HURDE-İ TARÎKAT (MARMARAVÎ)
tekke edebiyatı
Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî (d. 839/1435-1436 - ö. 910/1505)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin tarîkat âdâbına dâir yazdığı iki risâleden biri. Hurde-i tarîkat, bir tasavvuf terimi olarak “Tarîkatin edeb ve kurallarına ilişkin ufak tefek temel bilgiler” mânâsına gelir. Tarîkate ilk girişten başlayıp tekke eğitiminden mezun oluncaya kadar bir mürîdin kendine, şeyhine, ihvânına, başkalarına ve diğer varlıklara (hayvanlara, bitkilere, çevreye vs.) karşı nasıl davranacağını ortaya koyan bu eser, aynı zamanda bir mürîdin gündelik hayatta, yemekte, konuşurken, günlük ve haftalık evrâd, ezkâr ve ibâdetler sırasında ve seyahat ânında uyması gereken usûl ve âdâb kurallarını da anlatmaktadır.

Özellikle müridin düşünde gördüğü rüyalarla ilgili Marmaravî’nin belirlediği âdâb ve erkâna dair temel ilkeler, tarîkatların tasavvufî eğitimde uyguladıkları sonuç alıcı yöntemleri göstermesi bakımından önemlidir. Buna göre mürid, gördüğü rüyaları gizlemeksizin şeyhine olduğu gibi anlatmalı, rüyasını şeyhine anlatırken yalnız bulunmalı, şeyhi izin vermedikçe rüyasını başkasına anlatmamalı, şeyhinin o rüyayı yorumuna göre davranmalıdır. Zira rüyalar bir müridin mânevî yolculuğunun gidişatını belirleyen en önemli verileri içinde barındırdığından, rüya âdâbına uymak mânevî yükseliş için son derece belirleyicidir.

Tek nüshası Süleymâniye Kütüphanesinde bulunan Hurde-i Tarîkat, geniş bir değerlendirme ile birlikte yayınlanmıştır (Kurnaz-Tatcı-Çeltik 2000). Ayrıca müellifinin hayatı, eserleri ve tasavvufî görüşleri üzerine Doktora tezi hazırlayan Ahmet Ögke (2001: ss. 523-540) tarafından da yayınlanmıştır.

Müellifin biyografisi için bk. "Şemseddin Marmaravî, Ahmed, Yiğitbaşı Velî". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semseddin-marmaravi-ahmed-yigitbasi

Eserden Örnekler


“Buyurmuşlardır ki sâlik şeyh önünde diz çöküp tevbe ve telkîn aldığından sonra, şeyhin elin öpüp ba‘dehû pîş-kadem ile musâfaha eyleye. Ta‘zîm ve tekrîm edip münâkaşa etmeye. Ve avamdan olan musâhiblerin terk eyleye. Dâimâ dervişler ile münâsebet kıla. Âhar tarîkta olan fukarâyı gördükleri vaktin sükût edip vakar üzerine olalar. Ve onların huzûrunda kendilerinin şeyhin medhetmeyeler. Belki onların şeyhin ve azîzlerin medhedeler. Muhabbet etmekle muvâfakat edeler. Ve tarîkdaş olan karındaşlar ile hüsn-i huluk ile geçineler. Avâm iken bile kendinden rücû‘ edip fukarâ kavlin ve fiilin ahz eyleyeler.” (Marmaravî, vr. 385b).

....dervişlere lâzım olan oldur ki, tarîka girip me’zûn olduktan sonra, evvelâ haftada iki gün sâim olmak, dûşenbe günü ve pencşenbe günü sabah namâzın kıldıktan sonra ve usûlü sürdükten sonra altı rek‘at İşrâk namâzın kılalar. Elhâkümü’t-Tekâsür sûresini okuyup duâ edeler. Ve dahi vakt-i duhâda altı rek‘at namâz kıla; ve’d-Duhâ sûresini okuyup duâ edeler. Ve akşam namâzdan sonra iki rek‘at veyâ dört rek‘at salât-i Evvâbîn kılalar; Secde sûresin okuyup secde edeler, duâ edip gideler. Ve gecenin sülüsünü geçtikde, on iki rek‘at Teheccüd namâzın kılalar. Eğer özürsüz bu zikr olunan namâzları terk eylese, tarîk mangırı vereler. Eğer tenhâsında terk ederse, her nâfile namâzın terk ettikde tarîk mangırı vereler.” (Marmaravî, vr. 389b-390a).

Kaynakça


Akkuş, Mehmet (1988). “Yiğitbaşı Velî Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin Hayatı ve Eserleri I-II”. İlim ve Sanat. (21-22): 29-33 / 60-63.

Akkuş, Mehmet (2009). “15. Asrın “Yiğitbaşı Velîsi” Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî’nin Hayatı ve Eserleri”. Manisalı Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Sempozyumu, 26 Nisan 2008, Bildiriler. Manisa: Yiğitbaşı Vakfı Yay. 9-25.

