Bayramiyye Tarikatı meşayıhından Şeyhoğlu Baba Yusuf’un Allah’ın isimlerinin (Esmâ-i Hüsnâ'nın) hususiyetlerini açıkladığı dinî-tasavvufî eseri. Mensur ve manzum karışık olarak kaleme alınan eser Havâss-ı Esmâ-i Hüsnâ türünün ilk örneklerindendir. Eserin yazım türü çoğunlukla kaside nazım şekli olmakla birlikte manzumeler arasında mensur bölümler vardır. Eser 131 beyit ve 2 mensur bölümden meydana gelir. Beyitlerin vezni, aruzun “Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün” kalıbıyla; son beyit ise diğer beyitlerden farklı olarak “Mefâ‘îlün Mefâ‘îlün Fe‘ûlün” kalıbıyla yazılmıştır.

Türkiye’de üç farklı kütüphanede Osman Ergin Nüshası, Topkapı Nüshası ve Kastamonu Nüshası olmak üzere toplam üç nüshası bulunan eserin müellif hattı henüz tespit edilememiştir. Kütüphane kataloglarında “Şeyhoğlu” adına kayıtlı olan eserin müellifiyle ilgili metin içerisinde geçen “Şeyhoğlu” mahlası “Eger Şeyhoğlinün bilmek dilersen menzil ü kadrin/Sülûkin gör, ne ref itmiş Kadîm ü Kâdir ü A’lâ” ve eserin yazılış tarihinin 23 Şaban 901 / 24 Mayıs 1496’da olduğu “Hoş irdi feyz-i Rahmânî ki feyyâz oldı tarihi/Yigrmi üçinde Şa’bânun yazıldı sebt güni cem’a” dışında bir bilgi yoktur. Bazı kütüphane kataloglarında ve akademik çalışmalarda eser sehven Hurşîd-nâme ve Kenzü’l-küberâ müellifi Şeyhoğlu Mustafa’ya (817/1414) nispet edilmişse de bu mensubiyet tarihen mümkün değildir. Bu açıdan eserin Şeyhoğlu Baba Yusuf Sivrihsarî’ye nispet edilmesinde bir mâni yoktur. Ayrıca eserin üslup açısından Baba Yusuf’un Mevhûb-ı Mahbûb’daki üslubuyla benzerlik göstermesi de bu nisbeti pekiştiren bir diğer etkendir. Şimdiye kadar böyle bir mensubiyetten bahsedilmemesinin sebebi olarak, tarihî kaynaklarda ve edebiyat çevrelerinde Baba Yusuf’un “Şeyhoğlu” mahlasıyla meşhur olmaması gösterilebilir.

Eserin tespit edilen üç nüshasında da herhangi bir başlık ya da isim yoktur. Besmele-i şerifle başlayan eserde hamdele ve salvele bölümleri de bulunmaz. Şeyhoğlu, eserin ilk beyitlerinde, Allah’a tazim ve övgüden sonra Allah’ın her şeyin yaratıcısı olduğunu, Hakk’ın zatındaki bütün isim ve sıfatların cami olduğu bir gevher (Hakikat-i Muhammediyye) yarattığını; esma, sıfatlar ve kâinattaki her şeyin aşkın nurlarıyla bu gevherden zuhur ettiğini anlatır. Şeyhoğlu, gevheri, besmelenin harfleriyle formüle ederek yorumlar. Besmelenin ilk harfi olan “be” harfi şeriata göre sefine, hakikate göre ise bir deryadır. Âlemdeki her şey o deryanın coşup dalgalanmasıyla zuhur etmiştir. O deryada Hakk’a vuslat ancak şeriat gemisiyle olur. O gemide besmelenin on harfi bulunur ve her harfin farklı bir anlamı vardır. “be” hakikat deryası, “sin” bu deryada gezinen şeriat gemisi, “mim” o geminin kaptanı, “elif” direği, ”lam” yelkeni, “ha” yelkenleri doldurup gemiyi yürüten havası, diğer “elif”ler gemi direklerinin tepesinden aşağı inen halatlar, “ra” dümen, “nun” alemin üstünde durduğu balık, “ye” geminin çapasıdır. Bu on harfin her birinden on isim olmak üzere toplam 99 esma tulu’ etmiştir. Şeyhoğlu, böylece besmelenin her bir harfi için bir bölüm açar ve her bölümde 10 esmânın (isimlerin) hususiyetlerini, ne zaman, nasıl ve kaç adet okunması gerektiğini toplam 10 bölümde tek tek açıklar.

Şairin biyografisi için bk. “Yûsuf, Şeyhoğlu, Şeyh Baba Yûsuf Sivrihisarî”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yusuf-seyhoglu-seyh-baba-yusuf