İbrâhim Hanîf  Efendi (d. ?/? - ö. Şevval 1189/Aralık 1775) tarafından Kâdî İyâz’ın (ö. 544/1149) peygamber sevgisine ve Hz. Peygamber’in Müslümanlar üzerindeki haklarına dair telif ettiği eş-Şifâ bi-Ta‘rîfi Hukûki’l-Mustafâ isimli eser üzerine yazılan Türkçe şerh. Eserin müellif nüshası Süleymaniye Kütüphanesi Nuruosmaniye Koleksiyonu 725 numarada bulunmaktadır. 2a sayfasında eserin adı, Hulâsatü’l-Vefâ fî Şerhi’ş-Şifâ olarak belirtilmiştir. Bununla birlikte Keşfü’z-Zünûn zeylinde eser adının, müellifin oğlu Ahmed Tahir Efendi tarafından yalnızca “Hulâsatü’l-Vefâ” olarak kaydedilmesine (Hacı Halife 1835: 598) bakılırsa eserin bu isimle tanındığı anlaşılmaktadır.

İbrâhim Hanîf Efendi, eserini dönemin Şeyhülislâmı ve bilinen ilk Türkçe Şifâ şerhinin müellifi İshak Efendi’ye (ö. 1147/1734) ithaf etmiştir . Eserin bazı nüshalarında Şeyhülislâm İshak Efendi’nin, İstanbul Kadısı Mehmed Esad’ın ve Anadolu Kazaskeri Mirzazâde Ahmed Neylî’nin birer takrizi yer almaktadır. Kaynak metnin de yer aldığı 635 varaktan oluşan şerh, 1148/1735 tarihinde telif edilmiştir. Telif tarihi için hatimede “Temme’ş-Şifâ bi-Avni’l-Vâsi’ ibaresiyle tarih düşürülmüştür. Müellif nüshasında kaynak metnin üzeri kırmızı mürekkeple çizilerek; kaynak metin, şerh metninden ayırt edilmiştir.

Şerhte, Aliyyü’l-Kârî (ö. 1014/1605) ve Şihâbüddîn Hafâci’nin (ö. 1069/1659) Şifâ şerhleri temel kaynak olarak kullanılmıştır. Gerekli yerlerde bu şerhlerdeki Arapça ibareler tercüme edilmiş, kimi zaman da aynen iktibas edilmiştir. Şerhte bazı kelimelerin anlam ve kökenlerine dair açıklamalar da yer almaktadır. Metin önce parça parça tercüme edilmiş, tam bir cümle yahut paragraf ölçüsünde anlam tamamlanınca tekrar tefsiri mahiyette toparlayıcı bir tercüme yapılmıştır. Müellif yer yer edebî bir üslup kullanmıştır. Hz. Peygamber tavsifleri, “öldü” tabiri yerine çeşitli edebî ifadelerin kullanılması, bazı kişilerin ölümüne tarih düşürülmesi, Hanîf'in üslubunun dikkat çeken özelliklerindendir.

Şifâ şerhleri içinde müstesna bir yere sahip olan mezkur şerh, müellifinin “Şârih-i Şifâ” lakabıyla anılmasına vesile olmuştur. Eserin yazmalarının çokluğu, bu şerhin Şifâ okuma meclislerinde yardımcı Türkçe kaynak olarak kullanılmış olma ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Eserin birçok matbu (bk. Kaynakça) ve yazma nüshası olup bazı önemli yazma nüshaları şöyledir: Süleymaniye Kütüphanesi, Esad Efendi Koleksiyonu, 356; Süleymaniye Kütüphanesi, Halet Efendi Koleksiyonu, 60 ve 61; Süleymaniye Kütüphanesi, Hamidiye Koleksiyonu, 329 ve 330; Süleymaniye Kütüphanesi, Nuruosmaniye Koleksiyonu, 724-725-726-802; Süleymaniye Kütüphanesi, Serez Koleksiyonu, 378 ve 379; Selimiye Yazma Eser Kütüphanesi, 4573; Fransa Milli Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar, 184 ve 185; Hafız Ahmet Ağa Kütüphanesi, 274; İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi, Türkçe Yazmalar Koleksiyonu, 7336 ve 9304; Milli Kütüphane, Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, 1672 ve 1937.

Eser üzerine İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde, Zeynep Cevahir Aydın tarafından bir doktora tezi hazırlanmaktadır.

Yazarın biyografisi için bk. “Hanîf, İbrahim Hanîf Bey”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hanif-ibrahim-hanif-bey