- Yazar Biyografisi (TEİS)
Güvâhî - Madde Yazarı: Doç. Dr. Hacı İbrahim Demirkazık
- Eser Yazılış Tarihi:?/?
- Yazıldığı Saha:Anadolu-Osmanlı
- Edebiyat Alanı:Yazılı Edebiyat / Divan Edebiyatı
- Dönemi:16. Yüzyıl
- Dili:Türkçe
- Alfabesi:Arap
- Yapısı:Manzum
- Niteliği:Telif
- Türü/Formu:Dinî-Tasavvufî-Ahlaki Eser
- Yayın Tarihi:09/02/2022
GURBET-NÂME (GÜVÂHÎ)
gurbet konulu manzum tasavvufî nasihat-nâmeGüvâhî (d. ?/? - ö. 933/1526-27'den sonra)
ISBN: 978-9944-237-87-1
Güvâhî'nin mesnevi nazım şekliyle kaleme alınan gurbet konulu manzum tasavvufî nasihat-nâmesi. Bazı kaynaklarda 117 beyitten müteşekkil olduğu söylense de eldeki dört yazma nüshaya göre 105 beyitten oluştuğu anlaşılmaktadır. Eserin ilk iki beyitlik kısmında aruzun mefâ‘lün mefâ‘lün mefâ‘lün mefâ‘lün kalıbı, kalan bölümünde ise mefâ‘ilün mefâ‘ilün fe‘ûlün kalıbını tercih edilmiştir.
Gurbet-nâme eldeki nüshalara göre 2 beyitlik münacat, 11 beyitlik sebeb-i telif mahiyetindeki giriş, 58 beyitlik hikâyet, 21 beyitlik el-mev‘iza ve 12 beyitten müteşekkil hâtimetü’l-kitâb olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Güvahî eserin girişinde hissettiği gurbet duygusundan söz etmiştir. Hikâyet bölümünde bir su dolabını konuşturmuş ve onun ağzından gurbetin zorluğunu anlatmıştır. El-mev‘iza kısmında gurbetin zorluğundan bahsetmiş ve ondan uzak durulması gerektiği hususunda nasihatler vermiştir. Hâtimetü’l-kitâb bölümünde ise eserde konu edilen gurbetin dünveyî değil uhrevî bir gurbet olduğu vurgulanmıştır. Güvâhî burada insan ruhunun yaratıldıktan sonra dünyaya gönderilmesini gurbete gitmek olarak yorumlamıştır.
Eserin dili dönemine göre oldukça sadedir. Güvâhî, Gurbet-nâme’de anlattığı konuyu pekiştirmek için atasözlerinden yararlanmış, başta intak olmak üzere edebi sanatlara dair güzel örnekler vermiştir. Öyküleme anlatım biçiminden de istifade edilen eserdeki tasvirler oldukça başarılıdır. Gurbet-nâme’nin bazı özellikleri hasbihâl/sergüzeştnâme türünü çağrıştırsa da öğüt vermek gayesiyle kaleme alındığı anlaşılan eserin tür itibariyle gurbet konusunu işleyen tasavvufi nitelikte bir nasihatname olduğu söylenebilir.
Şairin biyografisi için bk. "Güvâhî. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/guvahi-mehmed
Eserden Örnekler
El-Mev‘iza
Gel iy gurbet diyârına hevâdâr
Delürüp kendüñe olma cefâ-kâr
Göçilen yurduñ itme câna gadri
Konılan yirde olur bellü kadri
Düşürme cânuña gurbet hevâsın
Ki bilmez çekmeyen anuñ cefâsın
Varur iseñ niçe mihnet çekesin
Gözüñden bir yumup biñ biñ dökesin
Varasın yirlere kim ir eger giç
Eşegin yavı kılan varmaya hiç
Düşen kendüsi sanma aglamaz zâr
Hey aglar gözi dahı çıkar iy yâr
Yürüyen kişi ilinde sevini
Sanur her yiri anası evini
Kişiye çekme gidüp dürli kahrı
Olur Bagdâd’dan yig kendi şehri
Dime bu yeltede kimseye olsun
Yapışmaz yuvalanan taşa yosun
İder uluları gurbet esâgır
Ki taş kopdugı yirde olur agır
(Garîb-nâme. Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi. No. 06 HK 1082. varak 65b-66a; Garîb-nâme. Mevlana Müzesi Kütüphanesi. No: 2310. varak 64a; Garib-nâme. Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesi. No: 8939. varak 85b)
Kaynakça
Güvâhî. Garîb-nâme. Milli Kütüphane. Ankara Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi. 06 HK 1082. 63a-66b.
Güvâhî. Garîb-nâme. Mevlana Müzesi Kütüphanesi. 2310. 57b-59b, 64a-65a.
Güvâhî. Garîb-nâme. Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesi. 8939. 82b-86b.
Hengirmen, Mehmet (1977). Güvahi'nin Hayatı, Eserleri, Pendnamesindeki Atasözleri. Yüksek Lisans Tezi: Ankara: Ankara Üniversitesi.
İpekten, Haluk vd. (1986). “Güvâhî”. Büyük Türk Klasikleri. C.3. İstanbul: Ötüken Yay. 242-246.
Levend, Agâh Sırrı (1988). Türk Edebiyatı Tarihi, Giriş I. Ankara: TTK Yay.
Atıf Bilgileri
Benzer Eserler
# | Madde | Yazar | Madde Yazarı | İşlem | ||
---|---|---|---|---|---|---|
1 | PEND-NÂME (GÜVÂHÎ) | Güvâhî, Mehmed | Doç. Dr. Nagehan Uçan Eke |
Görüntüle | ||
2 | İBRET-NÂME (GÜVÂHÎ) | Güvâhî, Mehmed | Doç. Dr. Hacı İbrahim Demirkazık |
Görüntüle | ||
3 | TAZARRU'-NÂME (GÜVÂHÎ) | Güvâhî, Mehmed | Prof. Dr. Sezer ÖZYAŞAMIŞ ŞAKAR |
Görüntüle | ||
4 | DÎVÂN (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
5 | MÜNŞE’ÂT (CA’FER) | Ca’fer, Tâcî-zâde Ca’fer Çelebi | Dr. Fatma Meliha Şen |
Görüntüle | ||
6 | TERCEME-İ CÂMEŞÛY-NÂME (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Dr. Öğr. Üyesi Ozan Kolbaş |
Görüntüle | ||
7 | KİTÂB-I TÂLİ'-İ MEVLÛD / TÂLİ’-İ MEVLÛD-İ KEBÎR (FİRDEVSÎ) | Firdevsî, Şerefeddîn Mûsâ, Uzun Firdevsî, Firdevsî-i Rûmî, Firdevsî-i Tavîl, Türk Firdevsî | Doç. Dr. Himmet BÜKE |
Görüntüle | ||
8 | HEŞT BİHİŞT / KİTÂBÜ’S-SIFÂTİ’S-SEMÂNİYYE FÎ ZİKRİ’L-KAYÂSIRETİ’L-OSMÂNİYYE (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlîsî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
9 | ŞERH-İ MESNEVÎ-İ MA’NEVÎ (İDRÎS) | İdrîs, İdrîs-i Bitlisî | Doç. Dr. ADNAN OKTAY |
Görüntüle | ||
10 | ŞEHRENGÎZ DER-MEDH-İ CÜVÂNÂN-I EDİRNE / ŞEHRENGÎZ-İ EDİRNE (MESÎHÎ) | Mesîhî, Îsâ | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
11 | DÎVÂN (ŞÂMÎ) | Şâmî, Şâmlıoğlu Mustafâ Bey | Prof. Dr. Yunus KAPLAN |
Görüntüle | ||
12 | HEFT PEYKER (ABDÎ) | Abdî | Dr. Öğr. Üyesi ASLI AYTAÇ |
Görüntüle | ||
13 | CEMŞÎD Ü HURŞÎD (ABDÎ) | Abdî | Prof. Dr. Adnan Ince |
Görüntüle |