şeyhî (ö. 1429'dan sonra)’ninkinden çok kısa olduğunu, hikâyeyi uzatmamak için bu yolu tuttuğunu, şiirinin kısa ama değerli olduğunu savunur. Şiir yazmak istediği zaman bir gecede yüz beyti kaleme alabileceğini, dertten bağrı yanık olmasa Firdevsî (ö. 1020 ?)’nin Şeh-nâme’sine el uzatacağını, onun otuz yılda meydana getirdiği eseri kendisinin otuz ayda ortaya koyabileceğini söyler. Dua bölümünden sonra Husrev ü Şîrîn'ini tamamlar (Konu özeti için bk. Şeyhî'nin Husrev ü Şîrîn'i).

Husrev ü Şîrîn’in bugün için bilinen üç yazma nüshası vardır. Bunlardan birincisi Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Kütüphanesinde, ikincisi Paris Bibliotheque Nationale’de üçüncü ise Mısır’da Kahire Milli Kütüphanesindedir (bkz. Kazan Nas, 2017a). Ayrıca Millet Kütüphanesi AE Mnz 1177 numarada  kayıtlı yeni bir nüsha da Arzu Atik tarafından tespit edilmiştir (Atik 2013: 201-212). Celîlî’nin Husrev ü Şîrîn’ini ilk olarak Agâh Sırrı Levend (1965) bir makaleyle bilim dünyasına tanıtmıştır.  Ali Rıza Ertan (1996-1967) tarafından mezuniyet tezi ve daha sonra Şevkiye Kazan Nas (1997) tarafından bir yüksek lisans tezi hazırlanmış, eser aynı yazar tarafından kitap olarak neşredilmiştir ( 2012, 2017).

Şairin biyografisi için bk. “Celîlî, Hâmidî-zâde Abdülcelîl Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/celili-hamidizade-abdulcelil-efendi