- Yazar Biyografisi (TEİS)
Rızâ, Neccâr-zâde Şeyh Rızâ - Madde Yazarı: Prof. Dr. Mehtap Erdoğan Taş
- Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Divan-Tekke Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Hilye
- Yayın Tarihi:10/11/2021
HİLYE-İ HÂCE BAHÂEDDİN ŞÂH-I NAKŞİBEND
manzum hilyeRızâ, Neccâr-zâde Şeyh Rızâ (d.1090/1679-80-ö.1159/1746)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Necccâr-zâde Şeyh Rızâ (d.1090/1679-80-ö.1159/1746) tarafından yazılan ve hilye olarak tanımlanan ancak hilye özelliği göstermeyen manzume. Eser, aruzun “fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilâtün fâ‘ilün” kalıbıyla yazılmış 75 beyitlik bir mesnevidir. Manzumenin 30 beyti Arapça ve Farsça, 45 beyti Türkçedir. Arapça ve Farsça bu beyitler Türkçe beyitlerin arasına dağınık olarak yerleştirilmiştir. Neccâr-zâde Rızâ’nın manzumesinin konusu, İslam dünyasının Kâdiriyye’den sonra en yaygın ikinci tarikatı olan Nakşibeniyye tarikatının kurucusu olarak kabul edilen Bahâeddîn Nakşibend’in övgüsüdür (Erdoğan 2013: 840).
Neccâr-zâde Rızâ, her ne kadar mesnevisini "hilye" olarak tanımlasa da içerik açısından bakıldığında aslında bu manzume hilye özelliği göstermez. Bahâeddîn Nakşibend’in herhangi bir uzvunun tasvir edildiği tek bir beyit bile bulunmaz. Bazı hilyelerde hilyesi verilen kişinin net bir fizikî portresi çizilemese bile bazı uzuvlarının divan şiirinin klasik benzetmeleri çerçevesinde övgüsünün yapıldığı görülür. Ancak Neccâr-zâde Rızâ’nın manzumesi bu özelliği bile taşımaz. Şair muhtemelen elde bilgi bulunmaması sebebiyle Bahâeddîn Nakşibend’in tasvirini yapamamıştır.
Üzerindeki su lekeleri dolayısıyla bazı yerleri tamamen okunamaz durumda olan bir nüshası vardır. Manzume üzerine Fatma Hilal Üzer (2002), Mehmet Özdemir (2012) ve Mehtap Erdoğan (2013) çalışmıştır.
Şairin biyografisi için bk. “Rızâ, Neccâr-zâde Şeh Rızâ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/riza-necccarzade-seyh-riza
Eserden Örnekler
Kultü fi’l-hilyet bi-tahrîri’l-kalem zikra’l-Celîl
Kâne bi’r-rûhâniyât nûran hüve’l-vasfü’l-Cemîl
Der-ser-i ni‘met-i Yezdân hem-çü bismillâh nîst
Ez-berây-ı kurb-ı Rahmân hem-çü bismillâh nîst
Hilye-i Hâce Bahâüddîn Şâh-ı Nakşibend
Şeb-i ahfâya virür fer vasf-ı mâh-ı Nakşibend
Ez-berây-ı zikr-i ahfâ sîne-dâred kûs-ı aşk
Saltanat-kerd rûh-ı sultânî ki Keykâvûs-ı aşk
Ez-berây-ı tevhîd-i Hak kul hüva’llâhû ehad
Der-felek-i dil nümûde nûr-ı Allâhü’s-samed
Kultü lem yelid ve lem yûled li-ecli’l-i‘tikâd
Lâ şerîke leh ve lem yekün lehû küfven ehad
Âyine-i sırdadır manzara-i dîdâr-ı şeyh
Tûti-i rûha gıdâ nutk-ı şeker-güftâr-ı şeyh (Erdoğan 2013: 842).
Kaynakça
Erdoğan, Mehtap (2013). Türk Edebiyatında Manzum Hilyeler. İstanbul: Kitabevi Yay.
Özdemir, Mehmet (2012). “Türk Edebiyatında Manzum Hilye Türü ve Neccarzâde Rızâ’nın Hilye-i Hâce Bahâüddîn Şâh-ı Nakşibend’i”. Türkish Studies, (7/3): 1973-1992.
Üzer, Fatma Hilal (2002). Türk-İslam Edebiyatında Evliya Hilyeleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
| # | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | DÎVÂN (RIZÂ) | Rızâ, Neccâr-zâde Şeyh Rızâ | Doç. Dr. Lokman Taşkesenlioğlu |
Görüntüle | ||
| 2 | TERCEME-İ MUHTASARU'L-VELÂYET | Rızâ, Neccâr-zâde Şeyh Rızâ | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
| 3 | HAC-NÂME (NECCÂR-ZÂDE RIZÂ) | Rızâ, Neccâr-zâde Şeyh Rızâ Efendi | Doç. Dr. Ahmet Karataş |
Görüntüle | ||
| 4 | ER-RİSÂLE FÎ BEYÂNİ’L-İ’TİKÂD VE’L-AMEL VE’L-AHLÂK | Rızâ, Neccâr-zâde Şeyh Rızâ Efendi | Prof. Dr. Halil İbrahim ŞİMŞEK |
Görüntüle | ||
| 5 | ŞEMÂ'İL-İ ŞERÎF TERCÜMESİ | Ayn-ı Ekber, Şeyh Mehmed | Doç. Dr. Erdem Can Öztürk |
Görüntüle | ||
| 6 | MAKTEL-İ HÜSEYN / KİTÂB-I KERBELÂ (BEKÂYÎ) | Bekâyî, Darendeli Bekâyî | Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren |
Görüntüle | ||
| 7 | KISSA-İ ERVE | Bilâl Efendi, Oflu | Dr. Öğr. Üyesi Tuba Onat Çakıroğlu |
Görüntüle | ||
| 8 | DÎVÂN (CEMÂLÎ-İ UŞŞÂKÎ) | CEMÂLÎ, Şeyh Seyyid Mehmed Cemâleddin Efendi | Dr. Öğr. Üyesi Fazile Eren Kaya |
Görüntüle | ||
| 9 | DÎVÂN (HÂMİD) | Hâmid, Enderûnlu Mehmed | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
| 10 | DÎVÂN (HİLMÎ) | Hilmî, Yusûf-zâde Abdullâh | Prof. Dr. Beyhan KESİK |
Görüntüle | ||
| 11 | EL-KASRU'L-METÎN Fİ TERCEMETİ BUSTÂNİ'L-ÂRİFÎN | İshâk, Ebûishâk-zâde İshâk Efendi | Dr. Necmettin Azak |
Görüntüle | ||
| 12 | DÎVÂN (İZZÎ) | İZZÎ, Eşref-zâde İzzeddîn Ahmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
| 13 | DÎVÂN (MÜSELLEM) | Müsellem, Ebulvefâ Şeyh Ahmed Müsellem Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
| 14 | İNSÂN-NÂME | Nazîr/Nazîrâ, İbrahim Nazîr Çelebi Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle |