- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ
- Eser Yazılış Tarihi:1027/1618
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Mensur
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Tenkit
- Yayın Tarihi:05/08/2022
HUCCETU'S-SEMÂ' (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ)
semâ ve devrân risalesiRüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi (d. ?/? - ö. 1041/1631)
ISBN: 978-9944-237-87-1
17. yüzyıl Mevlevî Şeyhi İsmâîl Rüsûhî Efendi’nin Mevlevîlikteki semâ’ kavramına ilişkin eseri.
İsmâîl Rüsûhî Efendi’nin Mevlevîliğin usul ve erkânına ilişkin eserleri arasında öne çıkan Huccetü’s-Semâ‘, devrinin sıcak tartışma konularından olan semâ ve devrân konusunu irdelemektedir. 17. yüzyıl Osmanlı ilim erbabı arasında fikir ayrılıklarına sebep olan bu konu, İsmâîl Rüsûhî Efendi’nin üzerinde önemle durduğu bir husustur. Kadızâdeliler adıyla bilinen müderrislerin semâ, devrân, musıki, tütün ve kahve konusundaki olumsuz fetvalarına karşı Rüsûhî Efendi bu hususları savunan bir yaklaşımla çeşitli eserler yazmıştır. Huccetü’s-Semâ‘ da bu çerçevede kaleme alınmıştır. Müellif, döneminin bu can yakıcı sorununa ilmî açıdan çözüm bulmaya çalışmış ve Şeyhülislâm Yahyâ Efendi başkanlığındaki ilmî heyete takdim etmiştir (Arpaguş 2007: 371).
Eser üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm raks ve devran konusuna hasredilmiştir. İkinci bölümde Mevlevî zikrinin önemli unsurlarından olan semâ’ın mübah olduğu savunulmaktadır. Üçüncü bölümde ise saz ve def gibi çalgıların çalınmasına dairdir. İsmâîl Rüsûhî Efendi, her üç konuda da yapılan işin niyeti ve keyfiyeti üzerine tartışılması gerektiğini, bu hususların bizatihi haram sayılmaması gerektiğini savunur.
Kütüphanelerde birçok nüshası bulunan Huccetü’s-Semâ', M. Serhan Aytan tarafından yeni yazıya aktarılmıştır (1995). Safi Arpaguş bu risâleyi günümüz alfabesine aktaran ikinci isimdir (2007). Bayram Akdoğan ise risâleden hareketle müellifin musıki anlayışını değerlendiren bir çalışma yapmıştır (1991).
Eserden Örnekler
İkinci Bâb
Semâ’ın İbâhati Beyânındadır.
Ey azîz ma’lûm olsun ki, hakîkat- i semâ’ taab-I vakitten rahat taleb etmekliktir. Ve gumûm-i ahvâlden teneffüs etmekliktir. Pes bu semâ’ın ibâhati üzere biz delâil zikr ederiz. Ondan sonra semâ’a münkir olana cevâb veririz. Ve semâ’ın ibâhatine delîl eǧer ki kelâm-ı sikâttan ve kütüb-i mu’teberâttan ve mutavvelâttan çok kelâm oldu. Lâkin etfâl-i şerîatin fehmine lâyık olmadı.
