HAKÎKÎ-NÂME / DÎVÂN (HAKÎKÎ)
şiirler
Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf, Gül Baba (d. ? - ö. 893/1487-88)

ISBN: 978-9944-237-87-1


Şeyh Hâmid-i Velî veya halk arasında maruf ismiyle Somuncu Baba’nın oğlu olan, farklı kaynaklarda Yûsuf, Yûsuf Hakîkî Baba, Baba Yûsuf Hakîkî, Şeyh Yûsuf isimleriyle zikredilen, halkın Hakîkî Baba veya Gül Baba adlarıyla bildiği Yûsuf Hakîkî’nin 596 şiirinin bulunduğu Dîvân’ıdır. Dîvân’ın tertip edilme tarihi bilinmemektedir. Tevhid ve münacatla başlayan eser, sonraki kısımlarda bilinen divan tertibine uymamaktadır. Eserin büyük bir bölümünü oluşturan kasideler, kafiye harflerine göre dizilmiştir. Dîvân'da şairin inanç kimliğine uygun olarak ilahî aşk merkeze alınmakla beraber, muhtelif hususlarla ilgili nasihatlere, şikayetlere, hicivlere ve dolayısıyla sosyal temalara da yer verilmektedir. Arapça ve Farsçayı çok iyi bilen Yûsuf Hakîkî’nin, Dîvân’ında bu iki dilden alınma kelimelere sıklıkla yer vermekle birlikte fazla terkip kullanmadığı, şiirlerini nispeten sade bir dille yazdığı söylenebilir. Çeşitli kaynaklarda hatalı olarak Hakikî-nâme adıyla da anılan Yûsuf Hakîkî Baba'nın Dîvân’ının üç nüshası vardır. İki nüshası harekeli nesih ile yazılmıştır. Üç nüshadan biri sadece iki sayfadır (Boz 2009: 17-20; Çavuşoğlu 2013: 30)

İlk olarak eserin 100 yaprağı üzerine bir doktora tezi yapılmış (Boz 1996), daha sonra bu çalışma Sadi Somuncu nüshası esas alınmak ve Mevlana Müzesi nüshasına göre farklılıklara yer yerilmek suretiyle tenkitli metin olarak yayımlanmıştır (Boz 2009).

Şairin biyografisi için bk. “Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf, Gül Baba”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/hakiki-yusufi-hakiki-baba-seyh 

Eserden Örnekler


Kasîde Der-Beyân-ı Ahvâl-ı Halk-ı Cihân ve Şürûr u Fiten-i Âhirü'z-Zamân

Dünye endîşesinde hayrânlık

Âdemîlık denüle hayvânlık


Ömri fikr-i muhâlıla zâyi'

Eylemeklik degül mi nâdânlık


Dünye mâlın ne denlü cem' itsen

Hâsılun hoca dil-perîşânlık


Gözlerüni yumılmadın açagör

Assı itmez ki son peşîmânlık


İrdi pîrî vü unfuvân-ı şebâb

Vardı geçmez mi dahı oglanlık


Kanı şerm ü vakar pîrlere

Hay şenâ'at degül mi handânlık


Her gelenün bu fânî evde hemân

Bir niçe gündür işi mihmânlık


Ne vezîri kala ne hod mîri

Bunda ne hoca ki ne sultânlık


Hükm idenler cihâna kanı ya şol

Pâdişâhlar ki eyledi hanlık (Boz 2009: 495)

Kaynakça


Boz, Erdoğan (1996). Hakîkî Divânı (Kısmi Çeviriyazılı Metin, Dil İncelemesi ve Dizin). Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.

Boz, Erdoğan (2009). Yûsuf Hakîkî Baba Divânı (Karşılaştırmalı Metin, Sadi Somuncuoğlu ve Mevlana Müzesi Nüshaları). Ankara: Aksaray Valiliği Yay.

Çavuşoğlu, Ali (2013). Mahabbet-nâme Yusuf Hakîkî Baba. Ankara: Aksaray Valiliği Yay.

Atıf Bilgileri


Pehlivan, Gülcihan. "HAKÎKÎ-NÂME / DÎVÂN (HAKÎKÎ)". Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü, http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/hakiki-name-divan-hakiki. [Erişim Tarihi: 17 Aralık 2024].


Benzer Eserler

# Madde Yazar Madde Yazarı İşlem
1 MAHABBET-NÂME / MUHABBET-NÂME (HAKÎKÎ) Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf, Gül Baba Dr. Gülcihan Pehlivan
Görüntüle
2 TASAVVUF RİSÂLESİ (HAKÎKÎ) Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf , Gül Baba Dr. Gülcihan Pehlivan
Görüntüle
3 ŞERHU ERBA'ÎNE HADÎSEN HÂŞİYESİ (HAKÎKÎ) Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf , Gül Baba Araş. Gör. Cihat Ekiz
Görüntüle
4 METÂLİ’U’L-ÎMÂN (HAKÎKÎ) Hakîkî, Yûsuf-ı Hakîkî Baba, Şeyh Yûsuf , Gül Baba Dr. Gülcihan Pehlivan
Görüntüle
5 CÂMASB-NÂME (ABDÎ) Abdî, Mûsâ Prof. Dr. Müjgân Çakır
Görüntüle
6 TERCÜME-İ KASÎDE-İ BÜRDE (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Doç. Dr. Bünyamin Ayçiçeği
Görüntüle
7 RİSÂLE Fİ’L-MEBDE’İ VE’L-MA’ÂD (ABDURRAHÎM) Abdurrahîm, Abdurrahîm Karahisârî, Şeyh Abdurrahîm Karahisârî, Abdurrahîmu’l-Karahisârî, Abdurrahîm Sultân, Abdurrahîm Mısırlı-zâde, Mısırlı-zâde, Mısrîoğlu, Mısrî Sultân Öğretmen Ece Ceylan
Görüntüle
8 NEKÂVETÜ’L-EDVÂR (HÂCE ABDÜLAZÎZ) Abdülazîz, Abdülkâdir-zâde, Hâce Abdülazîz, Usta Abdülazîz Doç. Dr. Recep Uslu
Görüntüle
9 DÎVÂN (ADLÎ) Adlî, Sultân Bâyezîd-i Velî bin Fâtih Sultân Mehmed Prof. Dr. YAVUZ BAYRAM
Görüntüle
10 DÎVÂN-I TÜRKÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
11 DÎVÂN-I FÂRİSÎ (ADNÎ) Adnî, Mahmûd Paşa Dr. Öğr. Üyesi Hulusi Eren
Görüntüle
12 DÎVÂN (ÂFİTÂBÎ) Âfitâbî Prof. Dr. Yunus KAPLAN
Görüntüle
13 DÎVÂN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Doç. Dr. Osman Kufacı
Görüntüle
14 HÜSREV Ü ŞÎRÎN (ÂHÎ) Âhî, Benli Hasan, Dilsiz Dânişmend Prof. Dr. Mehmet Fatih Köksal
Görüntüle