Fevrî Ahmed’in (ö. 978/1571) 1544 yılında çıktığı hac yolculuğunu anlattığı manzum-mensur karışık hac seyahatnamesi.

Mensur kısımların ağırlıkta olduğu seyahatnamede gazel, mesnevi, kıt’a, tercî-bent ve matla/müfretlerden oluşan manzum kısımlar toplam 212 beyittir (Kaplan 2020: 575). Risâle fi’l-Menâsik başlığıyla kayıtlı olan eser, Fevrî’nin 13 beyitlik Âşık Çelebi övgüsü ile başlamaktadır. Bu kısmın akabinde bulunan manzum-mensur kısımlarda da aklî ve naklî ilimlerde önde gelen isimlere benzetilerek Âşık Çelebi övgüsüne devam edilmiştir. Uzun sayılabilecek mensur bir kısım ile asıl konuya geçiş yapan şair, seyahatinin başlangıcı ve Kâbe’ye uzanan güzergâhını İstanbul, Gelibolu, Rodos ve Mekke olarak anlatmıştır. Yaklaşık iki buçuk aylık Mekke ikametini müteakip Medine’ye geçişini aktaran şair burada bir süre kaldıktan sonra hac ibadetini yerine getirmek için tekrar Mekke’ye geçişini anlatır. Dönüş hazırlıkları için Medine’ye dönen şair Şam üzerinden geçişi esnasında civarda bulunan âlim ve din büyüklerinin kabirlerini ziyaret eder. Eserinin son kısmında devrin sultanı Kânûnî’den başlamak üzere vezirler, emirler, âlimler, salihler, ilim talebeleri, şairler, zarifler için hayır duada bulunan Fevrî, girişteki Âşık Çelebi övgüsünü eserin sonuna da taşıyarak 20 beyitlik bir kısım ile eserini tamamlamıştır. (Kaplan 2020: 575-576). Şairin hac seyahatinin hem başlangıcında hem seyahat esnasında hem de sonunda kabirlerine uğradığı isimler ve mekânları andığı, yer yer tarif ve tasvirlerde bulunduğu manzum-mensur kısımların daha canlı ve süslü bir üslupla anlatıldığı görülmektedir.

Fevrî’ye ait seyahatnamenin tespit edilen bir nüshası, Süleymaniye Kütüphanesi Şehid Ali Paşa Koleksiyonu 2828/3 numarada kayıtlı bir risale mecmuasının 16b-29b varakları arasındadır (Kaplan 2020: 576). Kaynaklarda Fevrî’ye ait gösterilen Risâle-i Mekkiyye adlı eserin Fevrî’nin Hac Seyahat-nâmesi ile aynı eser olduğu belirtilmiştir (Coşkun 2002: 46). Eser, Manzum ve Mensur Osmanlı Hac Seyahatnameleri ve Nâbî’nin Tuhfetü’l-Harameyn’i adlı çalışma ile ilim âlemine tanıtılmış (Coşkun 2002: 46-49), daha sonra ilmî neşri yapılmıştır (Kaplan 2020).

Şairin biyografisi için bk. “Fevrî, Ahmed (d. ?/? - ö. 978/1571)”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fevri-ahmed