HAYF (MUSTAFA REŞİT)
roman
Mustafa Reşit (d. 1861 - ö. 7 Eylül 1936)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Döneminde romanları ilgi gören “Ara Nesil” sanatçılarından Mustafa Reşit’in alafranga bir hayat süren iki arkadaş olan Cemal ile Servet’in İstanbul’a gelen Fransız tiyatrosundaki aktrist kızlarla yaşadıkları gönül maceralarını anlattığı roman. 104 sayfadan oluşan eser numaralarla 16 bölüme ayrılmış olup olay örgüsünde hâkim bakış açısı ve mektup tekniği kullanılır. Dönemin İstanbul’unun ve Batılı eğlence anlayışının yansıtıldığı romanda aşk, maddiyat ve eğlence temaları işlenir.

Beyoğlu’nda İngiliz Sefârethânesi’ne nâzır bir evde oturan Cemal, bir şubat günü odasında şiir yazarken arkadaşı Servet gelir. Cemal’in şiirini okuyan Servet, onu şiirdeki hayal kadar güzel bir kızla tanıştırmak için İstanbul’a yeni gelen Fransız tiyatrosuna gitmeye davet eder. Tepebaşı’ndaki Belediye Bahçesi’nde yer alan tiyatroyu seyrederler. Mari oyunculuğundan çok güzelliği ile dikkat çeker. Önce kısa bir süre Servet, ardından da Cemal ile birlikte olan Mari’nin ilişki kurduğu erkeklerden oyunculuktan daha fazla para kazandığı belirtilir. Gösteriden sonra Cemal ve Servet, oyunculardan Mari ve Elizabet ile buluşurlar. Cemal ile Mari, Servet ile de Elizabet dost hayatı yaşarlar. Alafranga anlayışın hüküm sürdüğü bu eğlence dünyasında kişilerin birbirlerinin sevgilisini elde etmesi sorun değil aksine övünç kaynağı kabul edilir. Bir süre sonra romana Jüli dâhil olur. Fransız kumpanyasının en küçük ve en güzel kızı Jüli’nin güzelliği kısa sürede Beyoğlu’nda yayılır. Servet de Elizabet’ten ayrılıp Jüli ile beraber olmaya başlar. Yaz gelip tiyatro kumpanyası Fransa’ya döndüğünde Jüli, Servet’in ısrarından dolayı İstanbul’da kalır. Romanın bundan sonraki kısmı Jüli ile Mari’nin mektuplaşmaları ile devam eder. Servet ile birlikte Tarabya’da bir otel odasına yerleşen Jüli, günlerini Boğaz’ın güzelliklerini temaşa ederek geçirir. Jüli’nin Mari’ye yazdığı mektuplarda İstanbul’un tabiî güzelliklerinden uzunca bahsedilir. Servet’in kendisi kadar Boğaz’ın güzelliklerinden duyduğu heyecana ortak olmamasından yakınan Jüli, bir süre sonra onun kıskançlıklarından da sıkılmaya başlar. Genç ve güzel Jüli’ye birçok erkekten teklif ve mektup gelse de o bunlarla ilgilenmez ancak Servet bu durumdan rahatsızdır. Servet’in umursamazlık ve kıskançlıkları nedeniyle ondan ayrılan Jüli kısa süre sonra hastalanır. Sağlığında onunla ilgilenenlerden hiçbiri hastalık günlerinde Jüli’nin yanında olmaz. Hastalığından dolayı ölen Jüli’nin cenazesinde onu gerçekten seven bir delikanlı ile yardımcısı dışında kimse bulunmaz.

Eser, 1304/1886 yılında İstanbul’da Şirket-i Mürettibiye Matbaası’nda basılmıştır.

Yazarın biyografisi için bk. "Mustafa Reşit". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mustafa-resit

Eserden Örnekler


“Öteden beri görüştüğüm kadınlara takdîm-i hedâyâ husûsunda sahâvet göstermek mu’tâdımdır. Bu makûle kızlar ise aldıkları hediyeleri muhibbelerine irâe ve bunların kimler tarafından takdîm olunduğunu beyân ile ifihâr ettikleri cihetle az vakit içinde Beyoğlu’nda şâyân-ı gıbta bir şöhret kazandım. Bu şöhret sâyesinde da’vetime icâbet etmemiş bir kadın tahattur edemiyorum.” (Mustafa Reşid 1304/1886: 28-29).

Kaynakça


Bulut, Funda (2017). Türk Romanında Eğlence Kültürü (1860-1908). Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.

