Cemâleddîn Mahmûd Hulvî’nin, Taşlıcalı Yahyâ’nın (ö. 990/1582) Hamse’sine nazire olarak kaleme aldığı mesnevi. Eserin adı, nüshanın zahriyyesinde "Hamse, Hulvî Mahmûd Efendi" olarak kaydedilmiştir. Şair; hâtime bölümünde de eserinin adının Hamse olduğunu ve Taşlıcalı Yahyâ’nın Gencîne-i Râz, Usûl-nâme, Şâh u Gedâ, Yûsuf u Züleyhâ, Gülşen-i Envâr’dan oluşan beş kitaplık Hamse’sine tek kitaplık bir nazire olduğunu belirtmiştir (vr. 45a).

Türk edebiyatında hamse adını taşıyan eserler sayılıdır. Hulvî’nin Hamse’si, Türk edebiyatında bilinen 25 hamseden biridir (Arslan, 2007: 305-322; Kortantamer, 1997: 14). Her sayfası 19 satırlı 45 varaktan oluşan eserin şimdilik bilinen tek nüshası vardır, ancak müellif nüshası değildir. Zira ilgili nüshada (hâtime vr. 45b) hem manzum telif kaydı, hem de ferâğ (istinsâh) kaydı vardır. Söz konusu kayıtlara göre eserin yazımı, 1026 Şaban/1617 Ağustos-Eylül’ünde tamamlanmış, dört yıl aradan sonra 27 Safer 1030/21 Ocak 1620 Perşembe günü şairi tarafından yeniden yazılmıştır. Hamse, aruzun "fe‘ilâtün fe‘ilâtün fe‘ilün" kalıbıyla yazılmış 1490 beyitten meydana gelen bir mesnevidir. Eser baştan sona mesnevi nazım şekliyle kaleme alınmış, bazı mesnevilerde olduğu gibi, içinde gazel veya başka nazım şekilleri yer almamıştır. Eser; besmele, tevhîd, münâcât, na’t, mi’râc, padişahın tavsîfi, sebeb-i te’lîf, hikâyetler gibi 32 bâbtan oluştuğu hâtimede belirtilmektedir: "Hamdü li’llâhi te’âlâ bu kitâb oldı hikmet ile otuz iki bâb" (vr. 45b). 

Hamse üzerinde daha önce yapılan herhangi bir çalışma tespit edilememiştir. Eser, şimdiye kadar, bugüne ulaşmadığı ve nüsha kaydı hakkında da daha önce bilgi veren bir kaynak olmadığı için bilinmezler arasındaydı. Buradaki bilgiler, eser üzerindeki yüksek lisans çalışmasına konu olan Hamse’nin bilinen tek yazma nüshasına dayanmaktadır. 

Şairin biyografisi için bk. “Hulvî, Şeyh Cemâleddîn Mahmûd Hulvî Efendi”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hulvi-seyh-cemaleddin-mahmud-hulvi