Kurnaz, Cemal – Tatcı, Mustafa – Çeltik, Halil (2000). “Türk Edebiyâtında Mi’yar Geleneği İçinde Yiğitbaşı Ahmed Şemseddin Marmaravî’nin Hurde-i Tarîkat’ı”. Tasavvuf, 1/3: 43-63.

Marmaravî, Yiğitbaşı Velî Ahmed Şemseddîn. Hurde-i Tarîkat. Süleymâniye Ktp., Hekimoğlu Ali Paşa, 438/19, vr. 385b-390a.

Ögke, Ahmet (1999). “Osmanlı Dönemi Tekke Hayâtına Bir Örnek: Yiğitbaşı Velî ve Tarîkat Usûlü”. Osmanlı, C. 4, Ankara: Yeni Türkiye Yay. 521-530.

Ögke, Ahmet (2000). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî: Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.

Ögke, Ahmet (2001). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî: Hayatı, Eserleri, Görüşleri. İstanbul: İnsan Yay.

Ögke, Ahmet (2015). Yiğitbaşı Veli Ahmed Şemseddîn-i Marmaravî Hz. Manisa: Şehzadeler Belediyesi Kültür Yay.

Uludağ, Süleyman (1989). “Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı”. İslâm Ansiklopedisi. C. 2. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 135-136.

Atıf Bilgileri


ÖGKE, AHMET. "HURDE-İ TARÎKAT (MARMARAVÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hurde-i-tarikat-marmaravi. [Erişim Tarihi: 06 Ekim 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 CÂMİ’U’L-ESRÂR (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
2 RİSÂLE-İ TEVHÎD (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
3 MUKADDİMETÜ’S-SÂLİHA (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
4 KEŞFÜ’L-ESRÂR (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
5 RAVZATÜ’L-VÂSILÎN (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
6 İRFÂNÜ’L-MA’ÂRİF (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
7 RİSÂLETÜ’L-HÜDÂ Lİ-ULİ’L-İHTİDÂ (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
8 ATVÂR-NÂME-İ SEB’A (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
9 TABAKÂTÜ’L-EVLİYÂ (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
10 RİSÂLE-İ MAKÂLÂT-I ŞEYH MUHYİDDÎN-İ ARABÎ (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
11 AHVÂLÜ’L-EBRÂR VE’L-MUKARREBÎN (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
12 BAHREYNÜ’L-AŞK (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
13 SİLSİLE-İ EHL-İ TARÎKAT (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
14 USÛL-İ VUSÛL-İ İLÂHİYYE (MARMARAVÎ) Marmaravî, Ahmed Şemseddin, Yiğitbaşı Velî Prof. Dr. AHMET ÖGKE
Görüntüle
15 MENÂKIBÜ’L-ÂRİFÎN (EFLÂKÎ) Eflâkî, Eflâkî Dede, Eflâkî Ahmed Ârifî, Ârifî Doç. Dr. Mehmet Ünal
Görüntüle
16 MEVHÛB-I MAHBÛB (ŞEYHOĞLU) Şeyhoğlu, Baba Yusuf Sivrihisarî Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
17 MÜNYETÜ'L-EBRÂR VE GUNYETÜ'L-AHYÂR (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Taha Orhan
Görüntüle
18 TABSİRATÜ’L-MÜBTEDİ VE TEZKİRETÜ-İ-MÜNTEHİ (KONEVÎ) Konevî, Sadreddin Doç. Dr. Mevlüt Gülmez
Görüntüle
19 KİTÂBÜ’L-MÜNTEHÂ EL-MÜŞTEHÂ ALE’L-FÜSÛS (AHMED BÎCÂN) Ahmed-i Bîcân, Ahmed Bîcân, Yazıcıoğlu Ahmed Bîcân, Şeyh Ahmed Bîcân Efendi bin Sâlih Efendi, Ahmed İbnü’l-Kâtib Dr. Mehmet Bilal Yamak
Görüntüle
20 RİSÂLE-İ ZİKRULLAH (AKŞEMSEDDİN) Akşemseddin, Şemseddin Muhammed Araş. Gör. Harun ALKAN
Görüntüle
21 MİSBÂHU’L-ÜNS BEYNE’L-MA’KÛL VE’L-MEŞHÛD FÎ-ŞERHİ MİFTÂHİ’L-GAYB (FENÂRÎ) Fenârî, Mollâ Fenârî, Şemseddîn Muhammed b. Hamza, Şemseddîn Muhammed Efendi Diğer Edibe Taş
Görüntüle
22 ŞERH-İ HADİS-İ ERBÂİN (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba Prof. Dr. Enbiya Yıldırım
Görüntüle
23 ZİKİR RİSÂLESİ/ KELİME-İ TEVHİD ZİKRİ RİSÂLESİ (SOMUNCU BABA) Somuncu Baba, Hamîdüddîn-i Aksarâyî Diğer Tuğba Nurlu Ertürk
Görüntüle
24 KÂŞİFÜ'L-ESTÂR AN VECHİ'L-ESRÂR (ŞEYH HÂMİD-İ VELÎ) Şeyh Hâmid-i Velî Öğretmen TALAT OLGUN
Görüntüle