Türk edebiyatındaki Hüsn ü Dil çevirilerinin ikincisi. Âhî'nin Hüsn ü Dil'i yer yer manzum parçalarla süslenmiş mensur bir eser olup Fettâhî mahlasıyla tanınan Nişaburlu ünlü İran şairi Muhammed b. Yahyâ Sîbek’in (ö. 852/1448-49) Farsça eserinden çeviridir. İlk Hüsn ü Dil mütercimi Lâmi’î’nin Hüsn ü Dil’ini çoğunlukla sadece isim vererek anan tezkire sahipleri, Âhî’nin eserinden övgüyle bahsederler (Sehî 1325: 108; Latîfî 1314: 98-99; Âşık Çelebi 1971: 51b-52a; Kınalızâde 1989: 193-194; İsen 1994: 174). Özellikle Âlî, bu eseri sadece kendi türü içinde değil, Anadolu’da kaleme alınmış bütün eserler arasında üstün bir yere koyarak “benzersiz” addeder ve "nasıl ki Hamdî’nin Yûsuf u Züleyhâ’sı varken Lâmi’î’nin mesnevilerine ilgi gösterilmezse Âhî’nin Hüsn ü Dil’i dururken de Lâmi’î’nin Hüsn ve Dil’inin okunmayacağını" söyler (İsen 1994: 266). Aynı kaynaklar Âhî’nin bu eserini yazdığı sırada vefat ettiğini ve tamamlamaya fırsat bulamadığını da kaydederler. Âşık Çelebi  tezkirelerdeki malumatları vermesinin yanı sıra, eserin bazı sayfalarının kaybolduğunu bildirir (1971: 51b).

Âhî’nin Hüsn ü Dil’i şairin ömrü kifayet etmediği için tamamlanamamış bir eserdir. Buna göre eserin yazılış tarihini şairin ölüm senesi olan 923/1517 olarak kabul etmek gerekir. Âhî’nin Hüsn ü Dil’i şekil bakımından Lâmi’î’nin eserine benzemektedir. Diğer klâsik eserlerimiz gibi tevhid ile başlar. Altı sayfalık bu bölümden sonra iki buçuk sayfalık “sebeb-i telif” bölümü gelir. Âhî’nin, tercüme eserlerde çoğunlukla görüldüğü gibi “sebeb-i terceme” veya Lâmi’î’de olduğu gibi “sebeb-i tahrir” değil “sebeb-i telif” demesi, bir “iddia”nın tezahürü olmalıdır. Lâmi’î, eserinin bu bölümünde Fettâhî’yi; Hüsn ü Dil’i nazmen çeviren Vâlî de Fettâhî, Lâmi’î ve Âhî’yi, yani aynı eseri kendilerinden önce yazanları anarken Âhî’nin Lâmi’î’den hatta eserin tercüme ettiği Fettâhî’den dahi bahsetmemesi de bunun bir göstergesi sayılabilir. Âhî’nin Hüsn ü Dil’inde eski eserlerimizin çoğunda görülen “padişaha övgü” bölümü bulunmamaktadır. Eser mensur olmakla birlikte “nazm, beyt, mesnevî, mısra’, şi’r” gibi başlıklar altında çok sayıda manzumeyi barındırmaktadır. Âhî’nin Hüsn ü Dil’inde hikâye, Dil’in Kasr-ı Visâl’e, Hüsn’ün yanına getirilmesiyle bitmektedir. Eksik kalan kısım Dil’in Gayr tarafından aldatıldıktan sonra cezalandırılarak zindana atılması, Hüsn’ün onu tekrar affetmesi, nihayet Hüsn ve Dil’in evlenmeleri, hikâyenin sonunda Hızr’ın ortaya çıkarak dinî telkin ve tavsiyelerde bulunması bölümleridir. Eserin sonunda, nihayet birbirlerine kavuşan Hüsn ve Dil’in karşılıklı olarak söyleşmelerini ihtiva eden mesnevi tarzında yazılmış bir manzume bulunmaktadır.

Eser, Lâmi’î’nin Hüsn ü Dil'inden konu ve olaylar değil, daha çok dil ve üslûp bakımından ayrılır. Âhî’nin eseri deyimler ve Türkçe kelime kadrosu bakımından çok zengin malzeme taşımaktadır.

Âhi’nin Hüsn ü Dil’inin, hem Türkiye'deki, hem yurt dışındaki kütüphanelerde 99 nüshası tespit edilmiştir (Uzun 2018: V). Âhi’nin eseri önce Asır Gazetesi’nde tefrika edilmiş sonra aynı gazetenin matbaasında Çaylak Tevfik tarafından kitap halinde yayımlanmıştır (1287). Eser üzerine bir doktora (Uzun 2018), bir yüksek lisans tezi (Çakır 1999) hazırlanmıştır.

Hikâyenin geniş özeti için bk. Hüsn ü Dil (Vâlî).