HİDÂYET-NÂME (FİRİŞTEOĞLU)
Hurûfî öğretileri
Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn (d. ?/? - ö. 864/1459-60)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Firişteoğlu’nun 838/1434 tarihinde kaleme aldığı ve Hurufîlikle ilgili bazı düşüncelerini açıkladığı mensur eseri. Eser yer yer Farsça beyitleri de ihtiva etmektedir. Kaynaklarda eserin Fazlullâh-ı Hurufî’nin Muhabbet-nâme adlı eserinin tercümesi olduğu kaydedilse de Şenödeyici eserin telif olduğunu ortaya koymuştur. Firişteoğlu zât, sıfât ve ma’rifet-i Rabbü’l-erbâb hakkında kaleme aldığı bu eserini dostlarının isteği üzerine yazdığını (Usluer 2020, Şenödeyici 2014: 166-167) belirtir. 

Farsça yazılan mukaddimede hamdele, salvele, sebeb-i telif, eserin müellifi ve ismi, yazılış tarihi ve içeriği yer almaktadır. Daha sonra insanın yaratılışı ele alınmaktadır. Hurufîlik öğretileri doğrultusunda tertip edilen eserin genelinde insanın yaratılışı irdelenmektedir. İslam dininin prensipleri 28 ve 32 rakamları ile izah edilmektedir. 28 ve 32 harfin ihata etmediği hiçbir eşya yoktur. İnsan bedeni özellikle yüzü 28 ve 32 harfin iyi şekilde görülebileceği yerdir. İnsan, kendindeki İlahî yönü görebilmek için kendi bedenine bakmalıdır. İlahi sırlar sayılar ve harfler vasıtasıyla izhar edilirken âyet ve hadis iktibaslarından yararlanılır. “Hidâyet” başlıkları altındaki konular hurufî tevilleri ile ifade edilir. Eserde Fazlullâh-ı Hurufî’nin yorumlarının öğrenilmesi ve nakledilmesi hâlinde hidayete erişileceği vurgulanır (Şenödeyici 2014: 162-164).

Özer Şenödeyici 2009 yılında eser üzerine bir makale yayımlamış; daha sonra eseri Hurufilik Bilgisi: Ferişteoğlu Abdülmecid Külliyatı adlı kitapta bölüm olarak neşretmiştir. 

Şairin biyografisi için bk. “Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/firisteoglu-abdulmecid-ibni-firiste

Eserden Örnekler


Hidâyet: Ve dahı Şeytân-ı la´îne muhâlefet içün kim Âdemün ve Havvânun adûsıdur, altmış üç taş üç günde atmak gerekdür, her gün yigirmi bir taş Havvâ vechinün kitâbeti adedincedür ki Havvâ üç yidi hututun sâhibidür. Bir yidi hatt-ı sevâddur ki dört kirpik, iki kaş, bir saç. Bir yidi dahı anun mahallidür. Bir yidi dahı ol yidi hatt mahallidür ki Âdemün bulûgiyyet vaktinde zâhir olur ki ol yidi hatt Havvâda yokdur. Bu üç yidi, yigirmi bir olur (Şenödeyici 2014: 176).

Kaynakça


Şenödeyici, Özer (2009). “Hurufîliği Ön Yargıdan Arındırmak Bağlamında Ferişteoğlu’nun Hidayet-nâme’sinin Tetkiki ve Neşri”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 1 (3): 87-146.

Şenödeyici, Özer (2014). “Hidâyet-nâme”. Hurufilik Bilgisi: Ferişteoğlu Abdülmecid Külliyatı. nşr. Fatih Usluer, Özer Şenödeyici, İsmail Arıkoğlu. Ankara: Gece Kitaplığı. 162-193.

Usluer, Fatih (2020). “Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Ferişte İzzeddî”. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fahri-mehmed [erişim tarihi: 22.11.2021].

Atıf Bilgileri


Kufacı, Osman. "HİDÂYET-NÂME (FİRİŞTEOĞLU)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hidayet-name-firisteoglu. [Erişim Tarihi: 28 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 KÂNÛN-I İLÂHÎ (FİRİŞTEOĞLU ?) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
2 IŞK-NÂME (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Dr. Öğr. Üyesi İsmail ARIKOĞLU
Görüntüle
3 ÂHİRET-NÂME (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
4 SA'ÂDET-NÂME (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
5 TERCÜME-İ RİSÂLE-İ HURÛF (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
6 TERCÜME-İ HÂB-NÂME (FİRİŞTEOĞLU) Firişteoğlu, Abdülmecîd İbn-i Firişte İzzeddîn Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
7 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
8 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
9 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
10 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
11 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
12 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
13 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
14 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
15 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
16 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle