- Yazar Biyografisi (TEİS)
Ubeydî, Ubeydullah Han - Madde Yazarı: Araş. Gör. Tuğçe Nur Kesin
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Çağatay
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:15/12/2021
[HİKMETLER] (UBEYDÎ)
dinî-tasavvufî-ahlaki eserUbeydî, Ubeydullah Han (d. ?/? - ö. 945/1539)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Ubeydî veya Kul Ubeydî mahlaslarını kullanan Ubeydullah Han’a ait dinî-tasavvufî şiirler. Ubeydullah Han’ın Ahmed Yesevî tarzındaki bu tür şiirleri çeşitli yazmalarda dağınık hâlde yer almakta, Nuruosmaniye Kütüphanesi’nde Risâle fi’n-nesâyih ve’l-hikem adlı nüshada (nu: 5000/2) 196 adet hikmet bulunmaktadır. Aynı kütüphanede kayıtlı Câmiu’l-Meânî de (nu: 4904) Ubeydullah Han’a ait hikmetleri içerir. Bâkırgân Kitabı’nda ve Ahmed Yesevî’nin Dîvân-ı Hikmet nüshalarında da Ubeydullah’a ait hikmetlerin bulunduğu tespit edilmiştir (İsen 2014). Divân-ı Ubeydî adıyla Hindistan’ın Rampur kentindeki Raza Kütüphanesi’nde bulunan eserde de 16 hikmet yer almaktadır.
Hikmetler, aruz vezniyle ve özellikle de aruz vezninin Türkçe hece yapısına en yakın kalıbı olan fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilâtün fe’ilün” kalıbıyla yazılmıştır. Ubeydî’nin hikmetlerinde dünyanın faniliği ve gelip geçiciliği, nefisle mücadele, ilahî aşk, mâsivâdan el çekmek vb. dinî, tasavvufî ve ahlâkî konular işlenmiştir (Bilkan 2000: 113-114).
Ali Fuat Bilkan tarafından yapılan çalışmada hikmetler, şekil ve içerik yönünden incelenmiş, çalışmanın sonunda 3 hikmet örneğine yer verilmiştir (2000). Arapça ve Türkçe hikmetler (Risâle fi’n-nesâyih ve’l-hikem) üzerine Önal Kaya’nın bir makalesi bulunmaktadır (2001).
Şairin biyografisi için bk. “Ubeydî, Ubeydullah Han”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/ madde-detay/ubeydi-ubeydullah-han
Eserden Örnekler
Divân-ı Ubeydî'den
Düşmen içre nefsdin bolmas yaman düşmen sanga
Düşmenüngdür dostluk körsetmegil zinhâr anga
Sin anı öltürmeseng andın belâlar yüzlenür
Kim anıng başındadur ‘âlem-ârâ bolgan belâ
Nefs iter sana ne Hakdın âdemi şeytâni dik
Bolma kim zinhâr bîgânelerga âşinâ
Nefsdin sin kiçmeseng nefsing hevâdın kiçmese
Nefs dik yoldın sini azgurmayın koymas hevâ
Mâsivallah lezzetidür ârzûsı nefsning
Andın özge ârzûsı yoktur anıng mutlakâ (Bilkan 2000: 115)
Risale fi'n-nasayihi ve'l-hikem'den
Allah yadın kılur tüzlük bilen
Bismi’llah zikr iteling kiling dustlar
Tevvabun hakim aytur tevbe kılıng
Sevab fikrin munda iting dustlar (Kaya 2001: 39)
Kaynakça
Bilkan, Ali Fuat (2000). “Ubeydullah Han’ın Hikmetleri”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi (15): 111-115.
İsen, Mustafa (2014). “Ubeydî, Ubeydullah Han”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/ madde-detay/ubeydi-ubeydullah-han [Erişim tarihi: 7.12.2021]
Kaya, Önal (2001). “Doğu Türk Yazı Dili Araştırmaları III, ‘Ubeydu’llah Han: Arapça ve Türkçe Hikmetler”. Türkoloji Dergisi XIV (1): 27-60.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | AKVÂL-İ MANZÛME-İ UBEYDÎ/DÎVÂN-I UBEYDÎ (UBEYDÎ) | Ubeydî, Ubeydullah Han | Doç. Dr. Filiz Meltem ERDEM UÇAR |
Görüntüle | ||
2 | ÇAĞATAYCA DÎVAN (UBEYDÎ) | Ubeydî, Ubeydullah Han | Dr. NURAY TAMİR |
Görüntüle | ||
3 | ŞEVK-NÂME (UBEYDÎ) | Ubeydî, Ubeydullah Han | Araş. Gör. Tuğçe Nur Kesin |
Görüntüle | ||
4 | MAKÂLÂT (UBEYDÎ) | Ubeydî, Ubeydullah Han | Doç. Dr. Filiz Meltem ERDEM UÇAR |
Görüntüle | ||
5 | SABIR-NÂME (UBEYDÎ) | Ubeydî, Ubeydullah Han | Araş. Gör. Tuğçe Nur Kesin |
Görüntüle | ||
6 | GAYRET-NÂME (UBEYDÎ) | Ubeydî, Ubeydullah Han | Prof. Dr. Talip Yıldırım |
Görüntüle | ||
7 | FARSÇA DÎVÂN (UBEYDÎ) | Ubeydî, Ubeydullah Han | Doç. Dr. Filiz Meltem ERDEM UÇAR |
Görüntüle | ||
8 | METÂLİ'Ü'L-ENFÂSÜ HÂİRİHİ (UBEYDÎ) | Ubeydî, Ubeydullah Han | Doç. Dr. Filiz Meltem ERDEM UÇAR |
Görüntüle | ||
9 | MANZÛME FÎ HAKKI MESÂİLİ'L-VUZÛ' VE'S-SALÂT (UBEYDÎ) | Ubeydî, Ubeydullah Han | Araş. Gör. Tuğçe Nur Kesin |
Görüntüle | ||
10 | TÂRÎH-İ REŞÎDÜDDÎN / TÂRÎH-İ REŞÎDÎ | Mîrzâ Haydar Duglat Mîrzâ Muhammed Haydar Köregan b. Muhammed Hüseyin b. Muhammed Haydar b. Emir-i Kebîr Saîd Ali b. Emir Ahmed b. Hudaydad b. Emir Bulacı | Doç. Dr. rabia şenay şişman |
Görüntüle | ||
11 | CİHÂN-NÂME | MÎRZÂ MUHAMMED HAYDAR KÖREGAN, Haydar Mîrzâ Duglat, Mirza Muhammed Haydar Duğlat | Dr. NURAY TAMİR |
Görüntüle | ||
12 | BAHRÜ’L-HÜDÂ (ŞÎBÂNÎ) | ŞÎBÂNÎ | Doç. Dr. rabia şenay şişman |
Görüntüle | ||
13 | ARÛZ RİSÂLESİ (BABUR) | Babur , Gâzî Zahîreddîn Muhammed | Dr. Duygu Koca |
Görüntüle | ||
14 | BÂBUR-NÂME/VEKÂYÎ (BABUR) | Babur, Gazi Zahîrüddin Muhammed | Dr. NURAY TAMİR |
Görüntüle | ||
15 | DÎVÂN (BABUR) | Babur , Gazi Zahîrüddîn Muhammed | Dr. NURAY TAMİR |
Görüntüle | ||
16 | DÎVÂN/DÎVÂN-I TÜRKÎ-Yİ BAYRAM HAN/ HAN-I HANÂN (BAYRAM HAN) | Bayram Han | Dr. ilhame gültekin |
Görüntüle | ||
17 | GÜL Ü BÜLBÜL (BORA GAZİ GİRAY HAN) | Bora Gazi Giray Han | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
18 | FARSÇA DÎVÂN (EMÂNÎ) | Emânî, Muhammed Beg | Dr. Kadriye Hocaoğlu Alagöz |
Görüntüle | ||
19 | MAHMÛD VE AYAZ (ENÎSÎ) | Enîsî, Yol Kulu Beg Şamlu | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle |