Yâ’kûb Afvî’nin İmâm-ı A‘zam ve mezhebi hakkındaki risâlesidir. Arapça kaleme alınan eserin ismi, Ebû Hanîfe’nin mezhebi hakkında kısa, öz izâh anlamına gelmektedir. Yazımı 2 Cemâziyelevvel 1148’de (20 Eylül 1735) bitmiştir. Risâlenin ulaşılabilen tek nüshası, H. Selimağa Kütüphanesi Hüdâî Efendi koleksiyonunda 392/3 envanter numaralı mecmuanın 49b-51b varakları arasındadır. Müstensihi, eski Galata kadılarından olup Filibe’de de kadılık yapan Hasan Efendizâde Mehmed Azîz, istinsah tarihi, 17 Safer 1149’dur (27 Haziran 1736).

Şeyh Afvî bu risâleyi, Ebû Hanîfe ve mezhebi hakkında kendisinden bilgi isteyen ihvânı için yazmıştır. Hulâsatü'l-beyân, iki bâb ve bir hâtimeden meydana gelmektedir. İmâm Ebû Hanîfe’nin fıkıh anlayışı, mezhebi ve diğer mezheplere tercih ediliş sebebi ilk bâbın konusudur. Müellife göre Ebû Hanîfe’yi bu ilimde üstün kılan vasıflarının başında, onun sahabe döneminde doğmuş olup tâbiîn döneminde fıkıh tahsil etmesidir. Şâbî, Tâvus ve Atâ gibi tabiînden olan zevâtala münâzara etmiştir. Fıkhı ilk tedvin eden, bu konuda kitap telif eden İmâm Ebû Hanîfe’dir. Rivâyete göre 400 öğrencisi olmuştur. Bunlar fıkıh ilmi yanında hadis, siyer, Arap dili ve hesap ilimlerinde de âlim şahsiyetlerdir. Ferâiz hakkında da ilk defa Ebû Hanîfe eser ortaya koymuştur. Müellif bu bölümde zaman zaman Ebû Hanîfe ile İmâm Şâfî’yi mukayese etmiştir. İkinci bâb, Ebû Hanîfe’nin kısaca biyografisi ve bazı menkıbeleri ile ilgilidir. Şeyh Afvî onun ilim ve ahlak bakımından kemâlini, talebelerinin çokluğunu, mezhebine tâbi olanların ziyâdeliğini Hz. Ali’nin duâsının kabulü olarak değerlendirmiştir. Çünkü Ebû Hanife küçükken babası Sâbit Hz. Ali’yi ziyâret etmiştir. İmam Ali de zürriyetinin bereketli olması için ona duâ etmiştir. Müellif Ebû Hanîfe’nin muâsırı olan alim ve zâhidlerin onun hakkındaki sitâyişkâr sözlerini nakleder. Buradaki vurgu onun ilmi yanında ibâdet hayâtı, zâhidâne yaşayışı üzerinedir. Talebeleri arasında İbrâhim b. Edhem, Fudayl b. Iyâz gibi meşhur sûfiler de vardır. Eserin hâtime bölümü, müçtehidlerin şer‘î delillerden hüküm çıkarabilmelerine göre derecelerine dairdir. İlk mertebedekiler şeriatta müçtehidlerdir. Dört mezhep imamı ve onların yolunu takip edip esasları belirleyen fukaha bu mertebede yer alır. Bu ilkinin dışında müellif altı kategori daha zikretmiştir.

Müellifin biyografisi için bk. “Afvî, Yakub”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/afvi-yakub