Âşık Paşa’nın kısa mesnevisi. Sahaf Raif Yelkenci’ye ait olup şu an nerede olduğu bilinmeyen bir Garîbnâme nüshasının sonunda yer alan eser, müellifin diğer kısa mesnevilerinin hemen tamamı gibi aruzun fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün kalıbında kaleme alınmıştır. 59 beyit uzunluğundaki bu nasihatâmiz manzumede, aslında zeki olmayan kişilerin kendilerini zeki imiş gibi göstermelerinin sonunda düştükleri durum mizahi bir tarzda anlatılmıştır.

Bilinen tek nüshasında herhangi bir başlık bulunmadığı için eseri ortaya çıkararak yayımlayan Agâh Sırrı Levend tarafından “Hikâye” olarak tanıtılan bu küçük mesnevi, Âşık Paşa’nın mizahçı yanını göstermesi bakımından güzel bir örnektir. Âşık Paşa bu hikâyede mizahı bir eğitim aracı olarak kullanmaktadır. Bu küçük hikâyede bir Müslüman, bir Hıristiyan ve bir Yahudi yol arkadaşlığı yaparlar. Konaklayacak bir yer bulamayınca harap bir mescide giderler. Canları helva çeker ve birer akçe vererek helva alırlar ama helva çok azdır. Yahudi uyanıklık yaparak şu teklifi yapar: “Üçümüz de uyuyalım. Rüyamızda ne görürsek sabah uyanınca gördüğümüz rüyayı anlatalım. En güzel rüyayı gören helvayı yesin.” der. Diğerleri de bu teklifi kabul eder ve yatarlar. Bir müddet sonra Müslüman kalkar, bütün helvayı yer ve mutlu bir şekilde yatağına yatar, uyur. Sabah kalkınca sırayla rüyalarını anlatırlar. Yahudi, rüyasında Hz. Mûsâ’nın kendisini yanına alarak Tur Dağı’na götürdüğünü, orada Kelîm’le Allah’ın aracısız konuştuklarına şahit olduğunu hatta kendisinin dahi konuştuğunu söyler ve bundan daha güzel bir rüya görülemeyeceğini söyler. Hıristiyan da “Musa seni Tur’a çıkardı, ama İsa da beni Beyt-i Ma’mûr’a götürdü. Orada meleklerle dolaştım, Allah’la tanıştım. Helva benim hakkımdır.” der. Müslüman’a “Sen ne gördün?” derler. Müslüman, “Bana da göğsü dolunay (bedr), yüzü kuşluk vakti (ve’d-duhâ) olan kara kaşlı Mustafa geldi.” dedikten sonra “Bana hitaben ‘Ümmetim, ümmetim, kalk! Ne yatıyorsun? Helvayı ye; yol yordam budur. Musa Yahudi’yi Tur’a, İsa da Hristiyan’ı Beyt-i Ma’mûr’’a götürdü. Sen de kalk ve helvayı ye, tekrar yat.’ dedi. Yattığınız yere baktım, yoksunuz. Epeyce bekledim, ama baktım artık geleceğiniz yok, bayatlamasın diye helvayı yedim.” der (Levend 1955: 273).

Eser, Agâh Sırrı Levend tarafından bir makale hâlinde yayımlanmıştır (1955).

Şairin biyografisi için bk. “Âşık Paşa, Âşık”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/asik-pasa-asik