Sun’ullah Gaybî tarafından kaleme alınmış olan ve günümüzde de bilinen manzûmesi. Hakiki bir mutasavvıf, değerli bir şair olan, Kütahya’nın edebî ikliminde yetişmiş şairler arasında halkın kendisine layık gördüğü “Huda Rabbim Sultan” ismiyle bilinen Sun'ullah Gaybî, eserinin adını manzûmenin “Hudâ Rabbim benim hakka Muhammeddir resulû’llâh / Hem İslâm dinidir dinim kitabımdır Kelamu’llâh” beytiyle başlamasından dolayı “Hudâ Rabbim şeklinde vermiştir. Şair, eseri aruz vezninin çok kullanılan kalıblarından biri olan hezec bahrinin mefâ’îlün / mefâ’îlün / mefâ’îlün / mefâ’îlün kalıbıyla kaleme almıştır.

Gaybî’nin neşredilen tek eseridir. Manzûme bazı nüshalarda elli beyit, bazı nüshalarda da elli iki beyit olarak verilmektedir. “Hudâ Rabbim benim hakka Muhammeddir resulû’llâh / Hem İslâm dinidir dinim kitabımdır Kelamu’llâh” beytiyle başlamakta; Dilimdeki olan ikrar ve kalbimde olan tasdik eyledim / Senin hıfz-ı emânında emânet ola yâ Allâh” beytiyle hitam bulmaktadır. Eser girizgâh ile başlar. Bu bölümde kelime-i şehâdet ile özetlenen İslâm amentüsüne inandığını Hanefi mezhebine sımsıkı bağlı bir ehl-i sünnet ve’l-cemaat olduğunu Hz. Adem’in soyundan geldiğini ve Hz. Muhammed milletinden olduğunu, Allah’a şeksiz ve şüphesiz bağlı olarak iman ettiğini önemle belirtir (Kemikli 2001: 493). Bu bölümden sonra eser üç kısma ayrılır. Birinci kısımda imanın şartları olan amentünün şerhi niteliğindedir. İmanın altı şartının her biri bir kısmı ifade eder. Yüce Allah'ın zatının gereği olan ezelî ve ebedî olan sıfatlar (sıfat-ı subûtiyyenin), meleklerin, kitapların, peygamberlerin, kazâ ve kader ile âhiretin hak olduğu bölümdür. İkinci bölüm ise, İslâm’ın şartları, namazın, abdestin, guslün ve teyemmümün farzları hakkındadır. Üçüncü ve son bölümde de yüce Allah’a yakarış ve istiğfar kısmı yer almaktadır. Eserin içeriğinden de anlaşılacağı üzere, Sünni-Hanefî inancını ortaya koyan kısa bir ilmihal niteliğindedir (Kemikli 2000: 70).

Eserin Gaybî’ye ait olup olmadığı tartışma konusudur. Manzûmenin gerek yazıldığı dönem gerekse daha sonraki dönemlerde Kütahya halkı tarafından dilden dile sevilerek söylenmesi ve gönüllere çok fazla tesir etmesi, halkın şairi bu manzume ile tanınmasından dolayı eserin Gaybî’ye ait olduğu düşüncesi ön plana çıkmaktadır (Doğan 1997: 33). Bu eserin tartışma konusunun nedeni, şairin kimliği etrafında cereyan etmektedir. Manzûmenin Bayrâmî-Melâmîliğin önemli şairlerinden Sun’ullâh Gaybî’ye ait olmadığı fikri Abdülbâki Gölpınarlı tarafından dillendirilmiştir. Bu manzumenin sûfî şair ve mütefekkir Erzurumlu İbrâhim Hakkı’ya ait olduğunu, fakat an’ane olarak Gaybî’ye isnat edildiğini söylemektedir (Gölpınarlı 1992: 217). Eserin Gaybî’ye ait olduğu konusunda ilk görüşü ise İsmail Hakkı Uzunçarşılı dile getirmiş ve gerekçe olarak da Gaybî’nin İbrahim Hakkı’dan bir asır önce yaşamış olmasından dolayı Gaybî’nin bu eseri alıntılamasının imkânsız olduğu kanaatini belirtip eserin gerçek sahibinin Gaybî olduğunu ileri sürmüş ve bu görüşünü kuvvetlendirmek için halk arasında anlatılan bir menkabeyi de delil olarak göstermiştir. Bu menkabeye göre, Melâmî meşrep olan şâir, vahdet-i vücût tasavvuf anlayışı dolayısıyla Kütahya ulemâsı tarafından zındıklıkla suçlanmıştır. Ulemânın bu olumsuz tavrı kısa zamanda halk arasında da yayıldığından şâir hakkında olumsuz düşünceler ortaya çıkmıştır. Gaybî de tasavvuf dilini anlamayanlara karşı kendinin dinî akîde ve düşüncelerini ortaya koymak bakımından bu eseri kaleme almıştır. Şâirin İslâm itikad ve ibâdet ilkelerine olan bağlılığını ifade eden bu manzûme, şâirin vefatında başucunda bulunmuş, bunun üzerine hakkında kötü zan besleyenler düşüncelerinin yanlışlığını görerek tövbe etmişlerdir (Uzunçarşılı 1932: 238; Kemikli 2001: 493).

Yine başka bir görüşe göre İbrahim Hakkı ünlü eseri Mârifet-nâme'de, Gaybî'ye nisbet edilen nüshalardan kısmen farklı olarak bu manzûmeye yer vermiştir. Ancak İbrahim Hakkı'nın tâc beytinde açıkça mahlasını kullanması ve Gaybî’den de hiç bir şekilde bahsetmemesi, manzûmenin kendi eseri olduğu düşüncesinin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Nitekim Mârifet-nâme'de geçen bu manzûme, daha sonra Fâtih Câmii vâizlerinden olan Süleyman Efendi'nin delâletiyle Erzurûmî Mağfur İbrahim Hakkı Hazretlerinin Âsâr-ı Bedî’ası adıyla müstakil olarak iki defa yayınlanmıştır. Üçüncü olarak da İbrahim Hakkı'nın metniyle hemen hemen aynı özelliklere sahip bir yazma nüshada, nüshanın başındaki “Seyyid Muhammed Nur Arabî Dîvânı” ifadesinden hareketle eserin Nûru’l-Arabî’ye nispet edilmiştir (Kemikli 2001: 493). Bu bilgiler ışığında ortada bir eser ve bu eserin şairi olarak ileri sürülen ayrı ayrı dönemlerde yaşamış üç farklı şâir verilmektedir. Konu hakkında araştırma yapanların ortak görüşü, Gölpınarlı’nın detaylı bir araştırma ve inceleme yapıp kararı vermesi daha doğru olacağı yönündedir.

Manzûmenin birçok yazma nüshası mevcuttur. Bunlardan bazıları; Konya Mevlânâ Müzesi Abdulbâki Gölpınarlı Yazmaları, Nr. 110; Konya Mevlânâ Müzesi Abdulbâki Gölpınarlı Yazmaları, Nr. 150; Kütahya Vahid Paşa İl Halk Kütüphanesi Yazmalar Bölümü, Nr. 1273/2; Kütahya Vahid Paşa İl Halk Kütüphanesi Yazmalar Bölümü, nr.1325; Bursa Haraçcıoğlu Kitaplığı, Nr. 867/25, Bursa Eski Eserler Kütüphanesi, Genel, Nr. 2287'de kayıtlı nüshalar vardır.

Sun’ullah Gaybî’nin biyografisi için bk. “Sun'ullah Gaybî, Kütahyalı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sunullah-gaybi-kutahyali