Azmî-zâde Hâletî tarafından dönemin sadrazamı Derviş Paşa (ö. 8 Şaban 1015/9 Aralık 1606) için kaleme alınmış hicviyyedir. Şairin Dîvân’ına almadığı manzume ile ilgili dönem kaynaklarındaki tek bilgi Na'îmâ Târîhi’nde yer almaktadır. Daha sonraki çalışmalarda ise bu bilgi aynen tekrarlanmıştır. Na'îmâ, eserinde Derviş Paşa’dan bahsederken Hâletî’nin onun hakkında “Hadd-i Mestân nâm” adlı bir hicviyye yazdığını belirtir ve “kasâid-i garâib-nümâsı merkûmun kâşif-i hâlidir” diye tavsif eder (İpşirli 2007: 317). Manzume, aruzun "mefâ‘ilün mefâ‘ilün mefâ‘ilün mefâ‘ilün" kalıbı ile kaside nazım şekliyle alınmış olup 80 beyitten müteşekkildir. 

Hâletî’nin edebî şahsiyeti düşünüldüğünde hiç de alışık olmadığımız bir üslupla kaleme alınan hicviyye, muhatabına ağır hakaret ve ithamlarla saldıran bir yapı arz eder. Türk hicvinin büyük ismi Nef‘î (ö. 1044/1635)’nin Sihâm-ı Kazâ’sını aratmayan bir üslupla kaleme alınmış olan kasideye Nef‘î de bir nazire kaleme almıştır. Mezkûr nazirede Nef‘î, Hâletî’yi anarak Hadd-i Mestân’ın Derviş Paşa değil de sanki Gürcü Mehmed Paşa için yazıldığını ima etmektedir: "Bununçün söylemiş gûyâ ki Azmî-zâde bu beyti/İlâhî göreyin ilminden efzûn ola irfânı."

Derviş Paşa’nın katlinden sonra kaleme alındığı anlaşılan manzume, Paşa’dan kurtulmanın şaire verdiği mutluluk ile başlar. Hâletî kasideye Allah’a şükür matlaı ile başlamıştır. Şükrün ardından Nef‘î-vârî bir eda ile şair doğrudan hasmını hedef alan hücumlara başlar. Hâletî’ye göre Derviş Paşa öyle bir ehremendir ki hayır ve şer kelimeleri onun lügatinde olmayıp Allah’ın kahrından bahis açılsa ancak gülüp geçerdi. Gulyabani onun yanında ancak bir peri olurdu. Derviş Paşa gibi bir şahıs insandan türemiş olamaz. O, ancak dev karısı ile gulyabaninin soyundan gelebilir. Burada özellikle tarihçi Na'îmâ’nın da onun bir gulyabani olduğunu vurgulaması Na'îmâ'nın eserindeki ilgili bölümü yazmadan önce Hadd-i Mestân’ı görüp okuduğunu ve ondan etkilendiğini düşündürtür (İpşirli 2007: 317). Bu itham ve saldırılar ile muhatabını hedef alan şair, sözü onun yaptığı zulümlere getirir ve ejderin ağzından saçtığı ateşin onun gözünden çıktığını belirtir. Şairin manzumesinde pek çok hakaretler eşliğinde cinsel sapma, namussuzluk, dinsizlik, pislik, nesebin bozukluğu, fesatlık, çirkinlik gibi ithamlar Paşa için sık sık söz konusu olur.

Manzumenin hatime kısımlarında şair, daha önce hiç hicve bulaşmamışken, Derviş Paşa’nın zulüm bulutlarından yağan cefa yağmurlarının insanları yıldırdığını, taşkınlığının sebebinin bu durum olduğunu belirterek mecburen bir hiciv kaleme aldığını söyler ve okuyucusundan adeta özür diler. Hâletî, Derviş Paşa gibi hatalardan Âl-i Osman’ı saklamasını Allah’dan dilerken; hicviyyelerde genellikle görüldüğü üzere hasmının mezarında bile rahat olmaması bedduasıyla şiirini tamamlar.

Yapılan çalışmalarla Hadd-i Mestân’ın bir nüshası Nuruosmaniye Kütüphanesi 4962 numaralı mecmuada tespit edilmiş ve eser bugünkü alfabeye aktarılarak incelemesiyle birlikte yayımlanmıştır (Gedik 2015).

Şairin biyografisi için bk. “Hâletî, Azmî-zâde”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/haleti-azmizade