HİLYE-İ SA'ÂDET (CEVDET PAŞA)
hilye
Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı (d. 1238/1823 - ö. 1313/1895)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ahmed Cevdet Paşa’nın Peygamber Efendimiz’in (s.a) dış görünüşünü, vücut güzelliklerini, güzel sıfatlarını anlattığı eseri. Ahmed Cevdet Paşa Kısas-ı Enbiyâ adlı eserinde hilye-i Nebevî ile ilgili rivayetlerde nakledilen bilgilerin tamamını derleyerek güzel bir mensur hilye meydana getirmiştir. Hilye-i Saadetler bir bakıma Peygamber’in fotoğrafının yerini tutmaktadırlar. Kağıtlara yazılarak ceplerde taşınmış ve böylece her an Peygamber’le olma ihtiyacını giderilmiştir (Yardım 1978: 20). Eser; güzel ahlâk, hâl ve hareketler, tavır ve davranışlardan bahsetmesi bakımından şemâil özelliği de gösterir.

Müstakil bir eser hüviyeti göstermeyen eser Ahmed Cevdet Paşa’nın Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârîh-i Hulefâ’sının 4. cüzünde yer alan 3 buçuk sayfadan oluşan kısa bir metin olup Evsaf-ı Seniyye-i Muhammediyye başlığıyla başlar. Çoğunlukla Tirmizi’nin Kitâb'üş-Şemâil’in-Nebî eserinden yararlanılmıştır.

Eserin girişi kısmında Peygamber Efendimiz insanların en mükemmeli olarak nitelendirilir. Devamında güler yüzlü olması ve fiziksel yapısının kusursuzluğundan bahsedilir. Boyu, alnı ,göğsü, omuzları, avuçları, elleri, parmakları, ayakları, cildi bahsedilen diğer hususlardır. Özellikle yüzü ayrıntılı bir şekilde tasvir edilmiştir. Fiziksel özelliklerinin yanında ruhsal özelliklerinden de bahsedilir. İnsanların en cömerdi, en doğru sözlü olanı, en arkadaş canlısı Hz. Peygamberdir.

Eser tatlı ve veciz bir üslupla yazılmıştır. Bu alanda kendisinden sonra yazılan eserleri etkilemiş, eserdeki bilgiler müellifler tarafından aynen aktarılmıştır.

Ahmed Cevdet Paşa’nın bu eseri 1304/1886 tarihinde, Hattat Hacı Ahmed Arif Efendi tarafından güzel bir nesih ile levha haline getirilerek Matbaa-yı Osmaniye’de basılmıştır. İ.B.B. Atatürk Kitaplığı Sayısal Arşiv ve e-Kaynaklarında Bel_Osm_K.05015/02, Bel_Osm_K.04374/04, Bel_Osm_K.01297/02 demirbaş numaralarıyla kayıtlıdır. Ali Yardım’ın Hilye-i Saadet Peygamber Efendimiz’in Yaratılış Güzellikleri çalışması eserle ilgili yapılan en güzide çalışmalar arasındadır.

Şairin biyografisi için bk. “Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/cevdet-pasa-ahmed-cevdet-pasa-lofcali

Eserden Örnekler


Resûl-i Ekrem ve Falır-i Âlem Muhammedü'l Mustafâ sallallâhü aleyhi ve sellem hazretleri, hilkatçe ve ahlâkça nev-i benî âdemin ekmeli idi. Hep, enbiyâ-i ʻizâm aleyhimü's-salâtü vesselâm hazarâtı, tâmü'l-âzâ ve güzel yüzlü olup Habîb-i Hüdâ, onların en güzeli idi.

Mübârek cismi güzel, hep âzâsı mütenâsip, endâmı gayet matbûʻ, alnı ve göğsü ve iki omuzlarının arası ve avuçları geniş, boynu uzun ve mevzûn ve gümüş gibi saf, omuzları ve pazuları ve baldıları iri ve kalın, bilekleri uzun, parmakları uzunca, elleri ve parmakları kalınca idi. Mübârek karnı göğsü ile berâber olup şişman değil idi ve ayaklarının altı çukur olup düz değil idi. Uzuna karîb orta boylu, iri kemikli, iri gövdeli, güçlü kuvvetli idi. Ne zayıf, ne semiz, belki ikisi ortası ve sıkı etli idi. Mübârek cildi ise ipekten yumuşak idi.

Kemâl-i îtidâl üzre büyük başlı, hilâl kaşlı, çekme burunlu, az değirmi çehreli ve söbüce yüzlü idi. Şişman yüzlü ve yumru yanaklı değildi.

Kirpikleri uzun, gözleri kara ve güzel büyücek ve iki kaşının arası açık, fakat kaşları birbirine karîb idi. Çatık kaşlı değil idi. Ve iki kaşının arasında bir damar var idi ki, vakt-i gazabda kabarıp görünür idi […] (Ahmet Cevdet 1331: 364).

Kaynakça


Ahmet Cevdet (1331). Kısas-ı Enbiyâ ve Tevârîh-i Hulefâ. Dersaâdet: Kanaat Matbaası.

Bursalı Mehmed Tahir (1333). Osmanlı Müellifleri. C. II. İstanbul.

Halaçoğlu, Yusuf ve M. Akif Aydın (1993). "Cevdet Paşa". İslam Ansiklopedisi. C. VII. İstanbul: TDV Yay. 443-450.

Yardım, Ali (1978). “Hilye-i Saadet Peygamber Efendimiz’in Yaratılış Güzellikleri”. Kubbealtı Akademi Mecmuası. 1: 12-25.

Atıf Bilgileri


ZENGİN, Akın. "HİLYE-İ SA'ÂDET (CEVDET PAŞA)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hilye-i-sa-adet-cevdet-pasa. [Erişim Tarihi: 07 Temmuz 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
2 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
3 ESMÂ-İ ŞERÎFE ŞERHİ (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Akın ZENGİN
Görüntüle
4 MUKADDİME-İ İBNİ HALDÛN'UN FASL-I SÂDİSİ'NİN TERCÜMESİ (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Akın ZENGİN
Görüntüle
5 TEZÂKİR (AHMED CEVDET PAŞA) CEVDET PAŞA, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Dr. Öğr. Üyesi deva Özder
Görüntüle
6 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
7 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
8 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
9 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
10 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
11 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
12 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
13 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
14 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
15 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle