- Yazar Biyografisi (TEİS)
Hasîb, Mü’min-zâde Ahmed Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz
Mehmet Gürbüz - Eser Yazılış Tarihi:?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:18. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Mesnevi
- Yayın Tarihi:20/11/2021
HİKÂYE-İ MANZÛME (HASÎB)
aşk mesnevisiHasîb, Mü’min-zâde Ahmed Efendi (d. ? - ö. 1166/1752-53)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Bursalı Hasîb’in kaleme aldığı aşk hikâyesi. Manzume sadece Mehmed Tevfîk’in Nevâdirü’z-Zürefâ ya da Mecmû’a min-Nevâdiri’l-Üdebâ ve Âsâri’z-Zürefâ adlı seçkisinde yer almaktadır (1287: 245-253). 97 beyitten oluşan metin “Hikâye-i Manzûme be-İnşâ’-i Prusalı Hasîb Efendi” başlığını taşımaktadır. Başlığın bir kısmı eserin şekil ve içerik özelliklerini, diğer kısmı ise şairini belirtmek için sonradan eklenmiş olmalıdır. Kısa mesnevilerin büyük kısmında olduğu gibi (Ünlü 2008: 69-73) hikâyede mahlas yoktur. Eser, “fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilün” gibi mesnevilerde kullanılması yaygın olmayan uzun kalıplardan biriyle yazılmıştır. Metin içinde ara başlık/bölümlenme yoktur.
Kahramanları âşık, sevgili ve aracı kadın olmak üzere üç kişiden ibaret olan hikâyede kendisini âşık olarak konumlandıran şair, kalemine seslenerek ona kendi başından geçen aşk macerasını anlatmıştır. Henüz öğrenci iken ilk görüşte bir güzele âşık olmuş, ancak ona ulaşmayı başaramayınca arabuluculukta mahir bir yaşlı kadından yardım istemiştir. Onun sayesinde kendi hanesinde sevgili ile bir gecelik vuslata erişmiş, ertesi gün ayrılmışlardır. Sevgili bir daha gelmemiş, onu göremeyen âşıksa üzüntüden perişan olmuş, hâlini sırdaş kabul ettiği kalemiyle paylaşmıştır.
Tensel “vuslat”ın anlatıldığı birkaç beyti bulunmakla birlikte manzume, tümüyle bu konunun anlatımının ön plana çıkarıldığı bir hikâye değildir. Sevgilinin alışılagelmiş benzetmeliklerle tasvir edildiği, olayın ayrıntıya girilmeden anlatıldığı bu kısa aşk hikâyesi, kurgusu açısından basittir, estetik bakımından da güçlü değildir. Gerçekçi aşk mesnevileri içerisinde değerlendirilebilecek hikâye, âşıkların vuslata erişip tek gece birlikte olduktan sonra bir daha kavuşmamalarıyla sonlandırılması bakımından gelenekten ayrılmaktadır.Hikâye-i Manzûme'nin çeviriyazılı metni bir incelemeyle birlikte yayımlanmıştır (Kutlar Oğuz ve Gürbüz 2020: 1951-1975).
Şairin biyografisi için bk. “Hasîb, Mü’min-zâde Ahmed Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasib-muminzade-ahmed-efendi
Eserden Örnekler
Hikâye-i Manzûme Be-inşâ'-i Prusalı Hasîb Efendi
Dedim ey vâlide bir âfete meftûn oldum
Bir saçı Leyliye âvâre vü Mecnûn oldum
Kerem etsen beni maksûduma vâsıl etsen
Mîve-i nahl-i ümîdi bana hâsıl etsen
Ol perîyi sana teshîr edeyim da'vet ile
Taht-ı vuslatda ser-efrâz olasın devlet ile
Dedim öp gözlerini benden o meh-ruhsârın
Beytü'l-ahzânımı teşrîf buyursun yarın
Hânemiz ol gece gülzâr-ı visâl olmuş idi
Dil hezâr o güzelim san gül-i al olmuş idi
Kaçan ol âfet ile ülfete hem-dest oldum
Nûş edip bâde-i la'lin katı ser-mest oldum
Gâh gerdânın öpüp geh emerek leblerini
Geh miyânın kuçarak geh sayarak benlerini
Subh-ı sâdık erişip vuslat erip pâyâna
El-vedâ' etdi o meh-pâre bana rindâne (Kutlar Oğuz vd. 2020: 1969-1973).
Kaynakça
Kutlar Oğuz, Fatma Sabiha ve M. Gürbüz (2020). “Bursalı Hasîb’in Manzum Bir Aşk Hikâyesi”. Turkish Studies - Language and Literature, 15 (4): 1951-1975.
[Mehmed Tevfîk] (1287). Nevâdirü’z-zürefâ ya da Mecmû’a min-Nevâdiri’l-Üdebâ ve Âsâri’z-Zürefâ. C. 3. İstanbul: Matba’a-i Âmire.
Ünlü, Yücel (2008). Divanlarda Kısa Mesneviler (XIV-XVI. Yüzyıl). Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | SİLKÜ'L-LE'ÂL-İ ÂL-İ OSMÂN | Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi | Dr. Göker İnan |
Görüntüle | ||
2 | RAVZATÜ'L-KÜBERÂ (HASÎB) | Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi | Dr. Göker İnan |
Görüntüle | ||
3 | DÎVÂN (HASÎB) | Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
4 | MECMÛ'A-İ TEVÂRÎH | Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi | Doç. Dr. Ramazan Ekinci |
Görüntüle | ||
5 | DERGEH-NÂME (HASÎB) | Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi | Araş. Gör. Zehra Öztürk |
Görüntüle | ||
6 | MİYÂHİYYE (HASÎB) | Hasîb, Mü'minzâde Ahmed Efendi | Dr. Göker İnan |
Görüntüle | ||
7 | MENÂKIB-I ŞÂH HABÎB (HASÎB) | Hasîb, Mü'min-zâde Ahmed Efendi | Prof. Dr. Fatma Sabiha Kutlar Oğuz Mehmet Gürbüz |
Görüntüle | ||
8 | MANZÛME-İ DURÛB-I EMSÂL (HIFZÎ) | Hıfzî | Dr. Öğr. Üyesi BAHANUR ÖZKAN BAHAR |
Görüntüle | ||
9 | NA'T MECMÛ'ASI (HÜSEYİN AYVANSARÂYÎ) (Rıfat Kütük Şahsi Kütüphanesi) | Ayvansarâyî, Hâfız Hüseyin | Diğer Aybala Sena KÜTÜK |
Görüntüle | ||
10 | DÎVÂN (KESBÎ /KİSBÎ) | Kesbî/Kisbî, Kesbî Mehmed Efendi | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
11 | TERCÜME-İ DURÛB-I EMSÂL-İ ARABİYYE (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullah Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
12 | TERCÜME-İ LUTFU'T-TEDBÎR fî SİYÂSÂTİ'L-MÜLÛK (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
13 | TERCÜME-İ EL-BERKU’L-YEMÂNÎ FÎ FETHİ’L-OSMÂNÎ (KUDSÎ, ABDULLÂH EFENDİ) | Kudsî, Abdullâh Efendi | Prof. Dr. Sadık Yazar |
Görüntüle | ||
14 | DÎVÂN (TEKİRDAĞLI AHMED LÜTFÎ) | Lütfî, Ahmed Lütfî Efendi | Diğer Ahmet Serdar Erkan |
Görüntüle | ||
15 | MÜSTEVCEBÜ’L-HALÂS FÎ TEFSÎR-İ SÛRETİ’L-İHLÂS (TÂHİR, MEKKÎ-ZÂDE MEHMED) | Tâhir, Mekkî-zâde Mehmed Tâhir Efendi (?/? – ö. 1128/1716) | Dr. Öğr. Üyesi Oğuzhan UZUN |
Görüntüle | ||
16 | AHSENÜ'L-HABER MİN KELÂMİ SEYYİDİ'L-BEŞER (VÂSIF, ŞA'BÂN-ZÂDE ABDULLÂH VÂSIF ÇELEBİ) | Vâsıf, Şa'bân-zâde Abdullâh Vâsıf Çelebi | Diğer Nükran ERBAŞ Dr. Öğr. Üyesi Muhammed İkbâl Güler |
Görüntüle | ||
17 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle |