HAYÂL-İ BEHÇET-ÂBÂD
pendname türünde eser
Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi (d. 1073/1662 - ö. 1174/1760)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şeyhülislam Vassâf Abdullâh Efendi’nin (d. 1073/1662 - ö. 1174/1760) kaleme aldığı nasihatname türünde mesnevi. Hayâl-i Behçet-Âbâd, 1059/1650 tarihinde kaleme alınmıştır. Eserin ismi hicri tarihiyle eserin yazılış tarihini vermektedir. 1105 beyitten oluşan Hayâl-i Behçet-âbâd, nasihatname türünde yazılmıştır. Baştan sona mesnevi nazım şeklinde ve aruzun "mefûlü mefâilün feûlün" kalıbıyla kaleme alınan eseri müellif mürşidinin arzusuyla yazdığını anlatmaktadır.

Öğretici kimliğiyle olan eser, tevhid bölümüyle başlar. Bu bölümde Allah’ın varlığını ve birliğini dile getiren şair, Allah’ın rahmetini, affediciliğini anlatır. Bu sırada insanların yapmamaları gereken davranışlardan da dem vurur. Kişinin işlediği günahlardan, gerçekleştirdiği olumsuz davranışlardan sadece kendisinin sorumlu olduğunu belirtir. Tevhid bölümünden sonra “Na’t-ı Nebevî Aleyhisselâm” bölümü gelir. Burada Hz. Muhammed başta olmak üzere peygamberlerden bahsedilmektedir. Sonraki başlık “Evsâf-ı Cemîle-i Habîbî”dir. Burada Hz. Peygamberin güzel sıfatlarından bahsedilir. 6 beyitlik bu bölümden sonra “Mirâc-ı Nebiyy-i Fahr-ı ‘Âlem” başlığı altında Hz. Peygamberin miraca çıkışı anlatılır. Şair, “Der Vasf-ı Mucizât-ı Cenâb-ı Şâh-ı Kevneyn” bölümünde padişaha övgüde bulunur. 164-179. beyitlerde “Der-Sitayiş-i Şehîd Ali Paşa” başlığı altında Şehid Ali Paşa övülmektedir. Şair, “Hasb-i Hâl-i Nâzım-ı Kemîne” bölümünde eseri kaleme alış hikâyesini anlatır. Dönemin şairleriyle ilgili değerlendirmelerini de bu bölümde dile getirir. Bu bölümde aynı zamanda Sadî’nin Gülistân’ından aldığı bir hikâyeyi de aktarır. Sade bir dille kaleme alınmış olan eserde yer yer deyim ve atasözlerine yer verilmiştir.

Eserin, Süleymaniye Kütüphanesi, Esat Efendi, 2529; İstanbul Üniversitesi Merkez Kütüphanesi T.3048; Topkapı Sarayı Hazine Kitaplığı H.1059 olmak üzere üç nüshası olduğu kaynaklarda kayıtlıdır. Ancak Süleymaniye nüshası kayıptır. Eser üzerinde bir yüksek lisans tez çalışması yapılmıştır (Mumcuoğlu 2006)

Şairin biyografisi için bk. “Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi ”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/abdi-vassaf-abdullah-efendi

Eserden Örnekler


Didi nazarumda sen muhakkak

Sen sûret-i âkılanda ahmak


Bilmez misin ol vezîr-i Cem-cāh

Ne rütbede oldugın dil-âgâh


Hem güher-i fazla kalbe ândur

Hem-bezm-i mihekk-i imtihândur


İtmezdi fuhûl şi’re ragbet

Olsaydı mübâyin fazîlet


Hiç İbn-i Kemâl’i kavl-i mevzûn

İtmiş mi fazlda gayrdan dûn


Gel itme tevehhümün bahâne

Ur esb-i beyâna tâziyâne


Âhirde o mürşidüm hitâbı

Yazdurdı bu muntazam kitâbı


Kim görse sutûrun oldı dil-şâd

Nâm oldı Hayâl-i Behçet-âbâd


Malûm-ı dil-i suhan-verândur

Hikmetde bu nükte râygândur


Tab'-ı beşer eylemişdür îcâb

Kim ola meddinde perveriş-yâb (Mumcuoğlu 2006: 229-238).

Kaynakça


Mumcuoğlu, Banu (2006). Şeyhülislam Akhisarî Vassaf Abdullah Efendi Hayâl-İ Behçet-Âbâd (İnceleme-Metin-Sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi.

Atıf Bilgileri


Tuğluk, İbrahim Halil. "HAYÂL-İ BEHÇET-ÂBÂD". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hayal-i-behcet-abad-tees-1935. [Erişim Tarihi: 19 Eylül 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂNÇE (ABDÎ / VASSÂF) Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
2 İRŞÂD-I EZKİYÂ Abdî (Vassâf), Abdullâh Efendi Prof. Dr. İbrahim Halil Tuğluk
Görüntüle
3 LEMEZÂT-I HULVİYYE EZ LEMEÂT-I ULVİYYE (MAHMUD CEMALEDDİN HULVÎ) Mahmud Cemaleddin el-Hulvî Diğer Özlem Şamlı
Görüntüle
4 AHBÂRÜ’L-'İBER (ZA’ÎFÎ, MUHAMMED) Za'îfî, Muhammed Dr. Necmiye Özbek Arslan
Görüntüle
5 KIRK HADİS TERCÜMESİ (FEYZÎ-İ KEFEVÎ) Feyzî-i Kefevî Prof. Dr. Adem Ceyhan
Görüntüle
6 ZÜBDETÜ'N-NESÂYİH VE UMDETÜ'T-TEVÂRÎH (IYÂNÎ) Iyânî, Cafer Iyânî Bey Prof. Dr. Osman Ünlü
Görüntüle
7 RÂZ-NÂME FÎ MENÂKIBİ'L-ULEMÂ VE'L-MEŞÂYİH VE'L-FUZELÂ (KEFEVÎ HÜSEYİN) Kefevî, Hüseyin ismail Aksoyak
Görüntüle
8 ES-SEYFÜ'L-MESLÛLÜ FÎ ŞERHİ'R-RESÛLİ (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafa b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
9 HADÎS-İ ŞERÎFLER MECMUASI (MUSTAFÂ b. BÂLÎ) Mustafâ b. Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
10 HÂŞİYE ALÂ ŞERHİ MİFTÂH (MUSTAFA b. BÂLÎ) Mustafâ bin Bâlî Araş. Gör. Oğuzhan Et
Görüntüle
11 TUHFE-İ ŞEMSÎ (ŞEMSÎ) Şemsî, İsfendiyar-zâde Şemsî Ahmed Paşa Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
12 KARAMAN-NÂME (ŞİKÂRÎ) Şikârî Araş. Gör. Mizan Coşkun Özgür
Görüntüle