Pes ben murâd eyledim ki, bunda alâ kânûni’ş-şer’ cevâb verem. Pes ben îrad eyledim evvelâ sikâtın ibâhat-i semâ’da olan kavillerini ve ol ekâvîlin cümlesinden Hz. Ebû Tâlib Mekkî’nin kavli Kûtü’l-Kulûb’da semâ’ın ibâhatini cemâat-i sahâbeden nice kimselerden nakl eyledi. Ve ehl-i sünnetten dahi nice kimselerden nakl eyledi. Pes buyurdular ki; Ashâb-ı kirâmdan Abdullah b. Câfer semâ’ eyledi. İbn-i Zübeyr ve Muǧîre b. Şû’be ve Muâviye etmediler. Gayrleri semâ’ eylediler. Ve dahi Ebû Tâlib Mekkî buyurur ki; bu fiili işlediler seleften çok kimseler, sahâbe-i kirâm hazerâtından ve tâbiînden. Ve Ebû Tâlib buyururlar ki, dâimâ Hicâziyyûn bizim katımızda Mekke’de semâ’ istimâ’ ederlerdi, efdal-i eyyâmda, eyyâm-ı teşrîk gibi günlerde ve ba’zı eyyâm-ı sürûrda.Ve ehl-i Medîne dahi ehl-i Mekke ile semâ’ üzere müdâvemet ve müvâzabet eylemeden hâli’ olmadılar ilâ zamâninâ hâzâ. Ve Ebû Hasan Askalânî evliyâullahtan bir kimsedir, semâ’ ederdi. Ve kemâl-i veleh ve izhâr-ı şûriş ederdi. Ve bu semâ’ hususunda bir kitâb tasnîf eyledi ki, ol kitâbda semâ’a münkir olanları reddeyledi. Ve kezâlik evliyâullahtan nice cemâat semâ’ hususunda nice kitaplar tasnîf edip münkir-i semâ’ olanları reddeylediler (Arpaguş 2007: 388).
Kaynakça
Akdoğan, Bayram (1991). İsmail-i Ankaravî’nin Hüccetü’s-semâ‘ Adlı Eserine Göre Musikî Anlayışı (Mevlevîliğin Musiki Görüşü). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
Arpaguş, Safi (2007). “Hüccetü’s-Semâ’-XVII. Yüzyıl Osmanlı Toplumunda Musıki, Semâ ve Devran Hakkındaki Dinî Tartışmalar ve İsmail Ankaravî’nin Semâ Müdafaası”. Marife (3): 369-399.
Aytan, M. Serhan (1995). İsmail Ankaravi ve Huccetü’s-Semâ. Sanatta Yeterlik Tezi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | RİSÂLE FÎ HAKKI'S-SEMÂ (RÜSÛHî, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
2 | RİSÂLETÜ'T-TENZÎHİYYE FÎ ŞE'Nİ'L-MEVLEVİYYE (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
3 | RİSÂLE-Yİ USÛL-I TARÎKAT VE BEY’AT (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
4 | SÜLÛKNÂME-Yİ ŞEYH İSMÂÎL (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
5 | MİNHÂCU’L-FUKÂRÂ (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
6 | DERECÂTU’S-SÂLİKÎN (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
7 | RİSÂLE-Yİ UYÛN-I İSNÂ AŞERE (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
8 | MAKÂSIDU’L-ALİYYE FÎ ŞERHİ’T-TÂİYYE (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
9 | ŞERH-İ KASÎDE-İ MÎMİYYE EL-HAMRİYYE (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂ'İL ANKARAVÎ EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâ'il Ankaravî Efendi | Dr. Öğr. Üyesi MUHAMMET İNCE |
Görüntüle | ||
10 | HİKEMU’L-MUNDERİCE FÎ ŞERHİ’L-MUNFERİCE (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
11 | İZÂHU’L-HİKEM/ŞERHU HEYÂKİLİ’N-NÛR (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
12 | ZUBDETÜ'L-FUHÛS FÎ NAKŞİ'L-FUSÛS (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
13 | FUTÛHÂT-I AYNİYYE (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
14 | MİSBÂHU’L-ESRÂR (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
15 | ŞERH-İ EHÂDÎS-İ ERBA’ÎN (RÜSÛHÎ, ŞEYH İSMÂÎL EFENDİ) | Rüsûhî, Şeyh İsmâîl Efendi | Prof. Dr. Ahmet TANYILDIZ |
Görüntüle | ||
16 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
17 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
18 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
19 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
20 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
21 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
22 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
23 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
24 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
25 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |