HİKEMİYYÂT-I İSLÂMİYYE (VASFÎ/BERKÎ)
Şeyh Vasfi Hikmetli Sözler
Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî (d. 1269/1851 - ö. 1328/1910)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şeyh Vasfi'nin Farsça özlü sözlerden seçme tercümelerinden oluşan eseri. Osmanlı Devleti’nin son döneminde divan edebiyatını tekrar canlandırma sorumluluğu taşıyan ve klasik edebiyat mensuplarının tarzında yetişen Şeyh Vasfi şiirlerini de bu doğrultuda kaleme almıştır. Sanatçı, gençlik döneminde Muallim Naci ve Recaizade Mahmut Ekrem arasında devam etmekte olan eski-yeni tartışmalarında “eski”nin yani divan edebiyatının savunucusu olan Muallim Naci’nin yanında yer almıştır. (Kalyon 2015: 7).

Hikemiyyat-ı İslamiyye, Farsça özlü sözlerden seçme tercümeler şeklinde değerlendirilebilecek bir eserdir. Şeyh Vasfî, esrini Batı edebiyatından tercümeler yapılmasına rağmen aynı önemin Doğu edebiyatına verilmemesi düşüncesi üzerine oluşturmuştur. Vasfi, “Lisânımızda üdebâ-yı garbiyyenin hikemî sözleri tercüme olunuyor da Osmanlıcanın medâr-ı iftihârı olan müellifat-ı Arabiyye ve Fârisiyyeden cümel-i hikemiye niçin nakl olunmuyor?” sorusuna cevap aradığını belirterek bu alandaki eksikliği doldurmak gerektiğini belirtmektedir.

Arapça ve Farsçaya hakim olan Vasfî, Batı edebiyatı sanatçıları kadar Doğu edebiyatında yetişmiş sanatçıların da tanınması gerektiğine inanmakta ve bu sanatçıların hikmetli sözlerinden örnekler vermeye kendini mecbur hissettiğini şu sözlerle dile getirmektedir: “Üdebâ-yı garbiyenin hikemî sözlerinden müteşekkil mecmû’alar müsâdefe-i nazar-ı dervişânem oldukça Hazret-i Mevlânâ, Şeyh Sâdî, Şeyh Nizâmî ve Molla Câmî gibi küberâ-yı İslâmiyenin müellefât-ı ber-güzîdelerini tetebbu’ ile o hazâin-i edebiyeden iltikâtına muktedir olabileceğim cevâhir-i hikemiyyeyi lisânımıza nakl eylemek arzusu unutturarak müşârün ileyhin âsâr-ı âliyelerinden münderic bulunan kelimât-ı hikemiyeyi tercüme etmeye mecbur eyledi. Şeyh Vasfi tarafından seçilen farklı alanlarda eser vermiş birçok edebiyatçıya ait 247 hikmetli söz, Farsça ifadeleriyle beraber, tercüme edilip Türkçe haliyle verilmiştir. 

Hikemiyyat-ı İslâmiyye, kitapçı Arakel tarafından 1308 yılında Artin Asadoryan Şirket-i Mürettebiye Matbaası’nda bastırılmıştır.

Şairin biyografisi için bk. "Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/vasfi-berki-seyh-ali-vasfi  

Eserden Örnekler


Bâkî olmayan şeyi rabt-ı kalb etmeye değmez.

Niçin söyledim diye nâdim eden gönlündekini söylemekten çekinmez.

Hayatından kat’-ı ümîd eden gönlündekini söylemekten çekinmez.

Muzır olan doğrudan nâfi’ olan yalan iyidir.

Ashâb-ı hüner olup da yerini câhillerin tutması muhâldir 

(Hikemiyyat-ı İslâmiyye 1308).

Kaynakça


Celepoğlu, A. (hzl.) (2013). İbnü’l-Emin Mahmud Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri. Ankara: AKM Yay.

Deniz, Z. (2010). Şeyh Vasfî ve Feyz-abad Adlı Eseri . Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi. 

Gökçe, H. (2014). Kefevî Tekkesi Şeyhi Ali Vasfi Efendi, Hayatı, Sanatı ve Eserleri. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Kılıç, M. ve M. Atalay (2012). “Şeyh Vasfî ve Feyzâbâd Adlı Eseri”. Doğu Araştırmaları, (9).

Kalyon, F. (2015). Barika, Yavuz Sultan Selim’in Şiirlerinden Seçmeler, Şeyh Vasfi. Ankara: Berikan Yay.

Şeyh Ali Vasfî (1308). Feyzabad, İstanbul: Kasbar Matbaası.

Atıf Bilgileri


KALYON, FİLİZ. "HİKEMİYYÂT-I İSLÂMİYYE (VASFÎ/BERKÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hikemiyyat-i-islamiyye-vasfi-berki. [Erişim Tarihi: 11 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 BÂRİKA (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
2 BEDÂYİ' (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
3 CEZEBÂT (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
4 FEYZ-ÂBÂD (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
5 LEVÂMİ' (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
6 METÂLİ' (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
7 MÜNŞE'ÂT (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
8 REYÂHÎN (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
9 SEVÂTİ' (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
10 ŞÖYLE BÖYLE (VASFÎ/BERKÎ) Vasfî/Berkî, Şeyh Ali Vasfî Doç. Dr. FİLİZ KALYON
Görüntüle
11 DİVANÇE (VÂZIH) Mustafâ Vâzıh Araş. Gör. Giyasi BABAARSLAN
Görüntüle
12 MEVRİDÜ’L-VÜSÛL FÎ MEVLİDİ’R-RESÛL (İBRÂHÎM ZİKRÎ) İbrâhîm Zikrî Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle
13 ED-DÜRERÜ'L-MÜNTAHABÂTÜ'L-MENSÛRE FÎ ISLÂHİ'L-GALATÂTİ'L-MEŞHÛRE / GALATÂT-I HAFÎD EFENDİ Hafîd, Mehmed Hafîd Efendi Doç. Dr. Ramazan Ekinci
Görüntüle
14 TARÎKÜ'L-İHTİSÂR Nûrî, Osman Hanyevî Prof. Dr. Orhan Kurtoğlu
Görüntüle
15 TUHFETU SABRÎ AN-LİSÂNİ BULGARÎ Mehmed Sabrî Dr. Öğr. Üyesi Özkan Uz
Görüntüle
16 RAVZ-I VERD Şâkir, Ahmed Paşa Prof. Dr. Ramazan Sarıçiçek
Görüntüle
17 KENZ-İ FUSAHÂ (ABBAS KEMÂL EFENDİ) Abbas Kemâl Efendi, Kerküklü Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
18 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Abdülkerîm Abdî Efendi Prof. Dr. Beyhan KESİK
Görüntüle
19 MEVLİD (ABDÎ) Abdî Doç. Dr. Hasan Kaya
Görüntüle
20 DÎVÂN (ABDÎ) Abdî, Şarkîkarahisarlı Dr. Hacer SAĞLAM
Görüntüle