- Yazar Biyografisi (TEİS)
Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi - Madde Yazarı: Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
- Eser Yazılış Tarihi:1059/1650
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:17. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Pendname
- Yayın Tarihi:07/07/2022
HAYÂL-İ BEHÇET-ÂBÂD
pendname türünde eserAbdî (Vassâf), Abdullâh Efendi (d. 1073/1662 - ö. 1174/1760)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Şeyhülislam Vassâf Abdullâh Efendi’nin (d. 1073/1662 - ö. 1174/1760) kaleme aldığı nasihatname türünde mesnevi. Hayâl-i Behçet-Âbâd, 1059/1650 tarihinde kaleme alınmıştır. Eserin ismi hicri tarihiyle eserin yazılış tarihini vermektedir. 1105 beyitten oluşan Hayâl-i Behçet-âbâd, nasihatname türünde yazılmıştır. Baştan sona mesnevi nazım şeklinde ve aruzun "mefûlü mefâilün feûlün" kalıbıyla kaleme alınan eseri müellif mürşidinin arzusuyla yazdığını anlatmaktadır.
Öğretici kimliğiyle olan eser, tevhid bölümüyle başlar. Bu bölümde Allah’ın varlığını ve birliğini dile getiren şair, Allah’ın rahmetini, affediciliğini anlatır. Bu sırada insanların yapmamaları gereken davranışlardan da dem vurur. Kişinin işlediği günahlardan, gerçekleştirdiği olumsuz davranışlardan sadece kendisinin sorumlu olduğunu belirtir. Tevhid bölümünden sonra “Na’t-ı Nebevî Aleyhisselâm” bölümü gelir. Burada Hz. Muhammed başta olmak üzere peygamberlerden bahsedilmektedir. Sonraki başlık “Evsâf-ı Cemîle-i Habîbî”dir. Burada Hz. Peygamberin güzel sıfatlarından bahsedilir. 6 beyitlik bu bölümden sonra “Mirâc-ı Nebiyy-i Fahr-ı ‘Âlem” başlığı altında Hz. Peygamberin miraca çıkışı anlatılır. Şair, “Der Vasf-ı Mucizât-ı Cenâb-ı Şâh-ı Kevneyn” bölümünde padişaha övgüde bulunur. 164-179. beyitlerde “Der-Sitayiş-i Şehîd Ali Paşa” başlığı altında Şehid Ali Paşa övülmektedir. Şair, “Hasb-i Hâl-i Nâzım-ı Kemîne” bölümünde eseri kaleme alış hikâyesini anlatır. Dönemin şairleriyle ilgili değerlendirmelerini de bu bölümde dile getirir. Bu bölümde aynı zamanda Sadî’nin Gülistân’ından aldığı bir hikâyeyi de aktarır. Sade bir dille kaleme alınmış olan eserde yer yer deyim ve atasözlerine yer verilmiştir.
Eserin, Süleymaniye Kütüphanesi, Esat Efendi, 2529; İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi T.3048; Topkapı Sarayı Hazine Kitaplığı H.1059 olmak üzere üç nüshası olduğu kaynaklarda kayıtlıdır. Ancak Süleymaniye nüshası kayıptır. Eser üzerinde bir yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (Mumcuoğlu 2006)
Şairin biyografisi için bk. “Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdi-vassaf-abdullah-efendi
Eserden Örnekler
Didi nazarumda sen muhakkak
Sen sûret-i âkılanda ahmak
Bilmez misin ol vezîr-i Cem-cāh
Ne rütbede oldugın dil-âgâh
Hem güher-i fazla kalbe ândur
Hem-bezm-i mihekk-i imtihândur
İtmezdi fuhûl şi’re ragbet
Olsaydı mübâyin fazîlet
Hiç İbn-i Kemâl’i kavl-i mevzûn
İtmiş mi fazlda gayrdan dûn
Gel itme tevehhümün bahâne
Ur esb-i beyâna tâziyâne
Âhirde o mürşidüm hitâbı
Yazdurdı bu muntazam kitâbı
Kim görse sutûrun oldı dil-şâd
Nâm oldı Hayâl-i Behçet-âbâd
Malûm-ı dil-i suhan-verândur
Hikmetde bu nükte râygândur
Tab'-ı beşer eylemişdür îcâb
Kim ola meddinde perveriş-yâb (Mumcuoğlu 2006: 229-238).
Kaynakça
Mumcuoğlu, Banu (2006). Şeyhülislam Akhisarî Vassaf Abdullah Efendi Hayâl-İ Behçet-Âbâd (İnceleme-Metin-Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
2 | İRŞÂD-I EZKİYÂ | Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi | Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk |
Görüntüle | ||
3 | LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) | Mahmud Cemaleddin el-Hulvî | Diğer Özlem Şamlı |
Görüntüle | ||
4 | AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) | Za'îfî, Muhammed | Dr. Necmiye Özbek Arslan |
Görüntüle | ||
5 | KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) | Feyzî-i Kefevî | Prof. Dr. Adem Ceyhan |
Görüntüle | ||
6 | ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) | Iyânî, Cafer Iyânî Bey | Prof. Dr. Osman Ünlü |
Görüntüle | ||
7 | RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) | Kefevî, Hüseyin | ismail Aksoyak |
Görüntüle | ||
8 | ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafa b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
9 | HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) | Mustafâ b. Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
10 | HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) | Mustafâ bin Bâlî | Araş. Gör. Oğuzhan Et |
Görüntüle | ||
11 | TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) | Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
12 | KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) | Şikârî | Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür |
Görüntüle |