Harmancı, Abdullah (2019). “Edebiyatımızda Ara Nesil”. Medeniyet ve Toplum Dergisi (METDER). 3 (2): 157-166.

Kaplan, Mehmet (2010). “Mustafa Reşit”. Tanzimattan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi. Ed. Murat Yalçın. Cilt II. 10.bs. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Kaplan, Mehmet (2011): Tevfik Fikret Devir Şahsiyet Eser.14.bs. İstanbul: Dergâh Yayınları.

Karagülle, Fırat (2004). Ara Nesil Romanında Sosyal Muhteva. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.

Mustafa Reşit (1304/1886). Hayf. İstanbul: Şirket-i Mürettibiye Matbaası.

Özarslan, Ersin (1994). Ara Nesil Edebiyatçısı ve Gazetecisi Mustafa Reşîd Bey Hayatı ve Eserleri. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Özcan, Recai (2012). Türk Romanında Aşk (1872-1900). İstanbul: Kitabevi Yayınları.

Atıf Bilgileri


Kula, Fikri. "HAYF (MUSTAFA REŞİT)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hayf-mustafa-resit. [Erişim Tarihi: 11 Haziran 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 ÂSÂR-I MEŞÂHİR (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Öğr. Gör. Sefa Toprak
Görüntüle
2 MÜNTEHABÂT-I CEDÎDE I-II (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Dr. Gonca ARKON TEKİNEL
Görüntüle
3 SULTAN BAYEZİD-İ SÂNÎ YAHUT ELVÂH-I ZAFER (MEHMET CELAL) Mehmet Celal Akın ZENGİN
Görüntüle
4 MD4481 BEDÂYİ'U'L-İNŞÂ (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Prof. Dr. Sadık Yazar
Görüntüle
5 FLORA (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Araş. Gör. Saliha TUNÇ
Görüntüle
6 ŞEHİT ONBAŞININ OĞLUNA VASİYETİ (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
7 TEZKÎR-İ MÂZÎ (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
8 YEİS YÂHUD BİR CÜRM-İ MEŞHÛD (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Araş. Gör. Dr. Fikri Kula
Görüntüle
9 BİR ÇİÇEK DEMETİ (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Araş. Gör. Saliha TUNÇ
Görüntüle
10 GÖZYAŞLARI (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Araş. Gör. Saliha TUNÇ
Görüntüle
11 CÜZDANIMDAN BİR KAÇ YAPRAK (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
12 HAYAL-I ŞEBÂB (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Prof. Dr. Nuran Özlük
Görüntüle
13 SON SALON VE AŞK (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Araş. Gör. Saliha TUNÇ
Görüntüle
14 NEYYÎR (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
15 RESSAM (MUSTAFA REŞİT) Mustafa Reşit Diğer Öznur ÖZER
Görüntüle
16 MÎZÂNÜ'L-BELÂGA (ABDURRAHMAN SÜREYYÂ) Abdurrahman Süreyyâ, Mîrdûhî-zâde Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
17 SÜNÛHÂT (ABDÜLVEHHÂB) Abdülvehhâb, Bolulu Dr. Öğr. Üyesi Adem Özbek
Görüntüle
18 BELÂGAT-I LİSÂN-I OSMÂNÎ (AHMED HAMDİ) Ahmed Hamdi, Şirvânî Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
19 LUGAT-I KÂMÛS (AHMED LÜTFÎ) Ahmed Lütfî Efendi Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
20 LEHCE-İ OSMÂNÎ (AHMET VEFİK PAŞA) Ahmed Vefîk Paşa Diğer Hamza Havuz
Görüntüle
21 ISTILÂHÂT LÜGATİ (YENİŞEHİRLİ AVNÎ) Avnî, Yenişehirli Dr. Bihter Gürışık Köksal
Görüntüle
22 BELÂGAT-I OSMÂNİYYE (CEVDET PAŞA) Cevdet Paşa, Ahmed Cevdet Paşa, Lofçalı Prof. Dr. Mücahit Kaçar
Görüntüle
23 HADÎKATÜ'L-BEYÂN (HACI İBRÂHİM EFENDİ) Hakkı, Hacı İbrâhim Hakkı Efendi Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
24 SEFÎNETÜ’L-İNŞÂ (HÂLET) Hâlet, İbrâhim Hâlet Bey, İstanbullu Araş. Gör. MUSTAFA KILIÇ
Görüntüle
25 SEVDÂ-YI NİHÂN (HÂLİD) Hâlid, Yenişehirli-zâde Hâlid Eyyûb Bey Doç. Dr. Macit Balık
Görüntüle