Taşköprî-zâde İsâmeddin Ahmed Efendi (ö. 1561)’nin Arapça kaleme aldığı eş-Şakâ’iku’n-Nu’mâniyye fî Ulemâ’id-Devleti’l-Osmâniyye adlı biyografik eserin Edirneli Mecdî Mehmed Efendi (ö.1590-91) tarafından yapılmış Türkçe tercümesi. Asıl ismi Hadâ’iku’ş-Şakâ’ik olan eser, Terceme-i Şakâ’ik olarak da tanınmaktadır. Eserinin adını Hadâ’iku’ş-Şakâ’ik koymasının sebebini Şakâ'ik’ı bir fidanlık kabul etmesiyle, yani orada biyografisi verilen kişileri daha geniş olarak ele almasıyla açıklayan Mecdî kendi eserinin öteki tercümelerle kıyaslanmamasını, yaptığı çevirinin onlardan üstün olduğunu ifade etmiştir. 

Mütercim, bir mecliste otururken erdem sahibi bir tanıdığının Şakâ’iku’n-Nu‘mâniyye’yi Türkçeye çevirmesi hususunda ısrarcı olduğunu, bu vesileyle Arapça bilmeyenlerin de bu kitaptan istifade etmelerinin mümkün olacağı söyleyerek kitabını kaleme alma sebebini açıklamıştır. Kadılık mesleğinin verdiği meşgaleler yüzünden tercüme ve ikmâl çalışmalarını ancak 1587 yılında tamamlayabilen Mecdî, eserini devrin padişahı III. Murad’a takdim etmiştir.

Asıl eserde bulunmayan kapsamlı bir mukaddimeye sahip olan Hadâ’iku’ş-Şakâ’ik’ın giriş kısmında mütercim besmele, hamdele ve salvele bölümlerinden sonra Hz. Âdem’in yaratılışını anlatmış, insanın nefsî olarak tekâmülünde zâhir ve bâtın ilimlerinin etkisinden bahsetmiştir. Tasavvufun insanın olgunlaşmasındaki önemine değinerek Osmanlı coğrafyasında yaygın olan tarikatlara temas etmiştir.

 Hadâ’iku’ş-Şakâ’ik, tercümeden ziyade Taşköprî-zâde’nin eserine dayalı yeni bir çalışma olarak kabul edilebilir. Yazar, Taşköprî-zâde’nin verdiği bilgileri yer yer tashih etmiş, hemen hemen bütün biyografilere ilavelerde bulunmuş, Şakâ’iku’n-Nu’mâniyye’de yer almayan bazı âlimlerin biyografilerini tercümesine dâhil ederek eserini tercüme ve tekmilden ziyade zeyil konumuna yükseltmiştir. Nev‘î-zâde Atâyî’nin (ö. 1635) kaleme aldığı Hadâ’iku’l-Hakâ’ik'ın, Mecdî’nin Hadâ’iku’ş-Şakâ’ik’ına zeyil olarak yazılmış olması, Atâyî’nin bu esere verdiği ehemmiyeti göstermesi bakımından dikkat çekicidir. Dil, üslûp ve muhteva zenginliği açısından değerlendirildiğinde Şakâ’ik tercümeleri arasında en meşhur ve edebî olanıdır. Eserde Arapça, Farsça ve Türkçe birçok şiir örneği yer almaktadır.

Yurt içi ve yurt dışındaki kütüphanelerde birçok yazma nüshası bulunan eser 1269’da (1252) eski harflerle İstanbul’da basılmıştır. Hamit Dikmen tarafından eserin indeksi yüksek lisans tezi olarak hazırlanmıştır. Matbu nüshanın tıpkıbasımı, bir önsöz ve indeks ilâvesiyle Abdülkadir Özcan tarafından Şakâik-ı Nu’mâniye ve Zeyilleri adlı külliyatta yapılmıştır. Bu baskı esas alınarak iki ayrı yüksek lisans tezi hazırlanmıştır (Uğur 2014, Camgöz 2016). Eserin ilmî neşri Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı’nca yürütülen “Şakâ’ik-ı Nu‘mâniye Projesi” kapsamında yayımlanmak üzeredir.

Yazarın biyografisi için bkz. “Mecdî, Mehmed” Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/mecdi-mehmed