Abdullah Salahaddîn-i Uşşâkî (Salâhî)’nin hilye türünde ve fe’ilâtün / fe’ilâtün / f fe’ilün kalıbıyla 421 beyitten ibaret mesnevi tazındaki manzum eseri. Salâhî’nin eserine verdiği isim “Hilye-i Haseneyni’l-ahseneyn”’dir. “Hasaneyn”, Hasan ile Hüseyin; “ahseneyn” ise onların sıfatı olup en güzel manasındadır. Şair bu eserini, kendisinden önce kaleme alınan Mehmed Hâkânî (ö.1015/1606)’nin Hz. Peygamber için yazdığı Hilye-i Hâkânî’si, Cevrî Dede (ö. 1065/1654)’nin Hilye-i cehâr-yâr-ı güzîn’i ve Neşâtî Ahmed Dede (ö.1085/1674)’nin Hilye-i Enbiyâ’sını zikrederek o zamana kadar kaleme alınmamış olan Hz. Hasan ile Hz. Hüseyin’in hilyelerini konu edinerek yazmıştır. 

Hilye, dönemine göre sade bir ile Türkçe ile kaleme alınmış olup Hz. Hasan’ın başı ile göğsü arası, Hz. Hüseyin’in de göğsünden aşağısının Hz. Peygambere benzediğine dair Hz. Ali’den gelen bir rivayete dayanarak her iki torununun vücut ve yüz vasıflarını konu edinmektedir. Eserin muhtevasındaki başlıklar şöyledir: Giriş (1-27 beyit); münâcât başlığı altında Hz. Peygamber’e na’t, Sahâbeden istimdâd (28-120 beyit); Sebeb-i nazm-ı kitâb (121-154); Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’i hakkında (155-164; Hilye-i Hz. Hasan (165-262); Hilye-i Hz. Hüseyin (263-349); Münâcât (350-403) ve Hâtime (404-421) (Sona, Fâtih s. 84-101).  Salâhî, Hz. Hüseyin’in hilyesini nazm ettikten sonra Kerbelâ’da ailesiyle birlikte feci şekilde şehid edilmesinden dolayı duyduğu elem ve hüznünü dile getirdiği elli dört beyitlik münâcât kısmı mersiye tarzındadır. Ferağ kaydında Hilye’nin yazılmasındaki maksat ve telif tarihi olan 1153/ (1740-1741) şu beyitlerde açıkça belirtilmektedir: Garaz-ı cümle Salâhî-i bî-kes İntisâb-ı der-i devletleri pes Bin yüz elli üçe vardıkta tamam Oldu bu nazm edüben hatm-i kelâm Bu eserden dahi bu idi matlûb Bir duâ eyleye erbâb-ı kulûb Hilye-i Haseneyni’l-Ahseneyn’i Doç. Dr. Fatih Sona, eserin tespit ettiği altı nüshasından karşılaştırmak suretiyle tenkitli metin olarak yayınlamıştır (2013).

Şairin biyografisi için bk. “Salâhî, Abdullah Salâhaddîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/salahi-abdullah-salahaddin