HASB-İ HÂL (MÜCRİM)
hasbihal türünde manzume
Mücrim / Âbid / Mücrim Âbid, Mücrim Çelebi (d. 1159/1747 - ö. 1230?/1814-15?)

ISBN: 978-9944-237-87-1


18.-19. asır Çağatay sahası divan şairlerinden Mücrim Âbid’e (d. 1159/1747 - ö. 1230?/1814-15?) ait mesnevi nazım şekliyle yazılmış hasbihal türünde manzume . Tezkire'sinde şaire yer veren Şeyhülislam Ârif Hikmet onun bu eserinden söz etmez (2014: 121). Engin Selçuk (2014), kaynaklarda Hasb-i Hâl’in mesnevi olması dışında hiçbir bilgi bulunmadığını belirtir. Nursan Ildırı tarafından 2016 yılında tamamlanan doktora tezinde Hasb-i Hâl’in Dîvân içerisinde bulunduğu ortaya çıkmıştır. Aruzun "feilâtün mefâîlün feilün" kalıbıyla yazılan bu eser toplam 57 beyitten oluşmaktadır (Ilgırı 2016: 474-478). Mesnevide şair bezme düşkün olduğunu ve insanların onun sohbetine değer verdiklerini söyler. Hayatına ve ailesine dair bazı bilgiler veren Mücrim, okuyucularına hayata ve meslek seçimine dair bazı tavsiyelerde de bulunur. Parası kalmayınca eşi ve çocuklarının vefasızlığına maruz kalan şair, okuyucularına kendi hayatını bir ibret vesilesi olarak sunar. Hasb-i Hâl’in sonunda eserin yazılış tarihi 1233/1817-1818 olarak verilmektedir. Eser, şairin Dîvân'ı üzerine yapılan doktora tez çalışmasında yer almıştır (Ilgırı 2016).

Şairin biyografisi için bk. "Mücrin / Âbid / Mücrim Âbid, Mücrim Çelebi". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. " http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mucrim-abid-mucrim-abid-mucrim 

Eserden Örnekler


Men ü cânım bilür ni ötti manga

Âsmândın ni cevr yetti manga


Eki oğul beş kız barısı

Her biri boldılar bir öy egesi


Her kim öz rûzgârı birle hoş

Köhne vîrânede men ü baykuş


Kördiler kim atada yok dirhem

Reft âmedni kıldılar berhem


Vâlideleri bî-vefâ boldı

Bizge boldı ni kim cefâ boldı


Uşbu karrıdın etmediler yâd

Anıng üçün men ü köngül nâ-şâd


Niçe manzûmeni sevâd etsem

Men anıngla köngülni şâd etsem


Eke ferzend dep yıgar sen mâl

Sanga hem-bâr bu sıfatlık hâl


Berse ferzendinge Hudâyım zer

Sendin er kalmasa anga hem yeter


Ol hem ol bir Egeni mahlûkı

Anga ma‘lûm erür bar u yokı


Berse ni kim hazâyini toladur

Deme harc olgan ile kem boladur


Özünge masraf eyle barıngı

Hoş keçür ömr ü rûzgârıngnı (Ilgırı 2016: 459-460).

Kaynakça


Ârif Hikmet. (2014). Tezkire-i Şu‘arâ, İnceleme-Çeviriyazı-İndeksli Tıpkıbasım. hzl. Sadık Erdem. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay.

Ilgırı, Nursan. (2016). Mücrim Âbid Divânı (İnceleme-Metin-Dizin). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.

Selçuk, Engin. (2014). “Mücrim/Âbid/Mücrim Âbid, Mücrim Çelebi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mucrim-abid-mucrim-abid-mucrim (Erişim Tarihi: 04.12.2021).

Atıf Bilgileri


ASLAN, Murat. "HASB-İ HÂL (MÜCRİM)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hasb-i-hal-mucrim. [Erişim Tarihi: 14 Mart 2025].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 DÎVÂN (Mücrim) Mücrim / Âbid / Mücrim Çelebi / Mücrim Âbid Araş. Gör. Murat ASLAN
Görüntüle
2 VAGZ-I AZAD AZADI, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
3 BEHİŞTNAMA Azadı, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
4 HEKAYAT (AZADI) AZADI, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
5 BEŞ NAMAZ Azadı, Dövletmemmet Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
6 DÎVÂN (ARŞÎ) Arşî, Hoca Cahân (Yakup) Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
7 DÎVÂN (GAYIBI) Gayıbı, Mahmut Doç. Dr. soner sağlam
Görüntüle
8 KÜLLİYÂT-I MESNEVÎ-Yİ HARÂBÂTΠ Harâbâtî, Muhemmed Binni Abdulla Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
9 MANTIKU'T-TAYR (HOTENÎ) Hotenî, İbrahim Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
10 TEZKİRE-İ ARSLANHAN Kâsımî Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle
11 DÎVÂN (MEHZÛN) Mehzûn, İsmail Prof. Dr. Adem Öger
Görüntüle