HAZÎNE-İ MEKÂTİB yâhut MÜKEMMEL MÜNŞEÂT (AHMET RASİM)
Yazışma Kuralları
Ahmet Rasim (d. 1865-ö. 21 Eylül 1932)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Ahmet Rasim’in mektup yazma kurallarını anlatan eseri. Hazîne-i Mekâtib yâhut Mükemmel Münşeât’ta mektup türleri tanıtılmış, yazışmanın usul ve adabı anlatılmıştır. Eserde örnek mektuplaşmalara ve az da olsa meşhur Fransız ediplerinin mektuplarına yer verilmiştir. 

Kitapta mektupların içerik özelliklerinin yanı sıra şekil özelliklerinin nasıl olması gerektiğine de değinilmiştir. Mektup yazılacak kâğıdın özellikleri, mektup bitiminde kullanılacak ifadeler, özel ve resmî unvanlar, adres yazımı, pullar, mektup başlangıçları, belli bir makama yazılan arz-ı hâllerde kullanılması gereken tabirler ve hitaplar eserde değinilen diğer konulardır.

Mektuplar eserde resmî ve gayriresmî mektuplar olarak iki başlık altında ele alınmıştır. Kitapta örnekleri verilen özel mektup türleri şunlardır: Sene ve bayram tebrikleri; rütbe, nişan ve memuriyet tebrikleri; taziye, tesliyet (teselli), teşekkür, mazeret, ta’zir (özür), tavsiye, talep ve davet mektupları, tezkereler, tavsifnâmeler ve ticari mektuplaşmalar. Eserde fatura, havale, çek, protesto, vekâletnâme, kefâletnâme, senet, makbuz, ihbarnâme, haciznâme gibi birçok örneğine yer verilen ticari yazışmalar oldukça ayrıntılı olarak ele alınmıştır. Eserde sınıflandırılan resmî mektup türleri şunlardır: Fermânlar, pâdişâha ait nâmeler; emirnâmeler, buyuruldular, resmî vesikalar; arz-ı hâller ve devletin resmî dairelerinin kullandığı çeşitli yazışmalar.

Eserin dili ve üslubu yazıldığı dönemin özelliklerini yansıtmaktadır. Arapça ve Farsça tamlamaların fazlaca kullanıldığı eserin dili ağır ve ağdalıdır. Özellikle mektuplaşmalarda süslü ve uzun cümleler göze çarpmaktadır.

Hazîne-i Mekâtib yâhut Mükemmel Münşeât Arap harfli olarak 1306/1889’da basılmıştır. Beşinci baskısından itibaren, esere yapılan ilavelerden dolayı eserin isminin başına “İlaveli” tabiri eklenmiştir. 

Yazarın biyografisi için bk. “Ahmet Rasim”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ahmet-rasim

Eserden Örnekler


Âdâb-ı Mükâtebe

Bi’l-cümle muharrerâtda en evvel gözedilecek cihet âdâb-ı mükâtebeye â‘id maddelerdir.

Mektûb, mürselün ileyhe bir şey ifâde etmek içün yazılır. Binâen aleyh mektûbun tarz-ı tahrîri, muhâtabın derece-i idrâkine göre olmalı. Cümleler kısa, fakat ma’nîdâr yazılmalı. İfâde-i merâmda noksân temhîdâtdan ve yâhûd fazla mütâla‘âtdan sarf-ı nazar edilmeli. El-hâsıl ta‘bîrât-ı münâsebe kullanılmalıdır (Ahmet Rasim 1331/1913:7).

Ahbâbdan Tebrîk-i Iyd

…Efendim

Böyle bir gün birleşip tecdîd-i musâfât edemediğimizden dolayı mükedderim. Ancak bekâ-yı teveccühâtınızdan emîn olduğum gibi tebrîkâtımın kabûl buyurulacağı da bî-iştibâhdır. İnsân böyle günlerde sevdiklerini arıyor. Bulamayınca mahzûn oluyor. Hemân Cenâb-ı Rabb-ı Vahîd, bu yevm-i mübâreki hakk-ı âlîlerinizde sa‘îd eylesin efendim (Ahmet Rasim 1331/1913: 31).

Kaynakça


Ahmet Rasim (1306/1889). Hazîne-i Mekâtib yâhut Mükemmel Münşeât. İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.

Ahmet Rasim (1331/1913). İlâveli Hazîne-i Mekâtib yâhut Mükemmel Münşeât. İstanbul: Sancakçıyan Matbaası.

Atay, Bahar (2014). Yazılı Anlatıma İlişkin Bir Eser: Ahmet Rasim’in “İlâveli Hazîne-i Mekâtib Yahud Mükemmel Münşeât” Adlı Eserinin İncelenmesi ve Metni (s.195-415). Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.

Çalışkan, Fatma (2012). Yazılı Anlatıma İlişkin Bir Eser: Ahmet Rasim’in “İlâveli Hazîne-i Mekâtib Yahud Mükemmel Münşeât” Adlı Eserinin İncelenmesi ve Metni (s.1-195). Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


YILDIRIM, İbrahim. "HAZÎNE-İ MEKÂTİB yâhut MÜKEMMEL MÜNŞEÂT (AHMET RASİM)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hazine-i-mekatib-yahut-mukemmel-munseat-ahmet-rasim. [Erişim Tarihi: 22 Kasım 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 EDEBİYAT-I GARBİYEDEN BİR NEBZE (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
2 CÜMEL-İ HİKEMİYE-İ ECNEBİYE (CİLT 2) ( AHMET RASİM) Ahmet Rasim Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
3 CÜMEL-İ HİKEMİYE-İ OSMANİYE( AHMET RASİM) Ahmet Rasim Araş. Gör. Dr. Hakan Soydaş
Görüntüle
4 BORJİYALAR (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Araş. Gör. Dr. İmren Gece Özbey
Görüntüle
5 ESKİ ROMALILAR (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
6 EZHAR-I TARİHİYE (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Öğretmen Emre Şengül
Görüntüle
7 TARİH-İ MUHTASAR-I BEŞER (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 YENİ USÛL MUHTASAR SARF-I TÜRKÎ [BİRİNCİ SENE] (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
9 KÜÇÜK TARİH-İ OSMANÎ I. - II. SENE (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
10 KÜÇÜK TARİH-İ İSLAM (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
11 TESHİL-İ TEEHHÜL (MEHMET TAHİR) Mehmed Tahir Araş. Gör. Dr. Cemile Odunkıran
Görüntüle
12 DEMİRHANE MÜDÜRÜ (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
13 İKİ KADIN (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Diğer Devrim Özbek
Görüntüle
14 HÜKM-İ BEŞER YÂHUD İKİ SEVDÂZEDELER (AHMED FAHRİ MUSTAFA) Ahmed Fahri Mustafa Dr. Öğr. Üyesi Hanife Özer
Görüntüle
15 AMELÎ VE NAZARÎ TÂʿLÎM-İ LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMET RASİM) Ahmet Rasim Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle